Makroelementy
C- podst. pierw. org., różne kombinacje przestrz. połączeń at. C stanowią szkielet budowy zw. org.
H- z C daje węglowodory, H i jego jony biorą udział w przebiegu proc. żyć. jak fotosynteza i oddychanie
O- z H tworzy wodę, z C i H tworzy cząst. węglowodanów i tłuszczów wł., kw. org., alkoh., aldehydy, ketony. O cząst. wydzielany podczas fotosyntezy, w oddych. tlen. stanowi ost. akcept. elektronów w łańc. oddech.
N- składnik aminokwasów oraz zasad azot. będących składnikiem kw. nuklein. i ukł. przen. energii, występuje też w fosfolipidach błon komórk. i barwnikach. Niedobór u roślin powoduje brak zdolności do syntezy chlorofilu co prowadzi do szybkiego zahamowania wzrostu, ograniczenia kwitnienia i żółknięcia liści
P- w kw. nuklein., ukł. przenośn. energii, fosfolipidach; w płynach ustrój. w post. jonów i kościach w formie soli u człowieka i zwierząt. U roślin w dojrz. nasionach w zw. chem. fitynie, uważanym za gł. zw. zapas. P. Niedobór ogranicza syntezę ATP, przez co hamuje przebieg fotosyntezy i oddech. Objawem jest spowolniony rozwój pędów i korzeni, żółkn. brzegów liści ich ziel.nieb. zabarwienie., karłowacenie i obumieranie liści
S- niezbędna do budowy 2 aminokwasów białk., jeden z nich cysteina uczestniczy w tworzeniu III rzęd. struktury białek, wchodzi też w skład aktywnej części oksydoreduktaz. Jej obecność w wytworach naskórka ma korzystny wpływ na ich własną. mechanizmy, w olejkach rośl., niedobór hamuje syntezę chlorofilu
Ca- składnik soli o istotnym znaczeniu dla budowy szkieletu otwornic, gąbek, skorupiaków, mięczaków oraz kręgowców. Jony pełnią ważną rolę w mech. skurczu mięsni, procesie krzepnięcia krwi, zmniejszają przepuszczalność błon kom., pobudliwość nerwów i mięsni, zwiększają lepkość cytoplazmy. Niedobór powoduje nieprawidłowy wzrost korzeni, młod. pędów i liści ulegających zniekształceniu
Mg- skadnik chlorofilu i kości. Jony są aktywatorem enzymów fotosyntezy i oddech., zapewniają prawidłową współpracę obu podjedn. rybosomów. Z jonami Ca mają taki wpływ jak one na przepuszcz. błony kom. itd. Niedobór zwiększa ryzyko białaczki limf., zawału i miażdżycy
K i Na- jony zwiększają przepuszcz. błon kom., pobudliwość nerwów i mięśni, zmniejszają lepkość cytoplazmy, biorą udział w polaryzacji elektr. bł. komórk. U roślin więcej K niż Na w tkank. merystem., korzystny wpływ na otwieranie aparatów szpark., tempo metabolizmu i proc. wzrost. U człowieka w płyn. ustrojowych więcej Na niż K, w komórkach K. Niedobór najbardziej hamuje fotosyntezę, wzrost roślin, powstają żółte plamy na brzegach liści, zasychają, łodyga wiotczeje.
Cl- jony zapewniają równowagę jonowa w ustroju. HCl ułatwia trawienie u wielu zwierząt, jony przenikając do erytrocytów ułatw. uwaln. CO2 przeniesionego z krwią do narządu oddech.
Si- nie występuje powszechnie, krzemionka jako materiał budulcowy okrzemek, promienic, wzmacnia ściany naczyń skrzypów
Mikroelementy
Fe- składnik zw. org. wiążących i transport. tlen we krwi, jak hemoglobina, chlorokruoryna, również w mioglobinie wiążącej tlen w mięśniach poprzez. prążk., składnik enzymów oksydored. Niedobór prowadzi do anemii
Cu- skł. hemocyjaniny wiąż. i trans. tlen przez krew skorupiaków i mięczaków, oraz enzymów oksydored. Bierze udział w wytwarzaniu hemoglobiny. Niedobór zaburza gosp. Fe
Mn- w enz. oksydored. Jony to aktywatory enzymów fotosyntetezy. Niedobór – zniekształcenia kości
Mo- rola w wiązaniu N atmosf. przez bakterie brodawk.
B- potrzebny do prawidłowego wzrostu łagiewki pyłk. Niedobór hamuje podziały komórek.
Zn- sładnik insuliny, udział w syntezie białek i auksyn, składnik enzymów, jak anhydraza węglanowa. Niedobór wywołuje zmiany w skórze i we włosach
Co- składnik witaminy B12, niezbędny w procesach krwiotwórczych w szpiku?
J- składnik hormonów tarczycy
F- składnik szkliwa zębów i kości, niedobór- podatność na próchnicę
