Czym jest Satyra?

Jako gatunek poetycki satyra rozwinęła się w literaturze rzymskiej, a za jej mistrza uznawano Horacego (satyry o charakterze obyczajowym o swobodnym toku gawędziar­skim), Persjusza (satyry o charakterze filozoficzno-moralnym) i Juvenalisa (ostre satyry o charakterze społecznym oraz godzące w konkretne osoby). W czasach nowożytnych satyra odzyfa we Francji (N. Boileau) i w Anglii (A. Pope) oraz w Polsce r12; w czasach klasycyzmu.
Świat ukazany w satyrach to świat odbity w krzywym zwierciadle, wyjaskrawiającym cechy ujemne, przedstawiającym rzeczywistość w stanie zamieszania i chaosu, odchylenia od normy. Atakując wady społeczeństwa, zdrożność obyczajów, niesprawiedliwość sto­sunków społecznych, włączyła się satyra w nurt literatury krytycznej nasyconej troską obywa­telską.
Ignacy Krasicki jest autorem 22 satyr. Trzynaście z nich wydano anonimowo w lecie 1779 r. pt. rSatyry\”, pozostałe dziewięć wraz z innymi utworami r12; w zbiorze pt. rWiersze XBW\” (Księcia Biskupa Warmińskiego). Nie wszystkie satyry Krasickiego to arcydzieła gatunku. Do perełek należą na pewno: rDo króla\”, rPijaństwo\”, rŻona modna\”, rŻycie dworskie\”, rPalinodia\”. Pozostałe r12; to rzeczy słabsze, czy wręcz nieudane jak twierdzą znane autory­tety badające literaturę tego okresu: Wacław Borowy i Juliusz Kleiner.
rChłoszczace\” satyry Krasickiego wyrosłe z rsacra indignatio\” (świętego oburzenia) roz­prawiają się przede wszystkim z przejawami zepsucia wielkomiejskiego, z marnotrawstwem, lenistwem, karciarstwem, cudzoziemszczyzną. Nie stronią też od krytyki obłudy życia dwor­skiego, pijaństwa i jego skutków, konserwatyzmu myślenia politycznego i poniekąd społeczne­go, na ogół jednak nie dają czytelnikowi żadnych dobrych rad, nie pouczają wprost, nie moralizują, jak bajki.
Satyry rksięcia poetów\” piętnują i ośmieszają najczęściej przedstawicieli określonych grup społecznych (szlachty, mieszczan, dworzan, młodzieży), unikają zaś atakowania konkretnych osób r12; co jest typowo polskim ewenementem na gruncie literackim. Celem bowiem rodzi­mych satyr jest człowiek jako istota z jego występkami i przywarami, dlatego bohaterowie Krasickiego nie mają nazwisk (np. rżona modna\”), co najwyżej r12; imiona (np. Pan Piotr).
rIstotą satyry i celem Jest uskrmiać bronią dowcipnego żartu nieprayzwoitości i zbrodnie. Może satyra rozśmieszyć, i owszem r12; po­winna, ale bez cudzej szkody\” r12; pisał Ignacy Krasicki.