Bakterie – najprostsze, prokariotyczne organizmy jednokomórkowe, występujące we wszystkich środowiskach, nawet w tych w których inne organizmy nie są w stanie przeżyć są to organizmy kosmopolityczne.
Przetrwalniki – spoczynkowa forma bakterii, charakteryzująca się znacznym stopniem odwodnienia zawartej w nich cytoplazmy, grubymi i wielowarstwowymi osłonami umożliwia bakteriom przetwarzanie niekorzystnych warunków.
Czynniki występowania wirusów – w wodzie- zależy od temperatury zasolenia, zawartości składników odżywczych (tlenu) powierzchnia innych organizmów- bakterie chorobotwórcze, komensale- organizmy nie wywołujące szkód w organizmie, symbionty- organizmy w zamian za udostępnienie miejsca dostarczają gospodarzowi substancji chemicznych. W glebie- saprofity- hydrosfera- gleba otaczająca korzenie roślin.
W powietrzu – bakterie nie prowadzą tam aktywnego życia tylko przemieszczają się do dogodnego dla siebie środowiska.
Budowa komórki bakterii – komórka prokariota, cytoplazma- występowanie wszelkich reakcji biochemicznych, transport, miejsce gromadzenia związków organicznych, występowanie nukleodytu. Ciało chromatoforowe- pęcherzyki zawierające barwnik np. chlorofil. Błona komórkowa- funkcja informacyjna, oddzielająca, transportowa, oddychanie tlenowe (mezosomy- proces oddychania) Otoczka śluzowa- (węglowodorowa nie u wszystkich ale u wielu)- chłonie wodę i ją gromadzi, tworzy osłonkę przetrwalnikową, osłona przed przeciwciałami, umożliwia tworzenie się koloni. Rzęski- organelum ruchu. Obszar jądrowy (nukleodyt)- kolista dwuniciowa cząsteczka DNA.
Kształty bakterii- bakterie kuliste: dwoinki, paciorkowce, pakietowce, gronkowce. Bakterie walcowe- pałeczki, laseczki, maczugowce, wrzecionowce. Bakterie spiralne: przecinkowce, śrubowce, krętki, promieniowce.
Czynności życiowe Odżywianie-(samożywne i cudzożywne) jest to dostarczenie organizmowi złożonych związków organicznych (węglowodorów, lipidów, białek), stanowiący punkt wyjścia do syntezy wszystkich niezbędnych substancji a także źródło energii dla organizmów.
Podział bakterii za względu na odżywianie- heterotroficzne (cudzożywne)- saprofity i roztocza (pobierają pokarm np. ze szczątków roślin; komensale; pasożyty- bakterie chorobotwórcze. Autotroficzne (samożywne potrafią przyswoić dwutlenek węgla)- fotosyntezujące (pobierają energię z fatonów Światła słonecznego). Beztlenowe (zielone lub purpurowe), tlenowe (sinice). -chemosyntezujące (energię pobierają z reakcji utlenienia określonych związków nieorganicznych, wykorzystujące źródło energii do syntezy związków organicznych, reakcji utleniania związków nieorganicznych)
Podział bakterii ze względu na oddychanie- Oddychanie wewnątrz komórkowe- proces uwolnienia energii z rozkładanych związków organicznych. Energia ta gromadzona w ATP i innych związkach wysokoenergetycznych służy do przeprowadzenia przez komórkę syntezy własnych składników do aktywnego, do aktywnego transportu substancji przez błonę komórkową oraz do poruszania się.
Podział bakterii ze względu na oddychanie- Bakterie tlenowe (uleganie rozkładu najczęściej glukozy, w wyniku powstaje powstaje CO2 i H2O. Bakterie beztlenowe -fermentacja (częściowe rozłożenie związków organicznych tak że, redukowane są prostsze związki oraz niewielka ilość energii. -redukcja (wykorzystywanie związków nieorganicznych, które wykorzystywane akceptują elektrony inne niż tlen)
Rozmnażanie- u bakterii zachodzi poprzez podział komórki, częstotliwość podziału zależy od warunków środowiska i wielkości materiału genetycznego.
Transformacja- komórka bakterii pobiera z otoczenia obcy DNA i włącza go do swojego chromosomu.
Koniugacja – komórka „biorca” pobiera przez mostek cytoplazmatyczny część skopiowanego DNA od komórki „dawcy” i włącza go do swojego chromosomu.
Transdukcja – wirus przenosi fragment DNA do komórki, w której wchodzi w cykl lizogeniczny. Oprócz swojego włącza tym samym do chromosomu fragment DNA z komórki, którą opuścił.
Znaczenie bakterii Destruencii – rozkładają martwą materię organiczną, uwalniając niezbędne dla roślin pierwiastki chemiczne, przyswajane w postaci soli. Niezbędne pierwiastki chemiczne- C, N, S, O
Funkcje bakterii
– biorą udział w tworzeniu próchnicy -procesy kiszenia (kapusta, ogórków) -są niezbędnym ogniwem w obiegu materii w przyrodzie
– biorą udział w obiegu: C, N, S, P
– produkcja kwasów organicznych, witamin i aminokwasów
– biologiczne oczyszczanie ścieków -symbioza bakterii z niektórymi roślinami uprawnymi -źródło pożywienia -rozkładanie celulozy -produkcja produktów spożywczych (sery, kefiry) -symbioza bakterii z innymi organizmami: bakterie brodawkowe roślin motylkowych -brodawki-tworzą się w wyniku zasiedlenia korzeni przez bakterie, które część wytworzonych soli azotu oddają roślinie, w zamian uzyskują organiczne produkty fotosyntezy -funkcje chorobotwórcze -zabijanie lub hamowanie rozwoju konkurencyjnych bakterii (ANTYBIOTYK)
Bakterie chorobotwórcze
– choroby roślin (wiednice, nekrozy, zgnilizny i powstawanie rakowatych narośli)
– choroby zwierząt (wydzielanie jadów dzielimy na: wydzielane poza komórką egzotoksyny oraz uwalniana z komórki w czasie jej rozpadu endotoksyny)
– choroby ludzi (cholera, trąd, gruźlica, angina, zapalenie opon mózgowych, zatrucia pokarmowe najgroźniejszym zatruciem jest toksyna produkowana przez laseczkę tężca oraz zatrucie jadem kiełbasianym wydzielanym przez laseczkę jadu kiełbasianego.
Sinice- samożywne bakterie. Od świata zawnetrznego oddzielone ściana komuókową zbudowaną z muneiny, zawierającą barwniki w zewnętrznej części cytoplazmy (zielony- chlorofil, czerwony- fikoerytryna, niebieski- fikocjan, żółty- karoten) materiałem zapasowym w sinicach jest wielocukier zwany skrobią sinicową. W sinicach występują wodniczki gazowe- są to pęcherzyki wypełnione gazem o składzie podobnym do powietrza.
