Średniowiecze wykształciło pewne wzorce osobowe, ideały postaw i zachowań ludzkich. Były one rozpowszechniane przez ówczesną literaturę oraz ludzi, którzy upodabniali się do swoich mistrzów.
W średniowieczu wykształciły się wzorce osobowe na dwóch płaszczyznach: religijnej i świeckiej. Do wzorców religijnych należały dwa modele: ascety i świętego. Przykładem postawy ascety, a zarówno świętego jest postać św. Aleksego. Natomiast wzorcami świeckich postaci średniowiecznych byli znani rycerze i królowie, tacy jak Karol Wielki czy Roland.
Asceta to człowiek , który dobrowolnie rezygnuje z życiowych przyjemności , prowadzi życie w surowej dyscyplinie wewnętrznej i zewnętrznej. Wyrzeka się dóbr materialnych : bogactwa , sławy , rodziny . Skazuje się na samotność , cierpienie i ból . Celowo umartwia ciało i duszę. Najlepszym przykładem ascety jest Św. Aleksy czy Szymon Słupnik.
Św. Aleksy uważany jest za ideał średniowiecznego ascety. Był człowiekiem głębokiej, żarliwej wiary, żył w ubóstwie, dobrowolnie przyjmował cierpienie, aby w ten sposób naśladować Chrystusa. Wyrzekł się wszelkich dóbr materialnych i przyjemności cielesnych, unikał rozgłosu oraz z pokorą przyjmował poniżanie.
Szymon Słupnik znany był ze skrajnej ascezy: krępował ciało sznurem z łyka palmowego, gęsto przetykanym cierniami, kazał zamknąć się w kamiennej cysternie na wodę, mieszkał w tak ciasnej pieczarze, że nie mógł w niej rozprostować nóg, przykuł się do głazu kilkumetrowym łańcuchem.
Jego mądrość, dobroć i prostota przyciągały do jego eremu tłumy. Szymon jednak tęsknił jedynie za życiem z Bogiem. Zbudował kamienny słup na którym umieścił platformę o powierzchni około 4 m kw. Przebywał na niej blisko 40 lat. Jego życie wypełniała modlitwa i kontemplacja. Żywił się tym, co przynosiła mu okoliczna ludność. Przed deszczem i upalnym słońcem chronił go jedynie płaszcz z kapturem. Nie unikał jednak kontaktów z ludźmi ? pod jego słup, z którego głosił kazania, docierali ciekawscy oraz pielgrzymi.
W średniowieczu panował wzorzec ideału rycerskiego. Na taki ideał możemy się natknąć czytając ?Pieśń o Rolandzie?. Utwór ten opowiada o rycerzu, który był na służbie u brata Karola Wielkiego i dowodził jego tylną strażą. Roland jest wzorem rycerza, który za najwyższą wartość uważa Boga, postępuje według kodeksu rycerskiego i zasad chrześcijańskich. Charakteryzował się on niezwykłą odwagą, czego dowodem są jego zwycięskie walki z wrogiem, wierność władcy – nie wyobrażał sobie, że można sprzeciwić się Karolowi. Ważnym aspektem jego posług była pobożność i umiłowanie boga. Jednym z zadań Rolanda było krzewić wiarę chrześcijańską i swoją osobą stanowić przykład dla niewierzących. Toczył on nawet walki z poganami np. z Saracenami. Ważną rolę w życiu średniowiecznego rycerza odgrywała także miłość do ojczyzny.Roland za wszelką cenę dba o dobre imię Francji.
Śmierć bohatera jest pełna patosu i wzniosłości. Mnóstwo w niej znaczeń symbolicznych.
Roland umiera na wzgórzu, które przypomina Golgotę, jego sylwetka, głowa odwrócona na bok przywodzi na myśl ukrzyżowanego Chrystusa. Rycerz w chwili śmierci przywołuje Boga, oddaje się w jego opiekę i prosi o przebaczenie win.
