EUGLENA, klejnotka, Euglena, rodzaj pierwotniaków z gromady wiciowców zwierzęcych; komórki dł. do 500 um, owalne, wrzecionowate, spłaszczone; na przednim biegunie komórki 2 wici (1 zwykle krótsza), osadzone na ciałkach podstawowych (kinetosomach), w ich bezpośrednim sąsiedztwie znajduje się fotoreceptor, który wraz z plamką oczną pełni rolę koordynatora ruchu (fototaksja dodatnia); w cytoplazmie, pod pellikulą, liczne kurczliwe struktury – tzw. fibryle, mikrotubule i mikrofilamenty – odpowiedzialne za zmianę kształtu komórki; na terenie cytoplazmy występuje 1 jądro i liczne chloroplasty (produktem fotosyntezy u e. jest paramylon); są też znane formy pozbawione chloroplastów, a także formy pasożytnicze; euglena rozmnaża się bezpłciowo przez podział podłużny lub podział w cystach (wytwarzanych w niekorzystnych warunkach środowiska).
TOCZEK, Volvox, rodzaj wiciowców roślinnych z klasy zielenic właściwych obejmujący 17 gat.; żyje (niekiedy masowo) w planktonie małych zbiorników wód słodkich; tworzy ruchliwe, kuliste kolonie (cenobia) o średnicy do 3 mm, które zawierają do 20 tys. komórek (dwuwiciowych mających plamkę oczną), ułożonych na obwodzie śluzowej kuli i połączonych plazmatycznymi włóknami; komórki w kolonii są zróżnicowane funkcjami i budową.
