6.-porfir,potoczna nazwa stosowana do okreslenia magmowych skał wulkanicznych lub zylowych, posiadajacych strukture porfirowa (w skrytokrystalicznym lub drobnoziarnistym ciescie skalnym tkwia widoczne golym okiem pojedyncze prakryształy lub afanitowa (skrytokrystaliczna).
Uzywana jest najczesciej przy wstepnym (terenowym) oznaczaniu skaly, gdyz dokladne sklasyfikowanie porfiru wymaga przeprowadzenia analizy chemicznej jego skladu.
Wyróznia sie porfiry: kwarcowe – nalezace do grupy skał kwaśnych charakteryzujace sie wystepowaniem jasnych prakrysztalów kwarcu (np. ryolit dacyt oraz bezkwarcowe – nalezace do grupy skał obojętnych zawierajace prakrysztaly skaleni, piroksenów i amfiboli (np. trachit latyt andezyt
8.-bazalt.-jest skala wylewną zbudowana glównie z plagioklazów zasadowych (labrador – bytownit), piroksenów (diallag, czasem augit) oraz niewielkiej ilosci silnie rozproszonego magnetytu Z wystepowaniem magnetytu zwiazana jest charakterystyczna, prawie czarna barwa skal bazaltowych. Wykazuja one strukture afanitową rzadziej porfirową z prakrysztalami oliwinów i teksturę masywna, bezladna. Starsze, paleozoiczne odmiany bazaltów, o migdalowcowej strukturze i nieco jasniejszej barwie (czesto z odcieniem czerwonawym), nazywane sa melafirami (paleobazaltami). Blisko spokrewnione z bazaltami sa równiez diabazy, zwane niekiedy mikrogabrami. Skaly bazaltowe wietrzeja nieco wolniej niz gabra, dajac gleby gliniaste i pylowe,zasobne w skladniki pokarmowe dla roslin. Wsród skal wylewnych skorupy ziemskiej bazalty naleza do najbardziej.rozpowszechnionych.W Polsce wystepuja powszechnie na terenie Dolnego Slaska, od zachodniej granict Polski po okolice Opola, tworzac z innymi skalami wylewnymi tzw. trzeciorzedowa formacje bazaltowa.
19.-margiel-skały osadowe zaliczane do grupy skał chemicznych Powstaja w zbiornikach morskich lub jeziornych (margle jeziorne), w wyniku nagromadzenia duzych ilosci węglanu wapnia z domieszka substancji ilastych (glównie minerałów ilastych Stanowia formacje przejsciowa pomiedzy skalami weglanowymi a ilastymi.
Przy zawartosci weglanu wapnia powyzej 67% przechodza w wapienie margliste, natomiast przy jego spadku ponizej 33% – w ily margliste. Margle wzbogacone duza iloscia ziaren kwarcu nazywa sie marglami piaszczystymi.
Barwa biala, brunatna lub szara. Zdarzaja sie takze margle o zabarwieniu zielonkawym, spowodowanym obecnoscia glaukonitu Stosowane do wyrobu cementu i jako nawóz mineralny. W Polsce spotykane sa na Wyzynie Lubelskiej oraz w Karpatach.
21.-syderyt-skała osadowa nalezaca do grupy skał chemicznych skladajaca sie z mineralu syderytu z duza domieszka minerałów ilastych Barwa brunatna lub zóltoszara, na powierzchni ciemniejsza, na skutek utlenienia zelaza. Niskoprocentowa ruda żelaza Wystepuje w utworach marglistych, ilastych lub mulowcowych tworzac drobnoziarniste struktury. W Polsce wystepuje w okolicy Czestochowy, Leczycy i w Karpatach fliszowych.
30.-Marmury to skaly pierwotnie osadowe (wapienie i dolomity) , które w ciagu dlugich dziejów ziemi wskutek wysokich temperatur i cisnienia ulegly metamorfozie i spekaniom. W marmurach mozna znalezc takie same skamienialosci jak w wapieniach. Marmur charakteryzuje sie jasna barwa z kolorowymi przerostami , wystepuje marmur takze w kolorze czerwonym.
Piaskowce to skaly osadowe powstale w srodowisku wodnym, posiadajace naturalne uwarstwienie. Warstwy te ukladaly sie w wodzie poziomo , lecz obecnie maja zupelnie inne ulozenie, gdyz na skutek ruchów skorupy ziemskiej zostaly przesuniete jako lekko nachylone lub postawione pionowo. Kwarc stanowi glówny skladnik piaskowców .ale jako domieszka, bywaja takze inne mineraly jak np. mika, skalen. Wlasciwosci fizyczne piaskowców oraz barwa jest zalezna od rodzaju lepiszcza ( spoiwa ), które wiaze oddzielne ziarna kwarcu. Barwa piaskowców moze byc bardzo zróznicowana biala, kremowa, szara, zólta, brunatna i czerwona
Andezyt jest skala wylewna o skladzie mineralogicznym zblizonym do diorytu.
Charakteryzuje sie on szara barwa i wyrazna porfirową strukturą z prakrysztalami plagioklazów amfiboli i piroksenów Dobrze wyksztalcone sa zwlaszcza krysztaly hornblendy tworzace czarne, slupkowe osobniki. W Polsce andezyty wystepuja w niewielkich masywach ciagnacych sie wzdluz Pienin i w Karpatach fliszowych. Skaly andezytowe stosunkowo latwo wietrzeja, dajac gleby gliniaste, zasobne w skladniki pokarmowe dla roslin (glównie wapn i magnez).
Sjenit podobnie jak granit nalezy do skal magmowych. Nazwa sjenit pochodzi od miasta Syene obecnego Assuanu w Egipcie gdzie znajduja sie najdawniejsze kamieniolomy tej skaly. Na pierwszy rzut oka przypomina wygladem granit , lecz najczesciej jest od niego ciemniejszy oraz nieco ciezszy, gdyz zawiera wiecej mineralów ciemnych (biotyty, amfibole), nie zawiera natomiast wcale kwarcu lub zawiera go w malej ilosci. Wlasnosci techniczne sjenitu sa nieco inne niz granitu. Jest on przede wszystkim latwiej scieralny i dlatego daje sie latwiej obrabiac maszynami. Obróbka sjenitu jest trudniejsza, bo jest on mniej kruchy, lecz za to skala ta daje sie latwiej szlifowac i polerowac.
Granit to skala najbardziej rozpowszechniona i bodaj najczesciej przez czlowieka uzytkowana .Jest skala magmowa glebinowa ,która stygnac powoli w ziemi wykrystalizowala skladniki (mineraly ja tworzace) w postaci krysztalów róznego ksztaltu .Najwazniejsze skladniki granitu to ciemna mika ,jasny bialo szary kwarc i rózowy lub zóltoszary skalen. Mika jest mineralem miekkim wystepuje w formie blaszek ,kwarc jest bardzo twardy a skalen jest nieco mniej twardy niz kwarc. Granit moze wystepowac w róznych barwach a faktura jego moze byc róznorodna w zaleznosci od wielkosci ziaren. W Polsce wystepuje glównie w kolorze szarym a niewielkie ilosci mozna spotkac w kolorze jasnobrazowym tzw. rudym. Wystepuje równiez czerwony granit ale pochodzi on z importu.
9.-trias (wyszlifowany czarno-biały)
13.-ił- (brązowy, kruszy się)
26.-siarka rodzima (żółty) w dotyku chropowaty {os.-chem.}
29.-łupki metamorficzne (złoty) {metamorficzne}
38.-ropa naft. (st. ciekły czerw.-brąz.) {osad.-poch. organicznego}
50.- piasek (kszt. małe ziarenka) {osadowe-okruchowe}
melafir-głebinowo wylewne
Magmowe:
wylewne:andezyt, bazalt
głebionowe:dioryt, gabro, granit, sjenit
Osadowe:
okruchowe:less,piaskowiec,żwir,zlepieniec
poch.org.:wapień,kreda,węgiel,ropa n,gaz ziemny,fosforyt
poch.chem:sól,gips,anhydryt
Metamorficzne:gnejs,kwarcyt,marmur,łupki krystaliczne
OSADOWE- okruchowe
powstają ze szczątków dawnych skał,luźno nagromadzonych lub spojonych lepiszczem,
Poch. org. -utworzone ze szczątków organizmów rośl. i zwierzęcych.
Poch.Che,m.-powstają przez wytrącanie się związków w rezultacie parowania zbiornika morskiego,rozpuszczanie przez wode produktów wietrzenia i osadzanie ich na dnie w postaci osadów
Metamorficzne-tworzą się ze skał magmowych i osadowych pod wpływem działanie wys. temp.,ciśnienia i procesów chem.
