NORMY PRAWNE, RELACJA MIEDZY NORMĄ A PRZEPISEM PRAWNYM Norma prawna jest to wynikająca z przepisów prawa reguła postępowania wydana lub usankcjonowana przez państwo i zagwarantowana jego przymusem. Prawo jest to zespół norm prawnych wydanych lub usankcjonowana przez państwo i zagwarantowana jego przymusem. Tworząc normy prawne można pewne reguły postępowania przenosić do prawa.
CECHY NORMY PRAWNEJ:
– normy o charakterze ogólnym ( nie indywidualizują osoby ) jest istotne to co ta osoba robi, czynność i wtedy staje się jej adresatem.
– Jest ona dwustronna tzn. korelacja, jedna strona nabywa pewne prawa i z jej praw wynika obowiązek dla drogiej strony ( np. wydaje coś z magazynu ).
Z prawa wynika obowiązek , jest to dwustronność normy prawnej. Często z naszego obowiązku korelują się nasze prawa (jak coś kupimy zapłacimy to jest to nasze prawo i obowiązek by to zabrać )
PODSTAWOWY PODZIAŁ NORM:
dyspozytywne- wskazanie pewnych zachowań, pozwala wybrać zachowanie adresatowi (np. regulacja mówiąca, żeby umowę spisać w celach dowodowych, dyspozycja – wybór stron, czy chcę, czy nie chcę sporządzać) ,
obligatoryjne (imperatywne) – konkretny nakaz zachowania wskazuje obligatoryjne zachowanie. Zachowanie inne niż wskazane powoduje nieważność
Cechą normy prawnej jest jej instytucjonalność
BUDOWA NORMY PRAWNEJ:
1. Hipoteza – na hipotezę składa się: adresat, wskazanie do kogo ta norma jest adresowana; czynność – rodzaj działania, które uruchamiają tą normę
2. Dyspozycja – jak ma się zachować adresat w sytuacji wskazanej w hipotezie; co musimy zrobić
3. Sankcja – co się stanie jeżeli adresat nie zachowa się zgodnie z dyspozycją, skutek. Rodzaje sankcji:
a) Karna – sankcje związane z ograniczeniem swobód osobistych (więzienie). Najwyższy wymiar tej sankcji to kara śmierci. Pozbawienie praw obywatelskich.
b) Egzekucji – wyegzekwowanie określonego zachowania. Wymuszenie określonych zachowań nawet wbrew woli np. wyrok sądowy polegający na nakazie publicznych przeprosin., Przywrócenie stanu poprzedniego np. postawić płot przewrócony samochodem
c) Grzywny – kara finansowa zgodna z regulacją prawa (mandaty). Grzywny mogą być karami dodatkowymi. Sankcje mogą występować równocześnie.
d) Nieważności –czynności dokonane i niezgodne z dyspozycją są nieważne. Nie ma skutku prawnego. Rygor nieważności.
PRZEPIS PRAWNY to elementarna część ustawy aktu normatywnego. Reguły normy są tworzone na podstawie przepisów prawa. Przepisy funkcjonują dlatego, że są pogrupowane w odniesieniu do sytuacji.
KODEKS PRAWA – działy, rozdziały, tytuły – szczegółowość – paragrafy, artykuły
NORMA – jest regulacją wynikającą z przepisów prawa
Normę prawną od innych norm społecznych i norm moralnych odróżnia:
– prawo, państwo i aparat przymusu. Państwo stoi na straży tylko norm prawnych. Interes państwa dominuje w tworzeniu norm. Rola i istota aparatu państwowego
– dwustronność normy prawnej, jako korelat prawa obowiązku,
– normy prawne cechuje ogólność
– normy prawne odnoszą się do zachowań, jest regulatorem działania zewnętrznego, uruchamia się gdy ktoś dokona czegoś; dotyczą czynności , niekoniecznie świadomej, dozwolonej, niedozwolonej
– normy moralne dotyczą działań wewnętrznych (psychiki, osobowości)
Prawo nie zabrania rozmyślać o morderstwie, nie łamiemy prawa. Norma moralna zabrania źle myśleć o innych.
W systemie państwa totalitarnego reguluje się działania wewnętrzne (regulacja sfery wewnętrznej)
– normy prawa są dokładne przy relatywizmie pozostałych norm. Prawo ocenia zachowanie dokładnie. Inne normy uwzględniają przyczyny. Prawo też uwzględnia przyczyny, ale w granicach uregulowanych przepisami np. kradzież jedzenia przez głodną osobę.
FUNKCJA PRAWA: Prawo ma chronić istniejący porządek stworzony przez człowieka , porządek oparty na funkcjonowaniu i sprawowaniu władzy.
PRAWO POZYTYWNE – jest oparte na założeniu, że stosowane procedury państwa wymagały powstania, utworzenia prawa. Prawo jest sprzeczne z ludzkim pojmowaniem sprawiedliwości. Prawo pozytywne dotyczy ogółu nawet za cenę sprzeczności z poszczególnymi jednostkami. Decyduje dobro państwa.
PRAWO NATURY – wysuwa się na I plan ludzkie poczucie sprawiedliwości. Uwzględnienie potrzeb jednostki społecznej.
Prawo pozytywne jest dominujące.
KIERUNEK POZYTYWISTYCZNY – prawo to zespół norm nadanych przez państwo (środki przymusu)
KIERUNEK REALISTYCZNY – łączenie różnych teorii. Prawo jest po to aby aparat państwa mógł funkcjonować. Prawo jest to zespół regulacyjny. Nacisk na interesy państwa.
Prawo -ma być tym elementem, który pozwala społeczeństwu funkcjonować i rozwijać się w różnych sferach.
Prawo – określone zjawisko historyczne i społeczne, powstało i rozwija się od momentu powstania społeczeństwa
Praworządność – (odnosi się do potrzeb) każda jednostka organizacyjna powinna działać zgodnie z prawem
Prawo – jest skutkiem pewnych procesów społecznych, jest produktem sformalizowania dróg tworzenia reguł prawa
Prawo – zjawisko społeczne, bo funkcjonuje na bazie przyzwolenia społecznego
Wartości, które prawo chroni też mają źródło wartości społeczne
CECHY PRAWA:
1. Prawo jest to system normatywny, który poprzez nakazy stworzył określone reguły postępowania społecznego. Decyduje czy człowiek istnieje czy nie.
2. Persfazyjność prawa – wskazuje nam co się stanie, jakie będą skutki nie podporządkowania się jemu. Wskazuje jak należy postępować, co należy robić. W kodeksie jest konkretny wzór zachowań
3. Prawo wskazuje wartości wokół, których realizuje się społeczeństwo.
FUNKCJE PRAWA:
1. jaki jest cel prawa? Cel, który będzie postulatem tworzenia prawa, albo cel pod kątem konkretnego interesu państwa, cel decyduje wtedy o kształcie prawa.
2. Tworzenie prawa może osiągnąć skutki planowane, jak i nieplanowane, danego ustawodawstwa np. ograniczenie kary śmierci – wzrost przestępczości .
FUNKCJE PAŃSTWA:
1. regulator konfliktów – pozwala uniknąć konfliktów, a jeżeli do nich dojdzie to wskazuje sposób ich rozwiązania, łagodzenia.
2. f. stabilizacyjna prawa polega na kształtowaniu ładu społecznego
3. f. dynamizowania zmian społecznych poprzez stymulowanie zmian.
4. f. ochronna – chroni funkcjonowanie jednostki, podmiotów gospodarczych i całego państwa
5. f. organizacyjna – prawo jako mechanizm organizujący, jest formą stwarzania warunków życia
6. f. represyjna – prawo to zbiór represji, lęk przed represją powoduje zaniechanie pewnych działań.
7. f. wychowawcza – prawo wskazując pewne wzorce zachowania stanowi f. wychowawczą.
8. f. dystrybucyjna – dzięki prawu następuje w społeczeństwie rozdział pewnych ciężarów, zarówno materialnych jak i moralnych np. prawo podatkowe obciąża materialnie
RELACJA PAŃSTWO – PRAWO Każda władza sprawowana jest w określonych ramach prawa. Prawo związane jest z funkcjonowaniem państwa ze względu na funkcję społeczną. Prawo konstytucyjne wyznacza ramy sprawowania władzy państwowej. Trybunał konstytucyjny – organ prawa pilnuje zgodności prawa z ustawą zasadniczą
INSTRUMENTALIZACJA PRAWA. Prawo nie może być wyłącznym mechanizmem regulującym stosunki państwo – obywatel. Przestrzeganie prawa jest pewnym nośnikiem społecznej akceptacji państwa i wartości promowanych przez to państwo. Instrumentalizacja prawa prowadzi do upadku prestiżu prawa, obywatele zaczynają korzystać z poza prawnych działań: zwiększenie sankcyjności prawa w sytuacji utraty prestiżu, zjawisko wypierania norm prawnych przez inne (obyczajowe, poczucie sprawiedliwości)
