Zarówno ?Oda do młodości? Adama Mickiewicza, jak i utwór Kazimierza Przerwy ? Tetmajera ?Któż nam powróci…? zostały napisane w XIX wieku: klasycystyczna w formie a romantyczna w treści ?Oda…?
na początku (w 1820 roku), dekadencki wiersz u jego schyłku (w 1894).
Tworząc te utwory, obaj poeci mieli zaledwie ponad dwadzieścia lat. Na powstanie tych utworów niewątpliwie wpłynęły ich losy życiowe. Obaj wypowiedzieli się w imieniu swojego pokolenia i przedstawili
w wierszach pokolenie swoje i generację ojców.
?Oda do młodości? jest manifestem programowym młodego pokolenia romantyków wchodzących w dorosłe życie. Utwór jest również polemiką Mickiewicza względem oświeceniowych konserwatystów. Autor wyraża swoje poglądy na temat sporu, jaki miał miejsce, między obozami ?młodych? i ? starych?. W ?Odzie do młodości? za pomocą kontrastu zostały ukazane dwa ścierające się ze sobą i walczące o dominację światy. Jeden z nich to świat stary, stworzony przez ludzi pokolenia oświecenia. Drugim jest natomiast świat nowy, pełen młodości i romantyków. Mickiewicz zdecydowanie odcina się od minionego świata, jest mu nieprzychylny, wręcz wrogi. Staje on po stronie młodych, uważając, że fundamentem świata jest właśnie młodość. Mickiewicz ukazuje stare pokolenie jako bezwzględnych racjonalistów, ludzi, dla których istnieje tylko świat materialny. Uważa, że nie potrafią zobaczyć świata w pełnej krasie, ponieważ nie są w stanie dostrzec wszystkich jego sfer, nie umiejąc patrzeć sercem i nie mając w sobie życia. Mickiewicz zarzuca staremu światu wewnętrzną pustkę, egoizm, zdominowanie przez ciemnotę i zacofanie. Starzy mięli już swoje miejsce w historii i ich czas już przeminął. Ludzie ci nie mają perspektyw na przyszłość, brak im jakichkolwiek nowych idei. Każdy z nich jest zajęty własnymi, przyziemnymi i błahymi sprawami. Starzy nie pasują już do zmieniającego się świata.
Obraz konserwatystów Mickiewicz kontrastuje ukazaniem pokolenia młodych romantyków, pełnych energii, witalności, zapału i nadziei. Podmiot liryczny zachęca do łamania wszelkich barier, do odkrywania i poznania nowych niepoznanych dotąd sfer i wartości. Uważa, iż świat oddany w ręce młodych będzie lepszy. Budowa nowego świata powinna być oparta na miłości, przyjaźni, braterstwie i młodości. Świat ludzi młodych jest pełen marzeń, planów na przyszłość, która jest dla nich otwarta. Młodość jest potęgą, która może tworzyć coś nowego. Wiersz łączy w sobie elementy zarówno oświeceniowe jak i romantyczne. W utworze wiele innych elementów wskazuje na to, iż jest to wytwór ?epoki rozumu?. Ważnym motywem klasycznym jest nawiązanie do mitologii antycznej, ?dzieckiem, kto łeb urwał Hydrze?, a także motyw lotu, odwołujący się do mitu o Ikarze. Mickiewicz był romantykiem,dlatego w swoim dziele przedstawił idee romantyczne. Podmiot liryczny ?ja? ? ?wzlecę?, ? dzielę? oraz ?my?- ?opaszmy?, ?pchniemy?, jako jednostka, utożsamia się ze zbiorowością. Sposób mówienia, wyrażenia nacechowane emocjonalnie, częsty tryb rozkazujący wskazują na poczucie ogromnej siły i pewności. Jest to charakterystyczna cecha dla romantyzmu.
Determinacji i wiary w skuteczność podejmowanych działań brak
młodym z końca wieku, w których imieniu wypowiada się Tetmajer. U Tetmajera dominują niedopowiedzenia, pytania retoryczne, wprowadzające atmosferę rezygnacji, rozczarowania i niemocy. Ramę kompozycyjną wiersza Tetmajera tworzy powtórzenie, które wyraża poczucie straconej młodości. Poczuciu straty towarzyszy żal adresowany do starszego pokolenia, które obarczyło młodych niechcianym dziedzictwem braku siły i odwagi. Młodzi w wierszu Tetmajera są osamotnieni, nieakceptowani, niezrozumiani. Świadomie odrzucili powinność ?troski o świat?, nie podjęli działań społecznych i politycznych. Poprzez światopogląd
kształtowany przez obsesje katastroficzne i filozofię Schopenhauera, możemy stwierdzić, że młodzi nie wskazali kierunku swoich działań. Tetmajer wyjaśnia w wierszu przyczyny postawy zdominowanej przez rezygnację. Takie zwroty, jak: ?gorzkie godziny daremnych pragnień?, ?smutku głębiny? przedstawiają wizję życia zdeterminowanego przez los, życia skazanego na cierpienie. Z bezsilności wobec przeznaczenia wynika postawa dekadencka. Z perspektywy młodych przyszłość jawi się jako katastrofa. Jednak młodzi dekadenci nie mają poczucia winy. Wybór drogi donikąd jest w ich przekonaniu koniecznością wyrosłą z niewiary ojców. Odchodząca generacja oczekuje, że młodzi uczynią świat lepszym, rozwiążą jego problemy, dodadzą ojcom siły i otuchy. Te oczekiwania pozostaną niespełnione. ?Młodzi? są bezsilni, zmarnowani, czują się jakby utracili swoją młodość.
Oba wiersze w różny sposób pokazują odwieczny konflikt pokoleń: Mickiewicz w swoich utworze przedstawia obraz świata, który może zostać ulepszony, naprawiony przed młode pokolenie. Autor jest pełen optymizmu dlatego, że świat może być lepszy. Młodzi w ?Odzie?? stawiają sobie cele w życiu, mają poczucie siły, wolności, jedności oraz nieograniczonych możliwości. Gardzą starszym pokoleniem. Natomiast Tetmajer ukazuje młodych jako słabych, osamotnionych ludzi, którymi nikt się nie interesuje. Młodzi obwiniają starszych o brak przygotowania do życia, niezrozumienie, obojętność wobec ich potrzeb. Boją się żyć, są smutni, zrozpaczeni nastawieni pesymistycznie. Nie mają celu w życiu.
Oba utwory powstały w okresie narodzin nowej epoki, ukazują starcie postaw starszego i młodszego pokolenia, w obu wypowiadają się przedstawiciele młodych. Różnice między wierszami to aktywność przeciw bierności, optymizm kontra pesymizm. W wierszu Mickiewicza młodzi starają się ulepszać świat, realizować swoje cele i żyć pełnią życia nie patrząc na to co było wcześniej, co robiło starsze pokolenie. Natomiast w wierszu Tetmajera młodzi są bezsilni, osamotnieni, niechętni do jakichkolwiekdziałań. Obwiniają starszych o to, ze zbyt wiele od nich oczekują nie dając nic w zamian.
