Każda epoka ma swoich wybitnych przedstawicieli literackich. Również każdy naród może poszczycić się wyjątkowymi jednostkami, których utwory i powieści na stałe wtarły się do kanonu podstawowych i obowiązkowych do przeczytania lektur. W epoce romantyzmu w Polsce na szczególną uwagę zasługuje Jan Kochanowski, herbu Korwin. Jest to poeta, który z pewnością zasługuje na uznanie dzięki swojej twórczości i osiągnięciom w dziedzinie literatury. To, że jego dzieła znane są również współcześnie świadczy tylko i wyłącznie o ponadczasowości jego utworów. Warto również zauważyć, że jego twórczość poznawana jest zarówno przez najmłodszych jak i przez nieco starsze osoby, co świadczy o tym, że ze swoim przekazem potrafił dotrzeć do wszystkich pokoleń. W czym tkwi jego geniusz? Co sprawiło, że Polacy znają go jako wielkiego poetę? Postaram się odpowiedzieć na to pytanie odnosząc się do jego twórczości: fraszek, trenów i pieśni.
Jan Kochanowski urodził się 6 czerwca 1530 roku w Sycynie. Zmarł 22 sierpnia mając 54 lata i potężny dorobek literacki. Był dobrze wykształcony, studiował miedzy innymi w Akademii Krakowskiej i na uniwersytecie w Padwie. Przebywał na dworach możnych, np. pełnił funkcję sekretarza na dworze Zygmunta Augusta. Najsłynniejszym miejscem kojarzonym z poetą jest jednak Czarnolas, któremu poświęcił część swojej twórczości. W Czarnolesie powstała większość jego utworów. Pisał je jednak przez całe życie. Skala ich tematów i nastrojów jest rozległa, obok dzieł miłosnych znajdują się pieśni patriotyczne, powstałe z troski o los ojczyzny, utwory okolicznościowe, powstałe pod wpływem chwili czy jakiegoś zdarzenia a także pieśni refleksyjne, w których Kochanowski rozważa sens ludzkiej egzystencji.
Fraszki pióra Jana Kochanowskiego to drobne utwory okolicznościowe o charakterze żartobliwym. Ich duża ilość świadczy o wysokiej klasie poety. Zbiór fraszek składa się z trzech ksiąg i obejmuje trzysta dłuższych i krótszych utworów. Gama tematów jest rozległa: o miastach, wsiach, o wojsku, o religii ,o zabawach, o królu, o szlachcie, o chłopach i o pijaństwie. Częstym bohaterem fraszek jest sam pisarz, co można wywnioskować zarówno z fraszek autobiograficznych, jak i innych wypowiedzi na temat własnej twórczości. Uważam, że fraszki Kochanowskiego są arcydziełem. Poeta umiejętnie ukazuje wady różnych stanów społeczeństwa, zachowując przy tym grzeczność i górnolotny styl.
Zwróciwszy na siebie uwagę kół dworskich, poeta zostaje mianowany jednym z sekretarzy królewskich na dworze Zygmunta Augusta. W międzyczasie powstał cały szereg polskich i łacińskich fraszek, drobnych lekkich utworów, z upodobaniem uprawianych przez Kochanowskiego w ciągu całego życia.
Pieśni Kochanowskiego stanowią swego rodzaju pamiętnik przeżyć, doświadczeń, myśli i nastrojów poety. Tematy wzniosłe przeplatają się z przyziemnymi. Smutek i zadumanad ludzkim losem splata się w nich z odważnym wezwaniem do wina i kulturalnej biesiady, melancholia ustępuje czasem miejsca śmiechowi i wszechobecnej pogodzie ducha.
Po ponad dziesięciu latach pracy ukazał się przekład „Psałterza Dawidowego” (1578). Przekładu dokonał oczywiście Jan Kochanowski. Jednakże trudno to niepospolite dzieło poetyckiego natchnienia nazwać przekładem, jest to bowiem nowe twórcze opracowanie psalmów biblijnego króla. Już współcześni uznali „Psałterz” za arcydzieło; drukowano wciąż nowe wydania tej księgi, śpiewano te psalmy w kościołach muzykę także zbiorach. Weszły one w świadomość narodu wyjątkowo trwale jak na tego typu dzieła literackie. Psałterz ten również można uznać za arcydzieło poetyckie.
W „Satyrze” Kochanowski boleje nad upadkiem ducha rycerskiego wśród szlachty, uwydatnia jej wady, atakuje za dążenie do zysku i ucisk stanu chłopskiego, za zepsucie obyczajów, za obojętność na losy kraju. W „Zgodzie” rozwija podobne myśli, równocześnie nawołując do zaprzestania sporów religijnych i skupieniu wszystkich swoich sił w pożytku dla ojczyzny.
W spokojne życie poety w czarnoleskim ustroju uderzył nagły cios. Zmarła mu jego ukochana córeczka Urszula, po niej śmierć zabrała mu wkrótce drugie dziecko, Hannę. Z żalu ojcowskiego, z bólu po stracie Urszuli powstały „Treny”, czyli cykl dziewiętnastu utworów poetyckich, opisujące cierpienia ojca.. Nie ma w literaturze świata równego „Trenom” dzieła. Jesto to utwór niepowtarzalny i wyjątkowy pod każdym możliwym względem. Wszystkie odcienie rozpaczy – od buntu przeciw Bogu, co zesłał tę śmierć okrutną, poprzez stadia smutku, tęsknoty za zmarłą, rozpamiętywania różnych momentów z jej krótkiego życia, aż do szukania ukojenia w filozofii i religii ? mają swoje miejsce w kolejnych wersach Trenów.
Jan Kochanowski to z pewnością wielki poeta, humanista i patriota. Świadczy o tym jego życie oraz twórczość, na którą składa się bogaty dorobek literacki. Nikt tak jak on, w całej historii Polski nie zafascynował treścią swoich dzieł całej rzeszy pokoleń. Sam fakt, że jego twórczość przetrwała i wtarła się na stałe w świadomość Polaków, zasługuje na uznanie. Jego fraszki, treny i pieśni jedynie potwierdzają to i zachęcają do głębszego poznawanie kolejnych utworów tego znakomitego poety, który stał się prawdziwym dobrem całego narodu, skarbem pokoleń.
by Hoper|gg8471959
