Zadania kuratora dla dorosłych i obszary jego działania?
Zadaniem kuratora dla dorosłych jest sprawowanie dozorów i nadzorów.
Dozór – to kuratela nad warunkowo zwolnionymi
Nadzór ochronny – kuratela nad recydywistami, którzy odbyli karę pozbawienia wolności i zostali poddani opiece kuratora
Dozór uproszczony – polega na tym, że sąd sprawdza okresowo przebieg próby skazanego z warunkowym zawieszeniem wykonania kary
Kurator powinien nakłonić podopiecznego aby wykonywał nałożone mu przez sąd obowiązki. Postuluje się również udzielanie podopiecznemu pomocy w trudnościach życiowych, w uzyskaniu pracy, poddaniu się leczeniu. Kurator składa sądowi sprawozdania o zachowaniu się skazanego w okresie próby. Do zadań kuratora należy również:
– poradnictwo sądowe
– wykonywanie środków zapobiegawczych przed wydaniem wyroku
– wykonywanie dozorów w ramach warunkowego zawieszenia kary
Zadania kuratora rodzinnego i obszar jego działań
a) dotyczące spraw nieletnich m.in.
– wykonywanie czynności zleconych przez sędziego rodzinnego do czasu wykonywanie orzeczenia lub wyroku
– sprawowanie nadzoru nad nieletnim
– wykonywanie innych czynności zleconych przez sąd lub sędziego, dotyczących spraw karnych nieletnich
b) w sprawach opiekuńczych małoletnich
– wykonywanie czynności zleconych przez sędziego przed wydaniem orzeczenia o sprawowanie nadzoru nad wykonywaniem obowiązków rodzicielskich przez rodziców, którym władzę rodzicielską w ten sposób ograniczono oraz udzielenie tym rodzicom pomocy w wychowywaniu dzieci
– wskazywanie kandydatów na rodziców zastępczych i opiekunów, kontrolowanie sytuacji dzieci nad którymi ustanowiono opiekę i udzielanie pomocy w zakresie sprawowania tej opieki
– podejmowanie działań dla sprawnego i zgodnego z prawem sposobu umieszczania dzieci w placówkach opiekuńczo-wychowawczych
– wykonywanie czynności innych zleconych przez sąd lub sędziego, dotyczących spraw opiekuńczych
c) dotyczące spraw rodzinnych i opiekuńczych osób pełnoletnich
– przeprowadzanie wywiadów środowiskowych w sprawach rodzinnych i opiekuńczych
– kontaktowanie małżonków rozwodzących się z Rodzinnymi Ośrodkami Diagnostyczno-konsultacyjnymi celem przeprowadzenia rozmów pojednawczych
– udzielanie pomocy osobą dochodzącym praw do alimentów
– nadzór nad działalnością opiekunów, kuratorów i doradców tymczasowych osób pełnoletnich
– wykonywanie innych czynności zleconych przez sędziego lub sąd w sprawach rodzinnych
Źródła zbierania informacji do wywiadu środowiskowego? Co to jest wywiad środowiskowy?
WYWIAD ŚRODOWISKOWY: jest swoistego rodzaju diagnozą; jest on źródłem informacji dla sędziego i kuratora o nieletnim lub małoletnim oraz o warunkach wychowawczych w jakich się znajduje, jego rodzinie itp. ; jest on rozmową kierowaną i przemyślaną, która ma na celu poznanie ogólnej sytuacji życiowej nieletniego i jego rodziny, struktury rodziny, typu więzi w niej występujących
Źródła informacji:
– osoba nieletniego lub małoletniego i jego zachowania (słowa i czyny)
– inne osoby z otoczenia dziecka lub jego rodziny, które mogą udzielić informacji o nim i jego przyszłej lub obecnej sytuacji rodzinnej
– dokumentacja, która zawiera informacje o nieletnim lub małoletnim i jego rodzinie
Kształtowanie obrazu własnej osoby?
OBRAZ SIEBIE: świadomość własnego istnienia i funkcjonowania; podmiot i zbiór doświadczeń uznanych za swoje; to co można powiedzieć o sobie, kiedy mówi się „ja”
Obraz siebie zbudowany może być z różnych cech: potrzeb psychicznych, uzdolnień, postaw, typów reakcji racjonalnych.
Obraz siebie może być: globalny lub zróżnicowany.
Rozwój obrazu siebie:
a) spostrzeganie bodźców działających z własnego ciała: dzieci odczuwają bodźce z własnego ciała, obserwują swoje części ciała, porównują swoje ciało z innymi
b) oddziaływanie rodziców: rodzice wyrażają wobec dziecka aprobatę lub dezaprobatę, dziecko w ten sposób uczy się oceniać swoje schematy zachowań; rodzice również oczekują od dziecka konkretnych zachowań przez co dziecko uczy się spełniać ich oczekiwania
c) porównywanie siebie z innymi: jest źródłem wiedzy o sobie i dostarcza materiału do formowania obrazu siebie; naśladownictwo innych pomaga odkryć własne cechy psychiczne; w kontaktach z innymi formuje się samokontrola, odporność na ból, zdolności do przewodzenia i zdolności organizacyjne
d) spostrzeganie samego siebie: bodźce z ciała – rozwój samoświadomości wpływa to na rozwój pamięci, mowy, globalne reakcje dziecka
e) rozwój poczucia rzeczywistości: dziecko uczy się, że jest coś poza nim
f) uczenie się znoszenia przykrych przeżyć: dokonuje się przez aktywne powtarzanie sytuacji wywołujących lęk w marzeniach i zabawie
g) uczenie się kontroli własnych reakcji: motorycznych, emocjonalnych myślenia
h) uczenie się poczucia własnej wartości i akceptacji siebie: dokonuje się na podstawie obserwacji zachowań innych ludzi
i) stałość obrazu siebie:
Porównaj diagnozę behawioralną i humanistyczną i stąd wynikające konsekwencje dla oddziaływań resocjalizacyjnych?
DIAGNOZA: rozpoznanie interesującego stanu rzeczy, co do którego istnieje ewentualność postępowania interwencyjnego
DIAGNOZA BEHAWIORALNA: jej przedmiotem są zachowania, zwłaszcza niezgodne z normą, świadczące o wadliwym przystosowaniu społecznym jednostki; bada się związki między tymi zachowaniami a czynnikami stymulującymi je; celem badania diagnostycznego jest wykrywanie czynników wpływających na zmianę zachowań jednostki lub grupy społecznej; istotą nieprzystosowania społecznego jednostek jest samo zachowanie, a nie psychologiczne mechanizmy regulacyjne czy role. W terapii nie ma konieczności poznawania mechanizmów psychologicznych zachowań człowieka. Celem jest poszukiwanie i manipulowanie bodźcami (nagrodami i karą) w celu wyparcia niepożądanych zachowań jednostki, co jest zgodne z założeniami teorii uczenia się – część zachowań patologicznych jest wyuczona w toku zaburzonej socjalizacji poprzez kolejne wzmocnienia, więc i w taki sam sposób mogą być wygaszone
DIAGNOZA HUMANISTYCZNA: zaburzone przystosowanie jednostki to nie są jedynie zachowania niezgodne z normami, to także mechanizmy psychospołeczne oraz czynniki etiologiczne, powodujące i utrwalające negatywne zachowania. Celem diagnozy jest poznanie tych czynników, występujących głównie w sferze postaw i ról społecznych. Przedmiotem zainteresowania są nie tylko zachowania, ale przede wszystkim mechanizmy regulacji zachowania jednostki prowadzące do zaburzeń przystosowania społecznego. Celem terapii w tym modelu jest stworzenie jednostce sprzyjających warunków rozwoju psychospołecznego. Zmian, przewarotościowań oraz modyfikacji własnego postępowania dokonuje sama jednostka w wyniku spotkań z terapeutą lub w kontakcie z grupą.
Strategie oddziaływania wychowawczego?
a) strategia urabiania – dominującą cechą kształtujący aspekt wychowania – jednostronność procesu urabiania i wychowania wychowanka oddana jest całkowicie w ręce wychowawcy; oddziaływania wychowawcze mają doprowadzić do tego, że wychowanek został ukształtowany właściwie
b) strategia poszukująca – dwustronność procesu wychowania; ideał i cele wychowania określa się w swoistym, dialogu poszukującym najlepszych rozwiązań; miejsce wychowawczej powinności zastępuje wiara, że wychowanek nie ulegnie pokusie życia bezwartościowego
c) strategia otwarta – na plan pierwszy wysuwa się dialog negocjacyjny; istnieje tu prawo do zaspokajania i respektowania własnych potrzeb zarówno ze strony wychowawcy ja i wychowanka; celem wychowania jest przygotowanie młodego człowieka do odpowiedzialnego partnerstwa
Zasady stosowania strategii otwartej:
– wychowawca akceptuje wychowanka jako osobę i okazuje mu szacunek
– wychowawca traktuje sytuacje konfliktowe w sposób naturalny, w rozwiązaniach posługuje się otwartym dialogiem negocjacyjnym
– w postępowaniu wychowawczym nie stosuje się rozwiązań stresujących i lękotwórczych
– postępowanie wychowawcze ma prowadzić do wyzwolenia samodzielności wychowanka, rezygnuje się z dominacji, manipulacji
– dwustronny i empatyczny charakter werbalny
– systematyczna rezygnacja z karania i postępująca rezygnacja z kontroli zewnętrznej, w ich miejsce wprowadza się elementy kontroli wewnętrznej
– eliminowanie wychowawczych porażek, poszukiwanie kompromisu, skłonność do ustępstw
Co to jest kontrakt? Jak można go zastosować? Na jaki etapie indywidualnego przypadku?
KONTRAKT: jest narzędziem służącym jasnemu i precyzyjnemu sformułowaniu sądów ogólnych dotyczących zmiany , jaką chcemy osiągnąć środkami, które będą do tego służyły (plan pracy i określenie czasu trwania). Kontrakt pozwala ma maksymalne zmodyfikowanie nieletniego.
Zawarcie kontraktu to sytuacja, w której umawiające się strony mają możliwość przedstawienia swoich potrzeb, interesów, propozycji rozwiązań – tak aby zadbać o siebie i o cele sprawy, w której mają współpracować. Kontrakt wiąże zarówno osobę kuratora jak i nieletniego. Kurator nie może decydować za podopiecznego. Wzajemność podczas pracy sporządzeniem kontraktu zwiększa poczucie kontroli nad sobą i zachęca do większego zaangażowania.
Kontrakt najłatwiej zawrzeć wtedy, gdy pomiędzy stronami panuje atmosfera wzajemnego zaufania. Podopiecznego traktuje się jako osobę dorosłą zdolną podejmować samodzielnie decyzje dotyczące jej życia. Podopieczny musi być podmiotem i sprawcą zmian, jakie pragnie wprowadzić do swojej sytuacji.
Model pracy kuratora wspólnie z podopiecznym?
– ustalenie problemu, który ma być rozwiązany
– ustalenie pożądanych rezultatów
– wyjaśnienie przyczyn utrzymywania się problemu
– ustalenie procedur, jakie trzeba podjąć, by zmienić sytuację
– ustalenie specyficznych działań, które są niezbędne do wdrożenia przyjętej procedury
– ocena skuteczności działań
Etapy działań z indywidualnym przypadkiem?
– wstępne sformułowanie problemu podopiecznego
– wstępna diagnoza na podstawie dokumentacji
– nawiązanie kontaktu z podopiecznym
– zawarcie wstępnego kontraktu
– postawienie właściwej diagnozy
– zaplanowanie procesu korekcji i interwencji
– wprowadzenie planu zajęć
– zakończenie nadzoru
Aktualne różnice polskiej a zachodniej kurateli sądowej?
KRAJE ZACHODNIE:
– istnieje lepsza baza materialna
– istnieje większa współpraca między kuratorami a sędziami
– stawia się kuratorowi większe wymagania
– jest większa specjalizacja i efektywność pracy kuratora
– lepiej rozwinięta praca poza sądem, niezależna administracja
– praca ma charakter konsultacyjno-diagnostyczny, natomiast w Polsce: kontrolny
Historyczne źródła powstawania kurateli sądowej?
Kuratela sądowa ukształtowała się dzięki rezultatom praktyk sądowych. Jej początki wiążą się z Anglią XIX wieku rozwojem systemu „probation” i powstaniem sądów dla nieletnich (pierwszy w Chicago w 1899 roku)
Angielski system „probation” powstał z interpretacji angielskiego COMMON LAW, pozwalający znieść wymiar kary lub jej wykonanie na okres próby. Stąd wykształciła się instytucja kuratora sądowego, który sprawował dozór nad podsądnymi. W 1925 CRIMINAL JUSTICE ACT ustanowił organizację prawną sieci kuratorów i podniósł pracę do rangi zawodu.
Tendencje w rozwoju kurateli sądowej:
1. angielsko-amerykański system „probation”
2. belgijsko-francuski system wolności dozorowanej
ROZWÓJ KURATELI W POLSCE:
1919 r. – powołano sądownictwo dla nieletnich, nadano mu formy prawne, tworząc jednocześnie sądy dla nieletnich w Warszawie, Łodzi, Lublinie; dekret również zlecał powoływanie opiekunów o odpowiednich kwalifikacjach
1927 r. – obok opiekunów sądowych dopuszczono do pracy również opiekunów społecznych
1929 r. – zaczęto używać nazwy „kurator” zamiast „opiekun”
1935 r. – rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości likwidujące etaty kuratorów zawodowych, ograniczające działanie aparatu kuratorskiego zawodowego na rzecz kuratorów zawodowych
1952 r. – sprecyzowane obowiązki kuratora
1959 r. – ustalono, iż obok kuratorów społecznych mogą być powoływani kuratorzy zawodowi
1965 r. – ostateczna regulacja kurateli dla dorosłych
1978 r. – powołanie sądów rodzinnych
Kuratorskie Ośrodki pracy z młodzieżą
– są to instytucje resocjalizacyjne o charakterze otwartym działające w miejscu zamieszkania nieletniego
– regulowane przez Zarządzanie ministra sprawiedliwości 26V 1983
– nieletnich kieruje się na podstawie orzeczenia sądowego lub ograniczenia władzy rodzicielskiej
– zadania wdrożenia do przestrzegania zasad współżycia społecznego i porządku publicznego oraz kształtowanie właściwego stosunku do nauki i pracy, budzenie zainteresowań
– działalność obejmuje: wychowanie, opiekę psychoterapię i profilaktykę
Funkcje – przeprowadzania zajęć dydaktyczno – wychowawczych
– współdziałanie z rodzicami lub opiekunami nieletnich
– współpraca ze szkołami lub opiekunami nieletnich
– współpraca ze szkołami, zakładami pracy
– stosowanie indywidualnej pracy wychowawczej i zaleceń
– składanie wniosków o skierowanie uczestnika na badanie specjalistyczne
– kontrolowanie
– wyników w nauce i udzielanie pomocy w nadrobieniu braków
Funkcje opiekuńczo – wychowawcze
– dydaktyczne
– profilaktyczno – kompensacyjne
– resocjalizacyjne
– integracyjno społeczne
