Orogeneza kaledońska-fałdowańa których widać ślady w
Górach Świętokrzyskich i Sudetach.
Orogeneza hercyńska-wypiętrzyły się Góry Świętokrzys-
kie i Sudety. Były liczne wypływy magmy granitowej.
Powstawały rudy metali /miedzi, ołowiu,żelaza/. W kar-
bonie powatał węgiel kamienny /szczątki roślin/.
Era mezozoiczna-gromadziły się osady morskie=tworzyła
się sól kamienna i potasowa /w postaci słupów solnych/.
W jurze PL zalana przez może i tworzą się wapienie np.
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska.
Orogeneza alpejska-formowały się Karpaty, Pieniny, Tat-
ry. W osadach fliszu jest gaz ziemny, ropa, /krosno, Jasło/.
W trzeciorzędzie tworzy się sól kamienna /Bochnia, Wie-
liczka/, gips /Niecka Nidy/, złoża siarki /Tarnobrzeg/,węg-
la brunatnego /Konin, o. Bełchatowa/. Następuje odmłodz-
enie Sudetów.
Czwartorzęd – dzieli się na:
A:plejstocen (okres lodowcowy)-nastąpiło stopniowe och-
łodzenie i powiększenie lodowca /glacjał/.Tworzył się od
Skandynawi i zrobił formę M.Bałtyckiego i pozstawił osa-
dy polodowcowe, tworzył moreny czołowe i denne, jeziora.
Do bogactw min. tego okresu: gliny, iły warwowe, piaski,
żwiry głazy narzutowe.
B:holocen (klimat się ociepla), trwa do dziś.
POJĘCIA:
Antyklinoria – wał, wzniesienie na powierzchni ziemi.
Synklinoria – obniżenie, niecka np. szczecińsko-mogileń-
sko-miechowskiej.
Flisz – to osady płytkiego moża, zbudowanych z piaskowc-
ów, zlepieńców i margli np. flisz karpacki /Krosno, Jasło/.
Siarka – skala chemicznego pochodzenia, powstaje z wy-
ziewów wulkańcznych w szczeliny skalne.
Dyslokacja – przemieszczenie warstw skalnych.
Glacjał – okres oziębienia klimatu i powiększenia się zasię-
gu lądolodu.
Interglacjał – większe ocieplenie i topnienie lodowca.
KRAJOBRAZ LODOWCA:
Moreny czołowe – wał, wzgórze stagnującego czoła lodo-
wca. Tworzą wzniesienia /Wierzyca 329m, Dylewska
góra 312m/. Południe PL.
Morena denna – tworzy lekko falisty, równinny teren zbu-
dowanej z gliny zwałowej. Północ PL.
Pola sandrowe – piaszczyste pola powstale na skutek dzia-
łania wody roztopowej /np. augustowski, tycholski/.
Jeziora – rynny /długi, wąski brzeg, głebokie, Gopło, Draw-
skie/; jeziora moreny dennej /duże, nieregularne i płytkie,
Śniardwy, Mamry/; jeziora z resztek brył lodu /’oczka’,
małe owalne i głębokie/.
Północna Polska są:
Drumliny – wydłużone wzgórza, powst. prostop. do czoła
Lodowca, pokryty gliną zwałową. /ok. Zbujna i Gniewu/.
Ozy – wydłużone wzgórza do kilkunastu KM; są z piachu
i żwiru /ozy ok. Poznania, koło Mrągowa/.
Kemy – wydłużone lub okrągłe pagórki/wzgórza; są z
mułu, piasku, żwiru.
Pradolina – szerokie doliny o płaskim dnie; tędy spływała
woda z topniejącego lodowca; /Warszawsko-Berlińska,
Wrocławsko-Magdeburska/.
