Etapy odżywiania się:
1) Zdobywanie i pobieranie pokarmu
2) Trawienie
3) Wchłanianie
4) Usuwanie niestrawionych resztek pokarmu
Zwierzęta są heterotrofami 0 czyli nie syntezują związków złożonych (org.) z prostych, tylko pobierają je w postaci gotowej.
Zwierzęta ze względu na rodzaj pobieranego pokarmu
a) – Mikrofagi – żywiące się drobnymi cząstkami pokarmu. Są mało aktywne, często prowadzą osiadły tryb życia, są to wodne bezkręgowce.
– Filtratory – pobierają niewybiórczo cząstki pokarmu, filtrując wodę (osłonice, bezczaszkowce, wieloryby).
– Pierwotniaki – pochłaniają na drodze endocytez. Pomocnicze f-cije spełniają rzęski.
– Zwierzęta odżywiające się pokarmami płynnymi: pokarm, którym się odżywiają jest tak rozdrobniony, że nie daje się oddzielić od środowiska wodnego. (ssanie lub wchłanianie całą powierzchnią ciała. Należą tu pasożyty np. tasiemiec. Tak odżywiają się również młode ssaki.
b) – Makrofagi – pobierają pokarm wybiórczo w postaci dużych cząstek, które poddawane są obróbce mechanicznej i chemicznej.
– Połykacze – konsumują ofiarę w jednym kawałku (parzydełkowe, węże)
– Glebożerne – przeważające podłoże, połykają grudki gleby ze składników org. a po ich wykorzystaniu usuwają resztki niestrawione np. dżdżownica
– Rozdrabniacze – po pobraniu pokarmu rozdrabniają go i miażdżą, należą tu mięczaki, szkarłupnie, stawonogi, kręgowce. Dzielimy ich na roślinożerców i drapieżców.
Pobrany pokarm przesuwa się przez przewód pokarmowy i ulega w jego odcinkach obróbce. W jamie ustnej jest miażdżony i rozdrabniany przez zęby i ślinę np. u człowieka. U człowieka i u niektórych zwierząt w ślinie jest enzym ptialina, rozkłada skrobię. Niekiedy w ślinie znajdują się inne substancje np. jady u węży.
TRAWIENIE – obróbka pokarmu prowadząca do przekształcenia go w niskocząsteczkowe związki. Jest to proces złożony obejmujący rozkład mechaniczny i trawienie chemiczne. To pierwsze prowadzi do rozdrobnienia pokarmu, dzięki czemu możliwe jest działanie chemiczne enzymów (tarka-mięczaki, zęby-kręgowce, aparaty gębowe-owady). Trawienie chemiczne dzieli się na symbiotyczne (bakteryjne) i samodzielne. W trawieniu symbiotycznym to bakterie wytwarzają enzymy. Żyją w żołądkach lub jelitach roślinożerców. W trawieniu samodzielnym enzymy produkowane są przez własne komórki organiczne. W pełni rozwinięte trawienie wewnątrzkomórkowe występuje u gąbek, pierwotniaków, jamochłonów, płazińców. Pozostałością takiego procesu trawienia jest u kręgowców fagocytoza w niektórych białych krwinkach.
Lepszym sposobem jest trawienie zewnątrzkomórkowe wydzielanie gruczołów trawiennych uwalniane jest do światło, przewodu pokarmowego gdzie następuje rozkład chemiczny.
WCHŁANIANIE – proces, w którym rozłożone skłądniki pokarmowe przedostają się ze światła jelita cienkiego do krwi i limfy. Śluzówka jelita jest wyposażona w kosmyki, które zwiększają jego powierzchnie chłonną. Przechodzenie cząstek z nabłonka jelita do krwi i limfy odbywa się na drodze dyfuzji, aktywnego transportu oraz pinocytozy.
DYFUZJA – przenikanie przez błony cytoplazmatyczne komórek nabłonka jelitowego, polega ruchu substancji zgodnie z gradientem stężeń (woda, proste cukry)
TRANSPORT AKTYWNY – za pomocą nośników białkowych, wymaga dużego nakładu energii. Substancje mogą być przenoszone do krwi wbrew gradientowi stężeń (proste cukry, aminokwasy).
PINOCYTOZA – polega na pobieraniu przez komórki substancji płynnych.
Aparaty gębowe
* ssący – motyle (długa trąbka i głaszczki)
. kłujące-ssące – komar (głaszczki i igiełki)
. liżące-ssące – mucha (krótki języczek, głaszczki)
. gryzące – konik polny (potężne żuwaczki, ostre szczęki, głaszczki)
. gryzące-liżące – pszczoły (długi język, głaszczki, żuwaczki)
