Osobowosci biblijne na wybranych przykladach. Osobowosc to zespól stalych cech psychicznych, regulujacych zachowanie czlowieka i wyrózniajacych go sposród innych ludzi; indywidualnosc. Osobowosci w swiecie biblijnym jest wiele, np.: Hiob, Mojzesz, Kohelet, Abraham, Salomon, Chrystus. Hiob – bogobojny, szczery, pelen dobroci, otoczony liczna rodzina i przyjaciólmi, majetny; Bóg jednak wystawi jego wiare na próbe. Hiob straci wszystko (dzieci, majatek, zdrowie). Dlaczego? Dla jego przyjaciól istnieje oczywista zaleznosc miedzy wina i kara. Wedlug nich Hiob musial ciezko zgrzeszyc, bo tylko grzeszników Bóg tak srodze doswiadcza . Zona takze nie rozumie pelnej pokory postawy meza. Zacheca go, aby zlorzeczyl Bogu, na co Hiob odpowiada: azali tylko dobre przyjmowac bedziemy od Boga, a zlego przyjmowac nie bedziemy? W innym miejscu oswiadcza, ze Pan ma prawo zarówno dac, jak i odebrac, bo wszystko od Boga pochodzi. Jak z tego widac, w swoim cierpieniu Hiob jest samotny – nie wspiera go ani zona (która w podobnej sytuacji przyjelaby zupelnie inna postawe; czy byloby jej latwiej?), ani przyjaciele, którzy maja dla niego jedna tylko rade: uderz sie w piersi, poszukaj winy w sobie, przyznaj sie, ze zgrzeszyles, a Bóg na pewno odwróci nieszczescia. Zarówno rad zony, jak i rad przyjaciól Hiob nie moze przyjac. On wie, ze jest niewinny (sumienie mam czyste). Jego dramat jest tym wiekszy, ze czuje sie nieslusznie odrzucony przez kogos, kogo kochal i komu byl wierny. Cierpi samotnie i godnie, nie przeklina Boga, nie zlorzeczy mu. Domaga sie tylko rozmowy z Bogiem, bo chce miec prawo do obrony, chce argumentom Stwórcy przeciwstawic swoje. Jahwe z Wichru przyjmuje propozycje Hioba. Zjawi sie w calym majestacie swej potegi i mocy. Przytloczy Hioba tysiacem pytan, na które ten nie odpowie. Nie odpowie, bo taki byl cel Boga, który chcial swemu sludze uswiadomic jego malosc i znikomosc. Ze slów Stwórcy Hiob zrozumie, ze cierpienie jest próba wiary i tajemnica, i ukorzy sie przed Bogiem (zaluje i pokutuje w prochu i popiele). Z ostatniej czesci Ksiegi Hioba czytelnik dowiaduje sie, ze Bóg blogoslawil nastepnie Hiobowi i wynagrodzil mu wszystkie jego straty i cierpienia. A zatem grozny, potezny Jahwe z Wiru docenil postawe Hioba. Warto w tym miejscu podkreslic pewien fakt: jakze silna musiala to byc osobowosc, skoro ani przyjaciele, ani zona, ani lek przed majestatem Stwórcy i mozliwoscia wywolywania Jego gniewu nie zachwialy postawy Hioba: godnosci w cierpieniu, pokory, a jednoczesnie odwagi i dociekliwosci w konfrontacji z groznym, starotestamentowym Bogiem. Kohelet – kolejna wielka osobowosc Starego Testamentu. Medrzec, który prawa rzadzace swiatem poznaje dzieki wlasnym doswiadczeniom (widzialem wszystkie sprawy, która sie dzieja pod sloncem). Kohelet kwestionuje wartosc bogactwa, pracy, radosci plynacej z uzywania zycia, bo wszystko to marnosc i gonienie za wiatrem . Analizujac takie wartosci jak madrosc czy bogactwa, dochodzi do wniosku, ze sa one przemijajace, ze nie sa wartosciami trwalymi i nie zapewniaja pelni szczescia. Sa czesto przyczyna zawisci innych (madrosc, bogactwo) lub utrapieniem dla tego, kto je posiada (czlowiek pracuje umiejetnie i sprawiedliwie, a innemu, który nie robil nic, wszystko na dzial zostawi). Swiadomosc ta nie przygnebia jednak Koheleta, nie odbiera mu radosci i checi zycia. z obserwacji rzeczywistosci i wlasnych doswiadczen wysnuwa on trzezwe, rozsadne i wrecz pocieszajace wnioski. To znaczy: zycie jest procesem ciaglym, w którym wszystko ma swój czas (jest czas rodzenia i czas umierania; czas placzu i czas usmiechu; czas wojny i czas pokoju). A zatem tak jak przemijaja chwile szczescia (wydaj sie, szybko, ale jest to czas subiektywny), tak tez mina chwile zle czy wrecz tragiczne (choc wydaje sie, ze trwaja bez konca). Zycie na ziemi podlega bowiem jednemu stalemu prawu, prawu przemijania. Nalezy sie z tym pogodzic, chocby dlatego, ze nie mamy na to wplywu, i cieszyc sie szczesciem, a plakac w cierpieniu. Ufnosc zas pokladac w Bogu, który wszystkie nasze uczynki osadzi. I on to wlasnie jest w systemie filozoficznym Koheleta jasnym punktem i nadzieja. Chrystus- najwieksza i najwspanialsza osobowosc Nowego Testamentu: Bóg-czlowiek, zbawiciel. Z godnoscia i pokora przyjal los, który wyznaczyl mu jego ojciec. Zyl prosto i ubogo. Kiedy zaczal nauczac, szly za nim coraz wieksze rzesze sluchaczy. Punktem zwrotnym w jego biografii jest przemiana na górze Tabor, gdzie objawil sie swoim apostolom jako Bóg. W Jerozolimie zdobywal coraz wieksza slawe. Uwielbienie dla niego wzroslo zwlaszcza po wskrzeszeniu Lazarza. Wówczas stal sie niewygodny dla kaplanów. Doprowadzono do procesu i wydano wyrok skazujacy, choc dopuszczono sie przy tym bardzo wielu naruszen procedury prawnej. Jezus zarówno przed Annaszem, Kajfaszem, jak i przed sanhedrynem (najwyzsza wladza sadownicza) zachowywal sie spokojnie i godnie. Nie odpowiadal na zaczepki slowne, prowokacje i policzkowanie. Przed sanhedrynem usilowano go osmieszyc, dowiesc mu niekonsekwencji i braku odwagi. Na pytanie Kajfasza: Czy Ty jestes synem Boga zywego? mógl odpowiedziec, tylko tak lub nie. Gdyby zaprzeczyl, sklamalby; potwierdzajac, wydalby na siebie wyrok smierci. Jezus wiedzial, ze musi sie wypelnic wola ojca. Wiedzial, ze musi umrzec, aby odkupic grzechy ludzi (na Golgocie wypowie slynne slowa: Conssummatum est). Ze sprawy Jezusa zrobiono proces polityczny (zarzucono mu podburzanie narodu i namawianie do nieplacenia podatków Rzymowi). Przez caly czas rozprawy, nastepnie biczowania, drogi krzyzowej i meki na krzyzu Chrystus zachowywal sie jak ktos, kto rozumie sens i potrzebe takiej ofiary. A przeciez cierpial jak czlowiek. I dla czlowieka. Przy tym potrafil przebaczyc tym, którzy zadawali mu ból i upokarzali go. Wprowadzil on w swiat Nowego Testamentu milosc jako wartosc najwyzsza. Jezus jest archetypem poswiecenia, meki odkupiajacej, ale taz chwalebnego zmartwychwstania. Abraham – patriarcha narodu izraelskiego który osiadl na rozkaz Boga wraz z zona Sara i swym plemieniem na ziemi Kanaan w Palestynie (Ziemia Obiecana), oplywali w dostatek. Abraham jest wzorem pokory i wiary. Na wezwanie Boga gotów byl zlozyc ofiare calopalenia ze swego syna Izaaka, w ostatniej chwili powstrzymany przez aniola przed jej spelnieniem: zamiast syna Bóg przyjmuje ofiare barana. Józef – syn Jakuba i Rachel, ostatni z biblijnych patriarchów; znienawidzony przez braci i zaprzedany w niewole egipska, dzieki umiejetnosci wyjasnienia snu o 7 krowach chudych, które pozarly 7 krów tlustych mianowany pierwszym ministrem faraona. Podczas glodu udziela schronienia swej rodzinie, a caly ród osiedla sie potem w ziemi Gessen, nieopodal delty Nilu. Dzieje Józefa unaoczniaja wladze Opatrznosci Bozej, dzieki której zaprzedany Józef mimo nieslusznych oskarzen nie zostaje niewinnie skazany za rzekome uwiedzenie zony dowódcy strazy, Putyfara, a nastepnie z niewolnika staje sie wladca. Józef jest ucielesnieniem idealu czlowieka, laczacego harmonijnie wszystko to co ludzkie z tym co boskie i symbolizujacego istote humanizmu. Mojzesz – jedna z najwazniejszych postaci Starego Testamentu, Mojzesz byl prawodawca Izraela, wyprowadzil zydów z Egiptu, zyl w ciaglym kontakcie z Bogiem – np. na górze Synaj Bóg przekazal Mojzeszowi Dziesiecioro Przykazan. Od wieków uznawano takze Mojzesza za autora Piecioksiegu. Wedlug przekazu biblijnego urodzil sie w czasach, gdy faraon gnebil lud Izraela i kazal zabijac nowo narodzonych chlopców. Matka Mojzesza wlozyla go do koszyka z trzciny i pozostawila na brzegu Nilu. Niemowle znalazla córka faraona, przygarnela je i wychowala. Gdy dorósl, dokonal dziela wyjscia Izraelitów z Egiptu i przeprowadzil ich do Ziemi Obiecanej. Dawid – król izraelski, idealny wladca (1012 – 972 p.n.e.). Biblia podaje, iz byl autorem psalmów biblijnych. W mlodosci byl pasterzem i lutnista, slynne jest podanie o tym jak strzelajacy z procy, zabil olbrzyma Goliata. Dawid oglosil sie królem po smierci króla Saulam Salomon – król izraelski, syn Dawida. Madrosc króla Salomona stala sie przyslowiowa, a czasy gdy panowal, Biblia okresla jako zloty wiek Izraela. Salomon dbal o kulture, literature, rozbudowe, a takze gospodarke panstwa, natomiast wojen unikal. Salomon tak jak swój ojciec byl autorem psalmów. Madrosc Salomona zachwycila królowa Sabe, a przykladem jego madrosci jest czesto przypominany wyrok rozstrzygajacy spór dwu kobiet o dziecko. Samarytanin – Akcja przypowiesci o Samarytaninie dzieje sie na niebezpiecznej drodze z Jerozolimy do Jerycha, gdzie zbójcy pobili czlowieka i zostawili umierajacego na drodze. Przechodnie omijali go (nawet przechodzacy kaplan), a Samarytanin (mieszkaniec Samarii) opatrzyl rany, pielegnowal go w chorobie, a odjezdzajac zostawil karczmarzowi duzo pieniedzy, by ten opiekowal sie rannym. Samarytanin jest dzisiaj rzeczownikiem oznaczajacym czlowieka milosiernego, okazujacego, wspólczucie. Znaczenie literalne tej przypowiesci polega na koniecznosci pomagania ludziom znajdujacym sie w krytycznej sytuacji (jak ten umierajacy czlowiek). Uniwersalna wymowa przypowiesci polega na wskazaniu drogi ku dobru, uczy zyc godnie. Osobowosci biblijne mozna dzielic wedlug dowolnego kryterium: nowotestamentowe i starotestamentowe; pozytywne i negatywne. Wiele takich wlasnie biblijnych indywidualnosci stalo sie archetypami i weszlo na stale do swiatowej kultury, np. Pilat (umywac rece), Herod (rzez niewiniatek), Salomon (salomonowy wyrok, madrosc).
