1. Scharakteryzuj budowę liści rośliny okrytozalążkowej – wykaż przystosowania usprawniające wymianę gazową.
Odgałęzienia korzeni niektórych roślin podzwrotnikowych służą jako organy do pobierania tlenu. Występują u drzew rosnących na terenach bagnistych lub pokrytych wodą. Korzenie oddechowe wyrastają wokół pni pionowo ponad powierzchnię gruntu.
Ponieważ epiderma łodygi i innych organów naziemnych ma zgrubiałe zewnętrzne ściany komórkowe wysycone kutyną – substancją nieprzepuszczalną dla wody i powietrza oraz u niektórych roślin jest powleczona jednolitym nabłonkiem pokrytym dodatkową warstewką wosku, dostęp powietrza do wnętrza łodygi zapewniają aparaty szparkowe, otwierające i zamykające się stosownie do potrzeb wymiany gazowej.
W łodygach o przeroście wtórnym, gdzie funkcję tkanki spełnia korek wymiana gazowa odbywa się przez przetchlinki – rozsiane w licznych punktach łodygi miejsca, w których miazga korkowa zamiast komórek skorkowaciałych wytwarza luźną tkankę zapewniającą swobodny przepływ powietrza. Przetchlinki, pierwotnie kształtu soczewkowatego, są z wiekiem rozciągane w wyniku grubienia łodygi.
Liście, dzięki swej budowie, są głównymi narządami rośliny, przez które obywa się wymiana gazowa związana z fotosyntezą i oddychaniem. Zależnie od intensywności fotosyntezy i oddychania przez aparaty szparkowe wydostaje się na zewnątrz tlen, a pobierany jest dwutlenek węgla lub odwrotnie.
Aparaty szparkowe – regulują wymianę gazową oraz gospodarkę wodną rośliny. Główną częścią składową aparatu szparkowego są dwie komórki w kształcie ziaren fasoli. Między nimi znajduje się szczelina, czyli szparka, a pod nią duża komora powietrzna, tzw. Jama przedechowa. Jama przedechowa łączy się z systemem przestworów międzykomórkowych przenikających tkanki rośliny. Komórki szparkowe mają ściany silniej zgrubiałe od strony szparki. Otwieranie i zamykanie szparek następuje na skutek zmian potencjału osmotycznego w komórkach szparkowych. Zwiększony turgor, czyli stan napęcznienia komórek, powoduje uwypuklenie się cienkich zewnętrznych ścian komórek. Grube ściany ograniczające szparkę są nierozciągliwe – odsuwają się od siebie i powstaje między nimi szczelina. Spadek ciśnienia osmotycznego w komórkach szparkowych powoduje zamknięcie szparki. Mechanizm ruchów aparatu szparkowego jest bardzo skomplikowany. Upraszczając to zjawisko można powiedzieć, że szparki rozchylają się w powietrzu wilgotnym, a zamykają w suchym.
