Układ pokarmowy składa się z przewodu pokarmowego i gruczołów, ślinianek, wątroby i trzustki. Układ człowieka tak jak wszystkich kręgowców jest zróżnicowany na odcinki: jama ustna, gardło, przełyk, żołądek, j cienkie, j grube zakończone odbytem.
Ściana przewodu pokarm zbudowana jest zazwyczaj z trzech warstw: wewnętrznej – śluzowej, środkowej – mięśniowej (z mięśni gładkich) oraz z zewn.
Jama ustna zbudowana jest z przedsionka i jamy właściwej, w której znajdują się zęby i język. Do jamy ustnej uchodzą 3 pary dużych gruczołów ślinowych: przyuszne, podjęzykowe i podżuchwowe. Uzębienie ssaków jest uzębieniem heterodontycznym. Zęby są zróżnicowane na siekacze, kły, przedtrzonowe i trzonowe. Zapisujemy je w postaci wzorów zębowych. W jamie ustnej zachodzi przede wszystkim trawienie mechaniczne, czyli rozdrobnienie pokarmu za pomocą zębów. Ogromne znaczenie ma ślina, która powleka kęsy pokarmowe, ułatwiając połykanie. W ślinie znajdują się substancje śluzowe zwane mucynami. W ślinie zwierząt wszystkożernych, rzadziej u roślinożerców wyst enzym amylaza ślinowa. Rozkłada ona skrobię. Z jamy ustnej pokarmu przesuwany jest poprzez przełyk do żołądka. Połykanie pokarmu jest czynnością odruchową. Ośrodek sterujący znajduje się w rdzeniu
Budowa żołądka związana jest z rodzajem pobieranego pokarmu. Wyróżniamy żołądki proste i złożone. Największe zróżnicowanie wykazują żołądki przeżuwaczy. Składając się one z 3 przedżołądków (żwacz, czepiec, księgi) i właściwego trawieńca. Błona śluzowa żołądka zawiera liczne gruczoły produkujące śluz, enzymy trawienne i kwas solny. Do enzymów wytwarzanych w żołądkach należy pepsynogen, lipaza żołądkowa, która występuje z żołądkach młodych ssaków. Enzymy trawiące białko wydzielane są w postaci nieczynnego pepsynogenu, który pod wpływem HCl uczynniony jest do pepsyny.
PEPSYNA – działa na białka rozkładając je do polipeptydów i peptydów. Lipaza żołądkowa działa na tłuszcze, ale tylko te, które znajdują się w postaci zemuglowanej, np. tł mleka. PODPUSZCZKA – ścina białko mleka, które wytrąca się i zalega w żołądku. W ten sposób przedłuża się czas trawienia. Enzym ten wyst u młodych ssaków, gdzie jedynym pokarmem jest mleko matki. Z żołądka treść pokarmowa przesuwana jest do dwunastnicy. Do dwunastnicy uchodzą gruczoły wątroby i trzustki.
WĄTROBA wydziela żółć, która emulguje tłuszcze. Oprócz wydzielania żółci wątroba pełni cały szereg innych funkcji np. uczestniczy w metabolizmie węglowodanów. Nadmiar glukozy powstałej w wyniku trawienia węglowodanów jest magazynowany w postaci glikogenu. Wątroba kontroluje stężenie glukozy we krwi, jest miejscem utleniania kw. tłuszczowych, w wątrobie powstają również białka osocza krwi, a także enzymy związane z mechanizmem krzepnięcia krwi. W wątrobie następuje neutralizowanie trucizn różnego pochodzenia. Wątroba magazynuje niektóre witaminy np. A, D. W warunkach spoczynku jest głównym generatorem ciepła w organizmie.
TRZUSTKA wydziela sok trzustkowy, w którym znajdują się liczne enzymy np. trypsynogen, amylaza trzustkowa, lipazy, nukleazy. Trypsynogen zostaje uczynniony i jako czynna trypsyna rozkłada białko do polipeptydów i peptydów. Lipazy rozkładają tłuszcze, amylaza – skrobie. Z dwunastnicy pokarm przechodzi do dalszej części jelita cienkiego, gdzie kończy się etap trawienia pokarmu.
Ściana jelita cienkiego produkuje sok jelitowy, w którym znajdują się aminopeptydazy, amylaza jelitowa, maltaza, sacharaza, laktaza, nukleazy. Końcowym produktem działania enzymów jest mleczko pokarmowe, w którym są jednocukry, powstałe z trawienia węglowodanów złożonych, glicerol i kw. tłuszczowe pochodzące z trawienia tłuszczy, aminokwasy powstałe z trawienia białek i nukleotydy z trawienia kw. nukleinowych. Niestrawione resztki pokarmu przekazywane są do jelita grubego, gdzie następuje odciągnięcie wody, zagęszczanie kału .W jelicie cienkim strawiony pokarm jest wchłaniany i transportowany w przeważającej części do wątroby. Do jelita cienkiego dochodzi żyła wrotna wątrobowa, która doprowadza pokarm do wątroby. Z wątroby wychodzi żyła wątrobowa, którą składniki pokarmowe przenoszone są dalej do krwioobiegu i komórek.
