Swiat pojec i zainteresowan czlowieka sredniowiecza Krzyz i miecz – to znaczace symbole idealów sredniowiecznego czlowieka; dwa osrodki ksztaltujace kulture duchowa epoki – kosciól i dwór – eksponowaly rózne wizje wartosci zycia ludzkiego. Pierwszy, poprzez nadanie egzystencji czlowieka charakteru w pelni duchowego i religijnego, zmierzal do ascezy, drugi – akcentujac pojecie honoru jako najwyzszego dobra ziemskiego – glosil zasade bezwzglednej wiernosci wobec Boga i Suwerena oraz postawe czynnej zbrojnej obrony wiary i wladzy, ksztaltowal idealy rycerskie. Zarazem jednak w kulturze sredniowiecznej nastepowalo czeste zespalanie idealów rycerskich i religijnych; idea wiary sankcjonowala bowiem sens i wartosc czynu rycerskiego. Tytulowy bohater Piesni o Rolandzie , arcydziela francuskiej epiki rycerskiej z przelomu XI i XII wieku, ginie w bohaterskiej walce z niewiernymi Saracenami. Roland poprzez swa rycerska smierc wyraza bezwzgledna wiernosc Bogu, Wladcy oraz slodkiej Francji . Propagowane w literaturze wzorce stanowily wiec dla przecietnego czlowieka ideal do którego nalezy bezkrytycznie dazyc. Przy ówczesnym wplywie kosciola na zycie trudno sie temu dziwic. Swiat ukazywany w literaturze mozna wiec interpretowac jako zawezony do kilku podstawowych idealów. Wzór swietego, wladcy, kochanka czy wreszcie rycerza wyrazaja w pelni znaczenie okreslenia krzyz i miecz uzywanego przy opisach sredniowiecza.
