Goethe: Faust- poszukiwanie sensu życia człowieka, odkrywanie jego celów, przyczyn rozdarcia wewnętrznego; boh: Faust- uczony u schyłku życia, rozgoryczony jałowością książkowej wiedzy, brakiem uznania, szczęścia, gotowy szukać w magii odp. na dręczące go pytania o prawa rządzące światem, Mefistofeles- diabeł w ubraniu scholara, któremu Bóg kazał opętać Fausta w chwili zwątpienia; topos: Genesis, buntu aniołów przeciwko Bogu; przesłanie- sens życia nie leży w dążeniu do szczęścia, ale w zaznaniu życia bogów, czyli tworzeniu; człowiek to mały świat bogów, tworząc przywłaszcza sobie atrybuty boskie; dążenie- najważniejsze słowo Fausta; Faust to wybitna jednostka, buntownik wielbiący
wolność, pragnący pełni poznania, miłości, wzór człowieka wątpiącego, poszukującego; mit faustyczny- metafora ludzkiego losu, refleksja dotycząca zła i jego roli, pochwała wielkiej indywidualności i życiowej aktywności. Cierpienia Młodego Wertera- 1774, inspirowany osobistymi przeżyciami (odrzucony przez kobietę, przyjaciel popełnił samobójstwo); gorączka werterowska- zjawisko mające cechy młodzieżowej subkultury, opozycyjnej do obowiązujących norm, stylizowanie życia na wzór Wertera, moda na samobójstwa; Werteryzm- postawa bohatera literackiego, wzór zachowań: nadmierna uczuciowość, widzenie świata przez pryzmat marzeń i poezji, niezgoda na konwencje i normy, pesymistyczne poczucie bezcelowości życia (ból istnienia); miłość: sensem istnienia, bez niej życie to latarnia bez światła, jest chorobą (gdy nieszczęśliwa niszczy), może przezwyciężyć śmierć. Król elfów: dialog ojca z synem (racjonalisty z romantykiem, król elfów znakiem świata niewidzialnego, wizje senne i gorączkowe majaczenia pozwalają poszerzyć wiedzę o świecie, wejrzeć w świat niematerialny, przyroda przeraża, fascynuje i pociąga, nastrój grozy i tajemniczości.
Bułhakow: Mistrz i Małgorzata: obraz świata- brak prywatności, tępienie indywidualizmu, jeden ustrój, jeden światopogląd, ludzie skupieniu na zaspakajaniu potrzeb, brak czasu na myślenie, nagradzani twórcy zgodni z obowiązującą ideologią, prześladowania nieprawomyślnych, wszystko można załatwić za łapówkę, donosy, inwigilowanie, zawiść moralna, znieczulica; wątek Piłata- decyzja Piłata, reakcje, obraz jego słabości (ukrzyżowany Chrystus), dożywotni brak spokoju; Piłatyzm- postawa umywania rąk z tchórzostwa, uchylanie się od odpowiedzialności; przenikanie się wątku biblijnego i współczesnego; przypowieść o odwiecznym losie człowieka, dobru i złu, archetypach; związek z Faustem: motto, imię bohaterki, fantastyka, niejasno motywowane zdarzenia, sparafrazowane cytaty; utwór satyryczny, dramatyczny, przerażający, tragiczny, niesamowity, fantastyczny, groteskowy.
Hiller: My z drugiej połowy XX wieku- ponadczasowy charakter i tematyka, ost zwrotka podsumowaniem całości, prawdziwą esencją życia, pokazane niemożliwości ludzkie, rozwój świata pod kątem rozumu, mówi w naszym imieniu o wspł. miłości (wstydzimy się uczuć pomimo bycia odważnymi, mądrymi, wyruszającymi na księżyc ludźmi).
Mickiewicz: Do… na Alpach w Splugen: nadawca- wędrowiec, wygnaniec, zraniony, niosący przez życie pamięć o ukochanej, ma poczucie własnej wyjątkowości, wierny do końca; adresatka- niewdzięczna, sprzeniewierzyła się związkowidusz ze względów społecznych i materialnych; przekaz: bezpośrednie wyznanie uczucia pod wpływem wyjątkowości miejsca, pełen ekspresji i patosu (wołacze, wykrzykniki, pytania, hiperbole), podniosłość, poetyckość, dramatyzm. Romantyczność: wymowa motta zaczerpniętego od Szekspira, Karusia- dziewczyna z ludu, nieszczęśliwa po śmierci ukochanego, reaguje obłędem, wzywa go, przemawia do niego, jest niezrozumiana przez ludzi, widzi oczyma duszy, postawa ludu- wiara w możliwość związku świata zmarłych i żywych, starzec- symbol klasycyzmu, poeta- romantyk, w ost. słowach kredo poety, cechy romantyczne: niezwykła sytuacja, tajemnicze zjawiska, zjednoczenie dwóch światów, lud, ludowe wierzenia; mowa codzienna. Świteź- temat zaczerpnięty z wierzeń ludowych, świat realny zmieszany z fantastycznym, mroczny i groźny nastrój, brak wszechwiedzącego narratora, mroczna, groźna natura wymierzająca sprawiedliwość. Świtezianka- utwór wierszowany, budowa stroficzna, nastrój grozy i takemniczości, niewszechwiedzący narrator, dziwne, zagadkowe wydarzenia, ludowy motyw winy i kary, twór fantastyczny- rusałka, narracja przepleciona liryką i dramatem. Lilije- wiara w życie po śmierci, duchy kobiety i starca, wątek historyczny, temat z ludowych wierzeń, miesza się świat realny z rzeczywistym, elementy fantastyczne, groźny ponury nastrój, brak wszechwiedzącego narratora, groźna, tajemnicza natura, wpływająca na życie ludzi, może wymierzać karę. Sonety krymskie- motto: zaczerpnięte z Goethego (Kto chce zrozumieć poetę, musi pójść w kraj poety), pejzaż mentalny podmiotu lirycznego, nie jest to reporterska relacja (brak chronologii), liryczny notatnik poety.
