Wspólczesnosc i Historia w Weselu Stanislawa Wyspianskiego Wesele , dramat Stanislawa Wyspianskiego jest utworem napisanym na przelomie wieków dziewietnastego i dwudziestego. W owym czasie w Polsce dominowaly nurty modernistyczne, a okres literacki nazwano Mloda Polska. Wesele to dramat realistyczny, oparty na prawdziwym wydarzeniu, jakim byl slub Rydla ( Pana Mlodego ) z Mikolajczykówna ( Panna Mloda ). W utworze przedstawione zostaly dwie najwazniejsze grupy spoleczne. Ocena obydwu wypadla jednak raczej niekorzystnie. Z utworu wybija sie niemoznosc zrozumienia jednej ze stron przez druga. Glównym zródlem nieporozumien miedzy inteligencja a chlopami jest zakorzeniona w swiadomosci galicyjska rzez, rabacja Jakuba Szeli. Wyspianski pokazuje równiez inne przyczyny spowalniajace wybuch powstania, walki o niepodleglosc. Kilka postaci posiada glebszy rys psychologiczny, aby dokladniej zobaczyc problemy nurtujace ówczesna Polske. Tresc zawarta w utworze mozemy podzielic na wydarzenia i problemy dotyczace terazniejszosci i przeszlosci. Wspólczesnosc w Weselu , okres w którym zyl i tworzyl Wyspianski, czyli poczatki naszego stulecia, jest bardziej rozbudowana o przeszlosci. Mozemy ja podzielic na kwestie polityczne oraz spoleczno-obyczajowe. Pierwszym z elementów politycznych, dotyczacych Europy jest trwajaca od wielu lat stabilizacja sil w Europie. Mimo wielu podejmowanych prób zaburzenia równowagi nic sie nie zmienilo. W roku 1807 Napoleon zaczal swoja kampanie, w roku 1812 mial pod swoim panowaniem wieksza czesc Europy. Jednak po nieudanym marszu na Moskwe zaczal odnosic porazki i ostatecznie w roku 1815 na kongresie wiedenskim zostal ustalony podzial Europy. Innym wydarzeniem byla Wiosna ludów w roku 1848, która, mimo checi jej uczestników, nie przyniosla znaczacych popraw, ani tez nie stala sie przyczyna odzyskania przez Polske niepodleglosci. Równiez terytorialne spory nie przerodzily sie w wojne w calej Europie. Przykladem moga powstania: listopadowe i styczniowe. Inny konflikt, poza granicami naszego kraju, w który wlaczone byly panstwa zaborcze nie przyniósl zmian politycznych. Teoria równowagi sil, która zapoczatkowala Anglia, i w tym wypadku zwyciezyla. Kazde nastepne pokolenie chcialo zmian, ale te, które udalo sie przeforsowac nie byly radykalne i w zaledwie niewielkim stopniu zmienialy sytuacje. Inna kwestia polityczna jest ogólne nastawienie ludzi Mlodej Polski do zblizajacego sie konca wieku. Wraz z nadejsciem roku 1900 oczekuja oni z jednej strony totalnej katastrofy, unicestwiajacej egzystencje na ziemi. Koncepcje apokaliptyczne uwidaczniaja sie w wierszach dekadentów. Czesc ludzi sztuki spodziewala sie jednak zmian politycznych, wojny, która objelaby cala Europe. Wraz z tymi wydarzeniami mozna by zorganizowac spoleczenstwo polskie i walczyc o odzyskanie niepodleglosci. Sytuacja w panstwach zaborczych nie wskazywala jednak na nadejscie jakichkolwiek zmian. Dopiero rok 1905, kiedy to w Rosji wybuchla rewolucja, dawal Polakom pewne nadzieje. Sytuacja polityczna odbija sie równiez mocno w samym utworze, w dialogach pomiedzy postaciami z utworu. Pierwszym akcentem jest rozmowa Czepca z Dziennikarzem o sytuacji politycznej w Chinach i o sensie aktualnosci informacji. Chlopi interesuja sie polityka, sprawami narodu, jednak nie otrzymali potrzebnego wyksztalcenia, aby móc dyskutowac ze szlachta na równym poziomie. Dziennikarz zas jest znuzony informacjami ze swiata, nie czuje potrzeby nawiazania dyskusji z Czepcem. Rzuca mu pod nogi gazete i mówi A to czytaj, jesli ciekawy . Wydarzenie odnoszacym sie do polityki jest niewatpliwie wizyta Wernyhory, który powierza gospodarzowi symboliczna misje zwolania narodu. Odwiedziny te sa zapowiedzia wielkich zmian, rozpoczeciu jakiejs walki. Jednoczesnie wizyta Wernyhory kaze nam byc w wiecznej gotowosci i czekac na wlasciwy moment. Jest to byc moze odniesienie do poczatków takich organizacji jak POW, Strzelec czy Sokól . To one staly sie kolebka Legionów Polskich. Zapowiedzia zmian moze byc równiez wydarzenie z filmowej wersji Wesela w rezyserii Andrzeja Wajdy. Tam Jasiek jest scigany przez zolnierzy z trzech zaborów. W dramacie Wyspianski porusza równiez kwestie spoleczno-obyczajowe nurtujace ówczesna Polske. Glównym tematem jest stosunek inteligencji do chlopów. Poeta pokazuje wyraznie, ze ludomania powstala w miejsce pracy u podstaw. Kleska idealów pozytywistycznych naprowadzila wszystkich na przyjecie wlasnie takiej postawy wobec ludu. Ludomania rozwinela sie glównie w zaborze austriackim, gdyz tam istnial glówny osrodek Mlodej Polski. W malzenstwie Rydla widoczny jest brak zrozumienia istoty zwiazku. Rydel jest osoba wyksztalcona, lubi fantazjowac, jego sposoby wypowiedzi dowodza jego poetyckich zainteresowan. Panna Mloda jest osoba twardo stapajaca po ziemi, posluguje sie prostym jezykiem, ceni sobie rzeczowosc. W Weselu zauwaza sie równiez pogarde, z jaka czesc inteligencji odnosi sie do chlopów. Postawy takie zajmuje Radczyni, Dziennikarz, oraz jest to wyraznie pokazane w koncowych scenach utworu. Inteligencja nie mysli równiez o przyszlosci kraju, skoro nie chca podjac walki, to nie interesuja sie równiez losem wsi. Najlepszym przykladem jest tu rozmowa Czepca z Gospodarzem, podczas której Czepiec chce dowiedziec sie o czym mówil Wernyhora, a Gospodarz stara sie zbagatelizowac temat i jak najszybciej zakonczyc dyskusje. W utworze w negatywnym swietle jest pokazana postawa, jaka reprezentuje Ksiadz. Zalatwia on tylko swoje interesy, nie jest duchowa podpora dla chlopów. Nie widac jakiejkolwiek checi pomocy z jego strony. Jest to czlowiek maly wewnetrznie. Hetman Branicki i Zyd neguja postawe Rydla, uznajac jego postepowanie za pewien rodzaj zabawy, przygody. Zyd wypowiada slowa: Pan sie narodowo balamuci,/ Pan to przecie jutro zruci . Jest to trafna aluzja co do przyszlosci calej inteligencji. Pokazana jest tutaj krytyka falszywej ludomanii, która po jakims czasie przestanie byc czyms ekscytujacym i zostanie zapomniana. Inna kwestia poruszana przez Wyspianskiego jest kwestia czysto obyczajowa. Slub z chlopka byl w owym okresie szokiem towarzyskim, na pewien sposób skandalem. Gospodarz, juz lekko pijany, wyrzuca swoim gosciom, ze przyjechali sie tu tylko bawic, ogladac obrazki. Oskarza ich o falsz, o pozerstwo. Pokazuje jak trudne jest w rzeczywistosci zrozumienie sie i przenikniecie dwóch odrebnych kultur. Tematem, który przez wieksza czesc utworu sie przewija i stanowi jednoczesnie baze do rozwazan nad odmiennoscia chlopów i inteligencji jest historia. Nosnikami jej staja sie osoby dramatu. Zawisza Czarny jest rycerzem spod Grunwaldu. W jego postaci widzimy prawdziwy wzór Polaka-patrioty. Przywoluje nam na mysl czasy swietnosci Polski, wygrana z 1410r z Krzyzakami. Postawa innej z osób dramatu – hetmana Branickiego jest zaprzeczeniem wszelkich cnót rycerza. Jest to przekupiony przez caryce Katarzyne II zdrajca, przywódca targowiczan. Na wesele dotarl równiez przywódca rabacji chlopskiej z 1846r – Jakub Szela, caly zalany krwia szlachty, z której wyrosla inteligencja. Opis zajsc podczas rzezi galicyjskiej przytacza Gospodarz w III akcie Mego dziada pila rzneli, ojca . zadzgali . Zyjacym do wydarzen opisanych w Weselu , uczestnikiem rabacji chlopskiej jest Dziad. Widzac wspólczesnosc, jej konflikty i ich podloze historyczne dochodzimy do wniosku, ze obecny stan rzeczy jest jedynie cienka skorupa przykrywajaca straszne zbrodnie przeszlosci. Wystarczy niewielki konflikt, który moze przerodzic sie w walke nie z zaborcami, a w obrebie jednego narody, pomiedzy inteligencja a chlopstwem. Byloby to przyczyna kolejnego odlozenia spraw narodowowyzwolenczych. Znamy z literatury wiele malzenstw, które mialy pogodzic zwasnione strony. Przykladem tu moze byc slub bohaterów Nad Niemnem – Elizy Orzeszkowej – Janka Bohatyrowicza – prostego chlopa i Justyny Orzelskiej – panny z domu szlacheckiego. Jednak w przeciwienstwie do tego malzenstwa para z Wesela nie pasuje do siebie w ogóle i jest to zwiazek bardzo kruchy. Aby inteligencja, której przedstawicielem jest Pan Mlody, mogla sie zjednoczyc z chlopstwem ( Panna Mloda ) potrzeba wielu lat wytezonej pracy z obu stron.
