Zacznę od definicji samokształcenia. Samokształcenie rozumiem jako samodzielną pracę nad sobą w skutecznym zdobywaniu lub pogłębianiu wiedzy
z różnych interesujących nas dziedzin. Samokształcenie pomaga uczniowi
w skutecznym opanowaniu obowiązkowego programu szkolnego.
Do osiągania dobrych wyników w nauce potrzebne jest spełnienie kilku podstawowych kryteriów, które pokrótce omówię.
Bardzo dużą rolę w samokształceniu odgrywa motywacja, gdyż bez odpowiednich motywów, bez odczuwania wewnętrznej potrzeby – człowiekowi po prostu
nie będzie się chciało uczyć i pogłębiać swojej wiedzy. Motywy bywają różne: satysfakcja osobista, sprawienie radości rodzicom/dziadkom, obietnica nagrody, rywalizacja, chęć udziału w konkursie, pragnienie dostania się do wymarzonej szkoły, podniesienie swoich kwalifikacji itd.
Podam taki przykład: uczeń o silnej motywacji stara się rozwiązać trudne zadanie, szukając wszelkich możliwych sposobów, przeprowadzając wnikliwe rozumowanie, mobilizując do pomocy całą swoją wiedzę. Uczeń o słabej motywacji rezygnuje z rozwiązania takiego zadania. Dzięki silnej motywacji nawet słabemu uczniowi udaje się pokonać trudności i osiągnąć dobre lub zadawalające wyniki w nauce.
W nauce bardzo istotną i przynoszącą efekty zasadą jest systematyczność
i terminowość, a także samodyscyplina.
W samokształceniu trzeba być bardzo pracowitym oraz wytrwałym, nie zrażać się w przypadku chwilowych niepowodzeń, bo tylko dzięki temu możemy osiągnąć zamierzony cel. Poza tym w swoją pracę należy się zaangażować, być aktywnym, poszukiwać, dążyć do osiągnięć i wykorzystywać swoją energię w sposób rozsądny. Wymienione cechy są wynikiem pozytywnej i silnej motywacji. Wiadomo, że inteligencja i zdolności nie wystarczą do osiągania dobrych wyników w nauce.
Podstawą samokształcenia jest czytanie książek i czasopism. Uważam, że te dwa środki spełniają znaczącą rolę w przekazywaniu wiadomości. Jeśli są wypożyczone, to warto robić dla siebie notatki w brudnopisie, a jeśli są naszą własnością – można stosować różne podkreślenia i oznaczenia. To bardzo ułatwia zapamiętywanie danych informacji.
W ostatnim czasie Internet odgrywa również ważną rolę w samokształceniu, ale należy z niego umiejętnie i mądrze korzystać. Pożyteczne jest zwłaszcza korzystanie z różnych programów multimedialnych m.in. wirtualnych encyklopedii, słowników, leksykonów, które w ciekawy sposób prezentują przydatne informacje. Zastosowanie w tych programach ruchomego obrazu czy dźwięku znacznie ułatwia przyswojenie i zapamiętanie zawartych tam treści.
Przyswajanie wiedzy jest o wiele szybsze i skuteczniejsze, jeśli nie zapomina się o higienie i rekreacji. Pokój do nauki powinien zawsze być przewietrzony, biurko
i krzesło – wygodne, a światło odpowiednio dobrane. Książki warto układać w taki sposób, by te, z których korzysta się najczęściej – były w zasięgu ręki (słownik, encyklopedia), a w przypadku korzystania z komputera, by znalazły się
w widocznym miejscu (na pulpicie). To znacznie ułatwinaukę. Oczywiście
w pokoju powinna być cisza i spokój wokół nas.
W pracy własnej duże znaczenie odgrywa samokontrola i samoocena ? to ja sam muszę dostrzec własne błędy, znaleźć ich przyczynę, co nie zawsze jest łatwe, ale samokrytycyzm jest potrzebny, żeby nie popełniać dalszych błędów w swoim samokształceniu.
Podsumowując, powiem, że na sukces szkolny wpływ mają:
1) skupienie i koncentracja na lekcji
2) systematyczne i pilne odrabianie lekcji ustnych i pisemnych oraz regularne powtarzanie przerobionego materiału
3) w przypadku choroby, nadrobienie zaległości
4) czytanie lektur obowiązkowych i dodatkowych
5) korzystanie z encyklopedii, atlasów, czasopism i komputera
6) samodzielne, systematyczne wykonywanie w domu testów i dodatkowych zadań w ramach treningu przed egzaminami (bo ?trening czyni mistrza?)
7) ograniczenie oglądania TV i gier komputerowych na rzecz samokształcenia i rekreacji na świeżym powietrzu
8) właściwe odżywianie
9) sen
10) uczestnictwo w zajęciach pozaszkolnych (kółka zainteresowań, wolontariat)
11) udział w konkursach i olimpiadach szkolnych
12) wytrwała i ciągła praca nad sobą , pogłębianie wiedzy.
