Literatura wciąż wspomina że wieś pociągała pisarzy, ze względu na swą prostotę, harmonijność, oraz życie w zgodzie z naturą. Wieś zawsze przyciągała pisarzy podobnie jak góry pisarzy niczym magnetyczna siła ponieważ była kultem pisarzy sentymentalnych, romantyków i reprezentatnów Młodej Polski lecz na pochwałach się nie kończyło, były też realistyczne obrazy krzywdy ludzkiej , zacofanie chłopa, konflikty z dworem. Polska od zawsze była raczej krajem rolniczym z tąd tak obszerna jest ta tematyka. Wieś to bardzo obszerny temat, wydawało by się że główne problemy polski zradzały się w miastach a wieś była odsunięta na margines, nikt się nie liczył z tą krainą, lecz polska wieś nie raz potrafiła wykrzesać z siebie siły miastu nieznane, miała swoją kulturę i tradycję nienaruszoną od lat. W utworach często dominował naturalizm. Raz wieś była postrzegana jako arkadia, gdzie praca czyniła ludiz szczęsliwym, a raz jako miejsce ciezkiej pracy, zawłaszczanej przez pana, nie dającej satysfakcji, nie dajacej zadowolenia z tąd często cięzkie bunty chłopskie. Tak się narodził mit zdeterminowanego, niewyedykowanego, o buntowniczym usposobieniu chłopa.
Konflikty wiejskie zaczeły się już w średniowieczu co potwierdza Satyra na leniwych chłopów.Text ten ukazuje konflikt między pańszczyżnianym chłopem a panem feudalnym. Mimo ze powszechnie uważą się ze chłopi nie byli w literaturze uważąni za ludzi mądrych potrafili wykazać się sprytem i radzić sobie z panem feudalnym, który daje małe pańszczyzny. Lecz satyra ta krytykuje Polską wieś. W opini szlachcica chłop to człowiek podstępny, nastający na pańskie dobra. Aczkolwiek jak chłop miał być uczciwy jak pańszczuna ledwo co starczała na utrzymanie samego siebie. Nigdy nie daliśmy szansy tym prostym ludizm się wykazać, zadabać o nich, wyedukować. Był to problem ogólno-polski. Dosyć rzeczowo widać problemy publiczne w Krótkiej rozprawie między trzema osobami, Panem, Wójtem a Plebanem. Był to konflikt 3 stanów chłopskiego, szlacheckiego i duchowego. Jak zwykle najbardziej poszkodowaną grupą była chłopska. Ten dialog potwierdza również że chłopi nie mieli żadnych praw. Widać krytykę szlachty. Morzna wyczytać ze szlachta wogule nie zna problemów wsi. Kojarzy im się ona ze zwierzętami które prędzej czy pózniej muszą trafić na ich stół. Nic jej więcej nie obchodzi. Tak to bywało w średniowieczu. Konflikty nigdy nie wygasły do końca lecz w póżneijszych epokach autorzy dostrzegają plusy wsi a nawet się nią zachwycają. Powstała wieś sentymentalna. Ten nurt sielankowy znajduje kontynuacje w literaturze oświecenia. Najbardziej znaną sielanką jest Laura i Filon autorstwa Franciszka Karpińskiego. Ta kraina ukazana jest w sposób bardzo romantyczny. Para tytułowych bohaterów przeżywająmiłosne niepokoje lecz nie zachwieje to pogodnej atmosfery. Wieś jest tu pokazan ajako arkadia, wszystko jest tu narodowe, polskie.
W epoce oświecenia naturalna kraina jest znów wyzyskiwana przez szlachte co dostrzegł najwybitniejszy przedstawiciel polskiego oświecenia Ignacy Krasicki. Bohater doświdczyński widzi wieś taką jaką zaułważył na swojejutopijnej wyspie Nipu. Na tej podstawie chcial wprowadzić reformy które miały wyprowadzić wieś na prostą i złagodzić odwieczne konflikty między panem a poddanym.
Epoka romantyzmu wprowadziła wiele rewolucyjnych zmian w sposobie przedstawiania ludności wsi. Pierwszy raz się zdarzyło żeby sielski obrazek był miejscem kultywowania prawdziwej mądrości, popartej wielowiekową tradycją. Tak było w II cz. Dziadów Adama Mickiewicza.Wieśniacy pod przewodnictwem Guśłarza odprawiają fascynujące misterium życia i śmierci. W tak mroczną noc dziadów powstaje coś na kształt ludowego trybunału.
Niewątpliwie dziełem w sposób najbarwniejszy opisujący wieś polską jest Pan Tadeusz nasz epopeja narodowa, mimo że jest to wieś szlachecka. Jest tu chyba najlepiej ukazany wiejski porządek, w tej książce przedstawiony dwór szlachecki w żaden sposób nie przesłania wiejskiego życia z jego charakterystyczną obrzędowością i zaściankowym obyczajem.
Tomek Polus jako nazi
