Pierścienice są grupą wybitnie progresywną. W grupie tej pojawiło się wiele istotnych nowości, z których część ma charakter amorfoz – istotnych zmian w budowie i funkcjonowaniu organizmów.
WIELOSZCZETY na przykładzie NEREIDY
1. niemal wyłącznie wolno żyjące morskie zwierzęta
2. ciało podzielone na pierścieniowate segmenty (metamery), z tendencją do cefalizacji – wyodrębnienia głowy, powstałej ze zlania się kilku segmentów, utworzone ze zmienionych płatów – głowowego i gębowego; koncentrują się tu najważniejsze ośrodki nerwowe i aparat obróbki pokarmu
3. rozdzielnopłciowe z układem rozrodczym o prostej budowie
4. dobrze rozwinięty układ krwionośny; u części gat. hemolimfa zawiera barwniki transportujące tlen
5. w rozwoju pojawia się larwa – trochofora
– kształt ciała obły
– liczba segmentów od 5 do 800, z wyjątkiem odcinka głowowego i płata odbytowego reszta segmentów jest homonomiczna (podobne do siebie w budowie i funkcjach)
– posiadają pranóża – parapodia zbudowane z dwóch gałązek: grzbietowej i brzusznej, wyrastających z boku ciała; u niektórych gat. na tej pierwszej rozwija się wyrostek skrzelowy; są umięśnione i dobrze ukrwione; pełnią funkcję lokomocyjną i oddechową
– wieloszczety posiadają na płacie głowowym liczne i zróżnicowane przydatki: głaszczki i czułki
– płat gębowy powstał ze zlania się dwóch segmentów; wyodrębniony ośrodek decyzyjny
SKĄPOSZCZETY na przykładzie DŻDŻOWNICY
PIJAWKI na przykładzie PIJAWKI LEKARSKIEJ
1. u skąposzczetów i u pijawek pranóża nie występują
2. proces cefalizacji jest słabiej zaznaczony
3. pojawia się siodełko umożliwiające zapłodnienie krzyżowe
Ściana ciała
– tworzy ją wór powłokowo-mięśniowy
– od zewnątrz występuje nabłonek jednowarstwowy, wytwarzający oskórek
– pod nabłonkiem leżą warstwy mięśni: okrężna i głębsza podłużna
– od wewnątrz wór powłokowo-mięśniowy wysłany jest nabłonkiem celomy
Jama ciała
– pierścienice posiadają wtórną jamę ciała
– w rozwoju zarodkowym mezoderma tworzy metameryczne woreczki – somity, które zakładają się parami w każdym segmencie, a ich światło stanowi wtórną jamę ciała – celomę
– na granicy segmentów, stykające się nabłonki dwóch somitów tworzą przegrodę międzysegmentalną
– celoma wypełniona jest cieczą i spełnia funkcje: hydroszkieletu, rozprowadzającą, wydzielniczą i rozrodczą
Układ pokarmowy
– bardzo dobrze wykształcony
– składa się z: ektodermalnego jelita przedniego, którego pierwsza część tworzy niewielka jama gębowa, za którą leży umięśniona gardziel (u form drapieżnych mogą występować tu kutikularne ząbki), dalej prowadzi prosta rura przełyku, który może rozszerzać się w żołądek; endodermalnego jelita środkowego – u niektórych gat. występuje tu podłużny fałd – tyflosolis – zwiększający pow. trawienia, ektodermalne jelito tylne – krótkie i niezróżnicowane
Układ krążenia
– zamknięty
– składa się z dwóch podłużnych naczyń głównych: kurczliwego grzbietowego tłoczącego krew do przodu i brzusznego w którym krew płynie do tyłu
– naczynia główne połączone są naczyniami okrężnymi umieszczonymi w przedniej części ciała
– brak wyodrębnionego serca, jego funkcję pełni kurczliwe naczynie grzbietowe, np. u nereidy lub naczynia okrężne, np. u dżdżownicy
– krew barwna zawiera hemoglobinę lub chlorokruorynę
– dobrze rozwinięta sieć naczyń włosowatych w parapodiach
Układ wydalniczy
– zbudowanych z nefrydiów
– nefrydium zbudowane jest z urzęsionego lejka otwierającego się do jamy ciała, który filtruje z celomy zbędne metabolity i wydala je przez kanalik wydalniczy, otworem wydalniczym na zewnątrz
– odzwierciedla budowę ciała i stąd jego nazwa – metanefrydialny
– jako pierwszy jest w stanie poza osmoregulacją sprawnie usuwać produkty przemiany materii
Układ nerwowy
– oddzielony od powłok ciała – znajduje się po brzusznej części ciała
– składa się z parzystych zwojów nadgardzielowych tworzących mózg, od których odchodzą obrączki okołogardzielowe; brzusznego łańcuszka nerwowego składającego się z parzystych zwojów rozmieszczonych w każdym segmencie połączonych z sąsiednim segmentem za pomocą konektyw, a ze sobą w obrębie jednego segmentu za pomocą komisur
– cały układ ma postać drabinki i stąd jego nazwa – drabinkowy układ nerwowy
Układ rozrodczy
– wieloszczety przechodzą rozwój złożony
– rozdzielnopłciowe
– słabo zaznaczony dymorfizm płciowy
– gonady występują w nielicznych segmentach
– komórki jajowe wydostają się na zewnątrz poprzez nefrydia
– zapłodnienie zewnętrzne
– rozwój zarodka prowadzi do powstania larwy – trocczetry
– skąposzczety i pijawki są obojnakami
– gonady nie są metameryczne
– posiadają siodełko umożliwiające zapłodnienie krzyżowe
– w jego okolicy produkowana jest specjalna wydzielina tworząca mufę do której składane są jaja
– mufa zsuwa się przez odcinek głowowy i przekształca się w kokon jajowy
– rozwój zarodków jest prosty
