NARKOTYKI
Środki odurzające, naturalne lub syntetyczne substancje zmniejszające wrażliwość ośrodkowego układu nerwowego, hamujące jego reaktywność (depresja oddechowa, depresja ośrodkowa). Zależnie od wielkości dawki powodują uspokojenie, euforię, odurzenie lub sennarkotyczny.
Narkotyki stosuje się jako leki przeciwbólowe, uspokajające, nasenne oraz do narkoz (anestezji, narkotyki chirurgiczne). Ich używanie wiąże się jednakże z niebezpieczeństwem wywołania uzależnienia i przyzwyczajenia do ich zażywania (nałóg), czyli narkomanii, powodujących zmiany osobowości (osobowość – zaburzenia) i wyniszczenie organizmu.
Walka z nielegalną produkcją i handlem narkotykami wymagała współpracy międzynarodowej, czego efektem były następujące umowy: międzynarodowe konwencje opiumowe w Hadze 1912 i Genewie 1925, konwencja o ograniczeniu produkcji i uregulowaniu podziału środków odurzających z 1931, konwencja o zwalczaniu nielegalnego handlu środkami odurzającymi z 1936.
W 1961 podpisano z inicjatywy ONZ jednolitą konwencję o środkach odurzających, a w 1972 przyjęto poprawkę w celu zwiększenia kontroli. W 1971 przyjęto w Genewie konwencję o środkach psychotropowych. Przy ONZ istnieje od 1971 Fundusz Narodów Zjednoczonych dla Kontroli Nadużywania Narkotyków.
Zatrucia narkotykami opiso pod hasłem leki uspokajające i psychotropowe (środki halucynogenne).
NARKOMANIA
Nałóg, uzależnienie spowodowane krótszym lub dłuższym zażywaniem leków (głównie przeciwbólowych środków narkotycznych) albo innych środków uzależniających (narkotyki, leki uspokajające i psychotropowe).
Charakteryzuje się koniecznością przyjmowania środka odurzającego, tendencją do stałego zwiększania dawki oraz fizycznym i psychicznym uzależnieniem. Zaprzestanie zażywania powoduje bardzo przykre doznania abstynencyjne, prowadzące w krańcowych przypadkach nawet do zejścia śmiertelnego.
Narkomania jest zwykle wynikiem wielokrotnego zażycia środka uzależniającego, jedynie wyjątkowo, np.: przy zażyciu kokainy czy heroiny, rozwija się po jednorazowej dawce.
Narkomania w krótkim czasie prowadzi do poważnych zmian psychicznych pod postacią obniżenia uczuciowości wyższej, degradacji społecznej, zaburzeń krytycyzmu, osłabienia woli, kłamliwości. Często staje się przyczyną wejścia na drogę przestępczą.
Produkcja narkotyków, fałszowanie recept, kradzież leków w szpitalach i aptekach, popełnianie przestępstw w celu uzyskania środków na narkotyki są nieodłączną stroną uzależnienia. Śmiertelność u narkomanów jest bardzo wysoka (najczęściej w wyniku przedawkowania), a niezależnie od tego dodatkowym czynnikiem jest obecnie AIDS.
Metody leczenia są zazwyczaj nieskuteczne. Bardzo często zmiany psychiczne i uzależnienie są nieodwracalne. Medyczne metody leczenia nie przynoszą większych skutków. Nieco lepsze wyniki dają niekonwencjonalne metody terapii polegające na długotrwałym odosobnieniu i oddziaływaniach psychoterapeutycznych, połączonych z terapią pracą.
NARKOTYKI CHIRURGICZNE
Narkozan, ewipan, środki wywołujące stan głębokiej niewrażliwości ośrodkowego układu nerwowego (anestezję, środki znieczulające), ogólne znieczulenie (utratę świadomości), zniesienie wrażliwości na ból oraz zniesienie odruchów (z wyjątkiem źrenicowego) i napięcia mięśniowego, bez naruszania czynności ośrodka oddechowego, naczynioruchowego i akcji serca.
Narkotyki chirurgiczne dzielą się na:
1) wziewne, np. cyklopropan, chlorek metylenu, chloroform, chlorek etylu, trójchloroetylen, 2-bromo-2-chloro-1,1,1-trójfluoroetan (czyli tzw. halotan), chloral oraz etery: metylowy, etylowy i winylowy.
2) infuzyjne, np. uretan etylowy, pochodne kwasu barbiturowego (barbiturany, głównie ewipan) oraz pochodne kwasu tiobarbiturowego (np. pentotal).
HASZYSZ
Szczytowe odcinki kwiatostanów konopi indyjskich, zlepione wydzielaną żywicą i sprasowane, używane jako środek narkotyczny. Tą samą nazwą obejmuje się też samą żywicę z konopi.
Jest to jeden z najstarszych preparatów psychoaktywnych, wytwarzany głównie na południu Azji, był używany od starożytności przez muzułmanów.
Działanie halucynogenne (omamy) i euforyzujące (po żuciu lub paleniu haszyszu), występuje dziąki zawartości kanabinoidów wpływających na określone receptory w mózgu.
MARIHUANA
Narkotyk otrzymywany z kwiatów konopi indyjskich (haszysz) (występujących w Ameryce Północnej i Meksyku), palony zwykle w mieszaninie z tytoniem.
Zawiera kannabinol wywołujący halucynacje i euforię, a także uzależnienie psychiczne.
AMFETAMINA
Psychedryna, środek psychostymulujący, wpływający głównie na korę mózgową i układ sympatyczny (autonomiczny układ nerwowy). Kiedyś amfetamina stosowana była jako lek przeciwdepresyjny (depresja) i podnoszący ciśnienie krwi. Obecnie jest używana jako środek dopingujący (anaboliczne środki) przez sportowców.
HEROINA
Pochodna morfiny, działa przeciwbólowo, narkotycznie i przeciwkaszlowo. Działa 6-7-krotnie silniej od morfiny, bardzo szybko powoduje uzależnienie (a zależność heroinowa jest znacznie groźniejsza od morfinowej).
