Gleba – powierzchniowa warstwa litosfery, stanowiąca podłoże dla życia roślin i pod ich wpływem przy udziale pozostałych elementów środowiska przyrodniczego ulęgająca zmianom.
Polska leży w strefie gleb:
– brunatnych i bielicowych – około 82 %.
– czarnoziemy – około 1% – powstałe na lessach – Nizina Wielkopolska, Wyżyna Sandomierska, okolice Krakowa
Pozostałe grupy gleb zajmują małe powierzchnie:
– gleby bagienne (około 9%) – gleby słabe, złe, nieurodzajne, powstałe w wyniku nagromadzenia szczątków roślinności bagiennej w warunkach beztlenowych – tereny bagien nad Notecią, Warmią, Wieprzem
– mady (około 5%) – powstały na mułach rzecznych, występują w dolinach rzek, na Żuławach Wiślanych
– czarne ziemie (około 2%) – gleby żyzne, urodzajne, powstałe na terenach zabagnionych, ich czarne zabarwienie spowodowane jest duża zawartością próchnicy – okolice Wrocławia, Kujawy
– rędziny (około 1%) – gleby dość urodzajne, powstałe na skałach węglowych – Niecka Nidy, Polesie Lubelskie
Inne gleby:
– gleby górskie ( Karpaty, Sudety)
– gleby zdegradowane przez człowieka i przemysł (okręgi przemysłowe, aglomeracje miejskie)
W Polsce wprowadzono podział na sześć klas bonitacyjnych ( I – gleby bardzo dobre, VI – gleby złe). Najwięcej jest gleb średnich (IV klasa), a najmniej bardzo dobrych ( I klasa).
Dobre gleby w Polsce układają się w dwa pasy:
– równoleżnikowy – od Wyżyny Lubelskiej po Nizinę Śląską
– południkowy – od Niziny Śląskiej w kierunku północno-wschodnim do Żuław i Warmii
Gleby ulęgają degradacji na skutek:
– erozji wodnej – wymywanie
– erozji eolicznej – wywiewanie
– zatrucie metalami ciężkimi i substancjami toksycznymi
– zatrucie chemia roślinna
– stepowienie
– przesuszanie
