Józef Tishner we fragmencie książki „Filozofia dramatu” opisał mechanizmy i różne postaci zniewolenia człowieka. Jest ono celem i wynikem groźby. Ten kto grozi dąży do tego aby drugi człowiek na jakiś czas i w jakimś zakresie poddał się jego woli. Przeciwstawienie się groźbie jest formą walki o wyzwolenie. Być zniewalającym to znaczy posiadać własność innego człowieka – zniewalanego. Wynika z tego, że możliwość zniewolenia dotyczy posiadania – obszaru mieć a kończy się tam gdzie zaczyna się obszar być. W zniewoleniu najważniejszą rolę odgrywa doświadczenie życia i śmierci. Ktoś kto ma w posiadaniu życie ludzkie przez groźbę zabójstwa, bądź przez posiadanie środków do życia ma również w posiadaniu człowieka i czyni go swoim niewolnikiem. Wielkość zniewolenia zależy od tego jak dużym złem jest dla zniewolonego jego śmierć. Śmierć jest panem absolutnym a każdy inny jest panem względnym. Żyć to dla niektórych ludzi znaczy mieć rzeczy będące przedmiotem porządań. Pan zniewalający aby zostać uznanym za pana musi zawładnąć pożądaniami niewolnika. Posiada on rzeczy ale ich nie pożąda. Przedmiotem jego pożądań jest inny człowiek – niewolnik. Płaszczyzna ich współistnienia to wymuszona wdzięczność.
Innym utworem ukazujacym motyw zniewolenia nie człowieka lecz całego społeczeństwa w państwie totalitarnym jest „Rok 1984” George’a Orwella. Orwell pokazuje, jak działa państwo totalitarne i w jaki sposób kontroluje swoich obywateli. Ludzie zamieszkujący zniszczony wojną Londyn żyją w całkowitym zniewoleniu, podporządkowują się panującej partii. Na czele partii stoi, wszechpotężny wódz narodu, Wielki Brat, który kontroluje nieustannie wszystkich mieszkańców.Państwo zniewala każdego obywatela oczekując oddania i posłuszeństwa, najbardziej użyteczni są Ci, którzy wyrzekają się myślenia i wolnej woli. Obywatele są szpiegowani przez policję myśli, oraz obserwowani przez teleekrany. Myślą, że Wielki Brat jest wszechmocny a partia nieomylna. Wymaga się od nich przystosowania do zmian. Każdy przejaw nieposłuszeństwa jest surowo karany, karą śmierci, torturami lub wieloma latami ciężkich robót. Wielki Brat chce posiąść nie tylko społeczeństwo lecz ich myśli, wspomnienia i zawładnąć nad umysłami.
Wiersz Wisławy Szymborskiej „Głos w sprwie pornografii” porusza temat wolnosci myślenia. W utworze sfera seksualna i umysłowa nakładają się na siebie. W systemie socialistycznym, w kórym utwór ten powstał, samodzielne myślenie i erotyka były czymś wstydliwym. Wiersz jest ironiczną wypowiedzią, w której zniewolony człowiek uznaje z niewybaczalne wykroczenie zdolność samodzielnego wyciągania wnisków i oceny sytuacji. Autorka pokazuje w nim niebezpieczeństwa wynikające z praktykowania myślenia. Opisuję ludzi wolnych, którzy mają odwagę myśleć niestereotypowo. Są oni niebezpieczni, bo trudno ich zastraszyć i zniewolić.
