Jagnię i wilcy – Bajka Ignacego Krasickiego

Niektóre z bajek Ignacego Krasickiego już na wstępie oferują czytelnikowi moralne po­uczenie lub znane powszechnie prawo, czyli tzw. promythion. Tak jest w utworze pt. rJagnię i wilcy\”, który rozpoczyna się od sentencjonalnie wyrażonego morału: rZawżdy znajdzie przyczynę, kto zdobyczy pragnie\”. Jego uniwersalny charakter podkreśla przysłó­wek rzawżdy\” (zawsze), a ilustracją jest krótka fabuła: dwa wilki znalazły w lesie jagnię. Kiedy chciały je zjeść, jagnię zapytało: rJakim prawem?\”. Wilcze uzasadnienie byto 2więzłe, dobitne i dość oczywiste: rSmacznyś, słaby i w lesie\”, po czym jagnię zostało zjedzone.
Tekst Krasickiego to przykład tzw. bajki zwierzęcej, która posługuje się konwencjonal­nymi znakami cech moralnych, aby r12; tworząc szersze, przenośne znaczenia r12; uzyskać alegoryczny obraz. Takimi alegoriami są wilki uosabiające drapieżność, bezwzględność, silę i przewagę liczebną oraz jagnię r12; znana alegoria niewinności, bezbronności i naiwności. Kontrast między tymi znakami symbolicznymi zastępuje rozbudowaną szerzej charakterysty­kę i pozwala na maksymalną ekonomię słowa. Całość utworu sprowadza się bowiem do czterech trzynastozgloskowych wersów rymowanych parzyście (co byto kanonem bajki polskiej już w staropolszczyźnie), w których zawarte zostały puenta, sytuacja narracyjna, a nawet krótki dialog między zwierzętami.
I Mimo dobitnie sformułowanej puenty, nie ma tu bezpośrednio sformułowanego poucze­nia; raczej sentencjonalne, pozornie chłodne stwierdzenie na temat rwilczych\” praw panują­cych nie tylko wśród zwierząt, ale r12; przede wszystkim r12; w ludzkiej społeczności, w której ktoś silny i bezwzględny, jeśli czegoś pragnie, zawsze potrafi znaleźć uzasadnienie dla swoich poczynań, nawet jeśli jest ono absurdalne lub paradoksalne, jak w tym utworze. Na owej rrzeczowości\” i. pozornie beznamiętnym tonie zasadza się cała siła protestu utworów Krasic­kiego; biskup warmiński nie odkrywa przecież nowych zjawisk r12; piętnuje i ośmiesza stare i znane sposoby ludzkich zachowań stojących w jawnej sprzeczności z głoszonymi ide­ałami i zasadami moralnymi.