Są ekologiczną grupą roślin, systematycznie obejmującą następujące gromady: Eugleniny, Dinofity, Chryzofity, Zielenice, Brunatnice, Krasnorosty. W grupie tej dominują organizmy wodne o bardzo zróżnicowanej formie: jednokomórkowe, kolonijne oraz wielokomórkowe. Komórki glonów zawierają barwniki asymilacyjne, tzw. chromatofory. Sa to chlorofile (a , b, c, d) o barwie zielonej, karoten (a, b) o barwie pomarańczowej, ksantofil o barwie żółtej, fikoerytryna o barwie bordowej, fikocyjanina o barwie niebieskiej, fukoksantyna o barwie brązowej. Kombinacja i proporcja barwników nadaje glonom charakterystyczny kolor. Głębokość występowania w wodzie jest uzależniona od możliwości wykorzystania odpowiedniej długości promieni świetlnych potrzebnych do procesu fotosyntezy (najpłyciej są glony zielone, nieco głębiej brunatne, najgłębiej czerwone).
Charakterystyka gromad glonów
Eugleniny – znanych jest ok. 800 gatunków. Jednokomórkowe, pozbawione ściany komórkowej. Zaopatrzone w wić, umożliwiającą ruch. Chromatofory mają postać krążków, taśm, gwiazdek. Dominują barwniki zielono-żółte. Substancją zapasową jest paramylon (węglowodan). Mogą być auto- i heterotrofami. Przedstawiciele: Euglena zielona, Phacus.
Tobołki – obejmują najliczniejsze bruzdnice (Dinofity). Jednokomórkowe, zaopatrzone w wić. Większość okryta celulozową ścianą stanowiącą pancerzyk złożony z tarczek. Na pancerzyku widoczne są dwie bruzdy. Dominuje barwa brązowa.
Chryzofity – najliczniejsze są okrzemki, organizmy jednokomórkowe, występujące w wodzie i glebie. Komórka posiada pancerzyk utworzony z pektyn przesyconych krzemionką. Pancerzyk składa się z wieczka i denka, posiada liczne wzory (ornamenty). Chromatofory brunatne, oliwkowo-zielone.
Zielenice – liczą ok. 11 tys. gatunków. Dzielą się na 3 klasy: zielenice właściwe, sprzężnice, ramienice. Występują w wodzie i na lądzie. Mają formy jednokomórkowe, kolonijne, wielokomórkowe. Zawierają chromatofory: zielone, żółte, pomarańczowe, o różnych kształtach.
Brunatnice – liczą ok. 1500 gatunków. Są to wielokomórkowe glony morskie (nieliczne w wodach słodkich). Posiadają plechę wykazującą podobną budowę do tkankowej. Dominują barwniki żółto-brązowe. Tworzą podwodne łąki i zarośla. Przedstawiciele: morszczyn pęcherzykowaty, laminaria.
Krasnorosty – występują w morzach. Niewielkie rośliny żyjące przy dnie. Dominują barwniki: czerwony, niebieski, żółty. Przedstawiciele: furcellaria, fastigiata, chrzęśnica kędzierzawa.
Cykl rozwojowy glonów
W rozwoju glonów wyższych (zielenic, brunatnic, krasnorostów) występuje przemiana pokoleń, czyli występowanie pokolenia płciowego, gametofitu, i bezpłciowego, sporofitu, w cyklu życiowym.
Gametofit – jest pokoleniem płciowym. Powstaje z haploidalnego zarodnika. Jego rolą jest wytwarzanie gametangiów – plemni i lęgni, w których produkowane będą komórki rozrodcze: plemniki i komórki jajowe. Wyróżniamy 3 rodzaje gamet: izogamety, anizogamety, oogamety. Jeśli plemnia i rodnia powstaną na jednym gametoficie, określamy go jako jednopienny, jeśli na jednym gametoficie powstają plemnie, a na innym lęgnie, wówczas nazywamy je dwupiennymi.
Sporofit – to pokolenie bezpłciowe. Powstaje po procesie zapłodnienia z zygoty. Jego rolą jest wytwarzanie zarodni z zarodnikami. Powstanie zarodników poprzedzone jest podziałem mejotycznym.
Wyróżniamy dwa rodzaje przemiany pokoleń:
ˇ przemiana izomorficzna, gdy brak zróżnicowania morfologicznego między gametofitem i sporofitem
ˇ przemiana heteromorficzna, gdy jest zróżnicowanie morfologiczne między gametofitem i sporofitem.
A – nitkowata plecha gametofitu,
B – dwa różnoimienne gametangia uwalniające dwuwiciowe gamety,
C – kopulacja izogamet, D – zygota, E – kiełkująca zygota,
F – nitkowata plecha sporofitu, G – dwa zoosporangia z uwalniającymi
się, haploidalnymi, wytworzonymi po mejozie, zoosporami,
H, I – zoospory, J – trzy kolejne stadia kiełkowania zoospory w nowy
gametofit (wg Dittmera)
Schemat przemiany pokoleń u glonów.
U glonów obserwujemy stopniowe różnicowanie się budowy i czynności życiowych. Od jednokomórkowych, rozmnażających się bezpłciowo, do wielokomórkowych, z początkami zróżnicowania pseudotkankowego oraz występowania wszystkich typów rozmnażania (bezpłciowego, płciowego).
Rola glonów
ˇ wzbogacają wodę i atmosferę w tlen,
ˇ są pokarmem dla roślinożerców,
ˇ powodują samooczyszczanie wody,
ˇ jako martwe organizmy wzbogacają wodę w związki organiczne i mineralne,
ˇ zapewniają ciągłość krążenia pierwiastków
ˇ wykorzystywane są jako nawóz naturalny
ˇ są paszą dla zwierząt
ˇ są pokarmem dla ludzi
ˇ wykorzystywane są w przemyśle: spożywczym, farmaceutycznym, kosmetycznym; w mikrobiologii jako podłoże do hodowli bakterii (związek żelujący – otrzymywany z krasnorostów – agar).
