Schemat odpowiedzi: TEMAT – Zinterpretuj podany fragment Ferdydurke Witolda Gombrowicza oraz w kontekście całego utworu rozważ problem poszukiwania własnego kształtu a uwikłania w Formę.
1. Przypomnienie sytuacji początkowej: bohater (narrator) Józio ukończył 30 lat, ogłosił powieść Pamiętnik z okresu dojrzewania i został „odczytany” jako osoba niedojrzała.
2. Zamierzenia Józia: „Ach stworzyć własną formę! Niech kształt mój rodzi się ze mnie,niech nie będzie zrobiony mi” :
2.1 zrobiony mi, czyli narzucony, zrodzony ze swoistego przymusu,
2.2 nieautentyczny, narzucony przez otoczenie,
2.3 podporządkowujący człowieka, czyniący go zależnym,
2.4 odbierający mu wolność, możliwość autokreacji,
2.5 Józio pisze: „pierwsze stronice dzieła mojego własnego”,
2.6 dzieło ma być jego „wyrażeniem się”
2.7 ma byc dziełem „suwerennie przeprowadzający własną rację przeciw wszystkiemu i wszystkim”,
2.8 odpowiedzią na tamto niezrozumienie Pamiętnik z okresu dojrzewania
3. Wprowadzenie postaci profesora Pimki:
3.1 sposób prezentacji: „kulturalny filolog”, „drobny”, „mały”, „chuderlawy”, „łysy”,
3.2 określony jako „Forma przeraźliwie zdawkowana i zbanalizowana”,
3.3 forma – schemat, upostaciowany stereotyp, Forma belfra
4.Autoprezentacja Pimki przez jego wypowiedź:
4.1 potwierdzenie bycia Formą belfra; posługiwanie się sloganami („pamięć zmarłych jest arką przymierza”), cytowanie („pieśń gminna” – Mickiewicz „przeżywamy życie umarłych” – A.Comte),
4.2 powoływanie się na wyznaczoną przez Formę belfra rolę („ja Pimko, stojąc na straży wartości kulturalnych”),
4.3 znaczący sens mylenia „zmarłej ciotki” z książką napisaną przez Józia.
5.Czytanie przez profesora Pimko zaczętego dzieła Józia i konsekwencje jego działania:
5.1 świat Józia „załamał się”, „skurczył w belfra”,
5.2 Pimko wtarł w świat bohatera,
5.3 przekształcił go, pomniejszył,
5.4 stworzył nową „zorganizowaną na zasadzie belfra klasycznego” rzeczywistość,
5.5 narzucił mu więc obcą (swoją – belfra) Formę.
6.Reakcja Józia:
6.1 „wierci się”, chce się rzucić na Pimkę,
6.2 chce wstac – ale nie potrafi, wciąż siedzi („bez sensu”),
6.3 Pimko siedzi („z sensem”) i narzuca mu owo siedzenie,
6.4 jest to raczej uwięznienie; bohater niemoże uwierzyć w to, co się dzieje („Sen?!Jawa?”)
7.Działania Pimki:
7.1 „czyta belfrem” teksty Józia,
7.2 „asymiluje belfrem typowym”,
7.3 gra rolę interpretatora („przejrzę i zachęce”),ale przedładając belfrowski schemat,
7.4 Pimko -czytelnik -interpretator -„obecny” w dziele współkształtuje je, narzuca Formę, ogranicza wolność pisarza, interpretuje „według siebie”, co jest sprzeczna z inencją autora.
8.Konsekwencje relacji: Pimko (belfer – interpretator – czytelnik), a Józio (autor, który chce stworzyć własną Formę, własny kształt, dzieło własne):
8.1 Józio – porażony, uwięźiony, „maleje” w „wielkim belfrze” („noga stała się nóżką, ręka – rączką, dzieło – dziełkiem”),
8.2 „maleć w kimś” czyli poddać się narzuconej Formie, podporządkować się komuś,
8.3 Józio staje siętaki, jakim go zobaczył Pimko,
8.4 profesor Pimko – „pobłaźliwie spogląda”, „wzrasta”, „jak krowa pasie się zielonością” Józia,
8.5 pomniejszony, upupiony Józio sprawia że belfer „rośnie”,
8.6 im bardziej Józio maleje, staje się „zielony”, tym większy jestbelfer („pasie się zielonością jak krowa”).
9.Wykorzystanie analizowanego fragmentu do rozwinięcia problemu w kontekście całego utworu:
9.1 analizowany fragment jako klucz do zrozumienia póżniejszych przygód bohatera, których celem było poszukiwanie „własnego kształtu”,
9.2 w I części – poznał, czym jest Forma i jaka jest jej potęga (szkoła),
9.3 II część – nauczył się formę rozbijać, rozpoznawać wzór i burzyć go (dom Młodziaków i końcowa bijatyka sprowokowana przez Józia),
9.4 III część – nie jest już bezwolna, osiągnął pewien dystans, dojrzał do świadomości, oż Forma nie jest stabilna,
9.5 każda Forma, która będzie mu narzucana, jest tymczasowa.
10.Wnioski
Pełny:
kontakt ze światem i ludźmi odbywa się za pośrednictwem Formy rozumianej jako gotowe kody werbalne, obyczajowe, kulturowe, ale proces ten rodzi konflikty polegające na wzajemnym narzucaniu Formy, która staje się uwięzieniem osobowości. Bez niej jednak człowiek jest „nikim” („Nie mogę być sobą, a jednak chce być sobą i muszę być sobą (…)”, Ferdydurke stwierdza jedynie to „wewnętrzne rozdarcie człowieka”).
Częściowy:
nie ma uczieczki przed Formą, ponieważ człowiek wpada w Formę nową, która go więzi i ogranicza.
Próba podsumowania:
Gombrowicz w powieści pokazuje uwikłanie człowieka w Formę.
Opracowała: Jadwiga Wiendlocha
Wydane prez wydawnictwo- park
