Mesjanizm Adama Mickiewicza i Juliusza SlowackiegoPojecie mesjanizm siega do judaizmu i wzielo sie od imienia Mesjasza, na którego przyjscie oczekiwali Izraelici. Mesjasz mial przyniesc im wolnosc. Wedlug historyka filo-zofii Stanislawa Pieroga mesjanizm jest wiara w rychle ziemskie zbawienie ludzkosci, dokonane przez jednostke lub zbiorowosc powolanych przez Boga do tego celu. Z mesjanizmem spotykamy sie w Dziadach cz. III Adama Mickiewicza i w Kordianie Juliusza Slowackiego. Oba te utwory zostaly napisane po powstaniu listopadowym i byly swoistym rozliczeniem sie z samym soba oraz zadoscuczynieniem narodowi, któremu da-ne bylo przezyc powstanie listopadowe. Czy oba te utwory ukazuja taka sama wizje me-sjanizmu ? O mesjanistycznej roli Polaków i Polski dowiadujemy sie z Widzenia ksiedza Pio-tra zawartego w Dziadach cz. III (akt I scena V). Ksiadz Piotr w wizji tej widzi minio-ne dzieje Polski takie jak : rozbiory, powstanie listopadowe, przesladowanie, wiezienie i zsylka na Sybir mlodziezy polskiej na podobienstwo dziejów Chrystusa. Przesladowanie mlodziezy i zwiazane z tym konsekwencje Mickiewicz porównuje do rzezi niewiniatek , a oprawce – carat do Heroda. Nastepnie naród polski zostaje jak Chrystus zwiazany i wle-czony przed trybunal. Do Pilata przyrównani sa Francuzi, którzy umywaja jak Pilat rece od odpowiedzialnosci. Zaborcy sa przedstawieni jako ci, którzy wydali wyrok i ukrzyzo-wali Chrystusa. Krzyz niesiony przez ucisniony naród jest ogromny. Krzyz ma dlugie, na cala Europe ramiona Naród jak Chrystus zostaje ukrzyzowany, aby innym zniewolonym narodom dac wolnosc. Polska ma spelnic role mesjasza ludów Europy. Zmartwychwstanie bedzie spelnieniem zadania jakie nadal narodowi polskiemu Bóg. Polska Chrystusem Narodów W wizji ksiedza Piotra ukazane jest równiez dziecie które uszlo z zyciem – przyszly maz, który stanie na czele narodu i poprowadzi go ku zbawieniu. Patrz ! – ha ! – to dziecie uszlo – rosnie – to obronca ! Wskrzesiciel narodu, – Z matki obcej; krew jego dawne bohatery, A imie jego bedzie czterdziesci i cztery. Postawa Mickiewicza jest bierna, uwaza, ze naród ma czekac na wskrzesiciela narodu , który poprowadzi ich do wolnosci. Slowacki teorie Mickiewicza obala w swoim dziele Kordian – w szpitalu waria-tów (akt II scena VII). Doktor pokazuje tytulowemu bohaterowi dwóch wariatów, którzy uosabiaja mesjanizm mickiewiczowski. Dwóch widzisz, za lud cierpia obaj; A jak cierpia, powiedza: abys sam ocenil… Pierwszy z nich ma rozkrzyzowane rece i twierdzi, ze jest krzyzem do którego przybito Chrystusa – poswiecil sie, aby dzwigac zbawiciela. A jam go zamiast cwieków unosil za rece Drugi wariat z podniesiona reka twierdzi, ze utrzymuje na rekach niebo. Nie moze rak opuscic poniewaz niebo zwali sie na ziemie i zniszczy ludzkosc. Módlcie sie do mnie, jam zbawca codzienny, Zaslaniam ludy przed nieba potopem… Obaj oblakani utozsamiaja sie z Mesjaszem, poswiecaja sie dla innych. Doktor po przed-stawieniu ich wypowiada do Kordiana takie slowa: A cóz wiesz, ze nie jestes jak ci oblakani ? Ty chciales zabic widmo, poswiecic sie za nic. Slowacki przez te slowa wyraza poglad, ze mesjanizm – poswiecanie sie jednostki dla in-nych jest rzecza tylko dla ludzi oblakanych, którzy poswiecaja sie nie dajac w rzeczywi-stosci innym korzysci. Slowacki swoja koncepcje mesjanizmu narodowego ukazuje w monologu Kordia-na na Mont Blanc (akt I scena VII). Kordian po przemianie wewnetrznej wyglasza haslo winkelriedyzmu. Polska Winkelriedem narodów ! Poswieci sie, choc padnie jak dawniej ! jak nieraz ! Slowacki przez to nawiazuje do sredniowiecznej historii o bohaterze walk przeciwko Au-strii o wolnosc Szwajcarii – Winkelriedzie. Jego bohaterski czyn – skupienie na sobie uwagi przeciwnika w czasie bitwy umozliwila zwyciestwo rodakom. Slowacki uwazal, ze poswiecenie Polski – zwrócenie uwagi na siebie mocarstw zwlaszcza Rosji, da mozliwosc walki innym narodom o niepodleglosc. Odpowiedz na pytanie postawione na poczatku : Czy utwory Mickiewicza i Slo-wackiego ukazuja taka sama wizje mesjanizmu ? brzmi NIE. Mickiewicz porównuje Polske do Chrystusa, mesjanizm rozpatruje w kategoriach religijnych. Jego koncepcja nawoluje do biernosci i czekania na zbawiciela, który poprowadzi naród do wolnosci. Slowacki natomiast, Polske przyrównuje do bohatera historycznego, a mesjanizm rozpa-truje w kategoriach polityczno – historycznych i jest on pozbawiony watków religijnych. W przeciwienstwie do Mickiewicza nawoluje do walki – czyli postawy czynnej. Problem mesjanizmu jest równiez aktualny i dzis. Wszystkie partie polityczne daza do zbawienia Polski róznymi drogami. Ich wzajemne przepychanki kto ma racje nie daja krajowi zadnej korzysci. Uwazam, ze mesjanizm nie moze spelnic swojego celu, gdy tylko sie mówi i uwaza, ze moje rozwiazanie jest najlepsze. Idea mesjanizmu powinno byc : nie poswiecanie sie, lecz czynne dzialanie dla poprawy zywotnych interesów panstwa i narodu. I tu Slowacki mówiac o koniecznosci dzialania ma racje, wszak i Mickiewicz w Odzie do mlodosci pisze : Razem, mlodzi przyjaciele !… W szczesciu wszystkiego sa wszystkie cele. Reasumujac uwazam, ze zbawic naród mozna jedynie wspólnym, zgodnym dzialaniem, czyli praca od podstaw .
