Pojęcia:
* koks – stały produkt odgazowywania węgla kamiennego w wysokiej temperaturze; jest porowatą substancją o dużej wartości opałowej,używany m.in. w hutnictwie do produkcji karbidu, gazu generatorowego i elektrod.
* koksochemia – dział karbochemii zajmujący się odgazowywaniem węgla prowadzącym do otrzymania koksu jako głównego produktu
* koksownia – zakład przemysłowy, w którym w piecach koksowniczych poddaje się odgazowaniu węgiel kamienny i otrzymuje się koks, gaz koksowniczy, benzol, wodę amoniakalną i smołe pogazową (wykorzystywaną między innymi do produkcji środków ochrony roślin,lekarstw,barwników,mas plastycznych,materiałów wybuchowych)
Polski przemysł koksowniczy zanotował w 1998 r. spadek w produkcji koksu do poziomu 9,7 mln ton. Sytuacja finansowa branży uległa dalszemu pogorszeniu.
Podstawowym czynnikiem wpływającym na kształtowanie się wyników finansowych były:
* niekorzystne relacje cen koksu w stosunku do cen zakupionego węgla wsadowego (węgiel stanowi 75% kosztów w produkcji koksu),
* ograniczenie zużycia koksu przez krajowych odbiorców – glównie hutnictwo,
* znaczący spadek cen koksu w eksporcie.
Struktura organizacyjna koksownictwa,
Polskie koksownictwo zgrupowane jest w 7 przedsiębiorstwach, do których należy 12 czynnych koksowni posiadąjących w sumie 35 baterii koksowniczych. Osiem koksowni funkcjonuje w samodzielnych przedsiębiorstwach, pozostałe cztery sa zintegrowane z hutami.
Koksownie w Polsce to m.in.:
w strukturach hut:
-Zakłady Koksownicze im. Powstańców Śląskich,
-Zakład Koksochemiczny Huty im. T. Sendzimira,
-Koksownia Huty Częstochowa,
oraz
-Koksownia Zakładów Metalurgicznych Bytom będaca firmą prywatna.
Produkcja koksu w latach 1994 – 1998
W okresie lat 90-tych produkcja koksu wykazuje stalą (z niewielkimi wahaniami) tendencję malejacą. Ten spadkowy trend w produkcji koksu jest przede wszystkim wynikiem zmniejszenia zużycia w surowcowym segmencie polskiego hutnictwa, jak równiez stale malejącego rynku koksu opałowego. Koks mimo swych walorów (paliwo ekologiczne) jest wypierany z rynku – przez łatwe w użyciu i coraz powszechniej stosowane paliwa – olej i gaz, lub ze względów ekonomicznych przez tańszy węgiel. Eksport koksu w ostatnich dwóch latach utrzymywał sie na stałym poziomie mimo przejściowego ograniczenia produkcji hutnictwa w świecie.
Ekologiczne aspekty produkcji koksu
W ostatnich latach koksownictwo zanotowało znaczną poprawę warunków ekologicznych. Decydującą rolę odegrały zrealizowane projekty budowy nowych i modernizacji istniejących obiektów infrastruktury ekologicznej: oczyszczalni scieków, hermetyzacji obiektów technologicznych, obiektów gospodarki wodnej i zagospodarowania odpadów. Istotne znaczenie dla środowiska ma równiez prowadzona od kilku lat intensywna modernizacja wydziałów węglopochodnych, obejmująca zastosowanie nowoczesnych technologii odsiarczania gazu i katalitycznego rozkładu amoniaku, głębokiego schładzania gazu, produkcji siarki metodą Claus?a oraz sorpcyjnego doczyszczania i degradacji soli azotowych i siarkowych zawartych w wodach odpadowych. Średni wskaznik emisji pyłowo-gazowej obniżył się z ponad 6 kg/t wsadu suchego w 1990 roku do 1,8 kg/t wsadu suchego w roku 1997. Oznacza to zmniejszenie emisji zanieczyszczeń pyłowo-gazowych w stosunku do roku 1990 o około 80 tys. ton/rok.
Przekształcenia własnościowe
Koksownie wchodzące w struktury hut mają opracowane programy przekształceń własnościowych w ramach swoich jednostek macierzystych, natomiast koksownie samodzielne podejmują odrębne działania zmierzające do przekształceń w powiązaniu z restrukturyzacją finansową. W ramach przekształceń i restrukturyzacji koksownictwa zostanie również przeprowadzona restrukturyzacja zatrudnienia. Przewiduje się, że w okresie najbliższych 5-ciu lat zatrudnienie w koksownictwie z obecnego poziomu 11,5 tys. pracowników ulegnie zmniejszeniu o okolo 30%. Aktualnie trwają prace związane z opracowaniem Programu Restrukturyzacji Polskiego Koksownictwa. Program obejmujący lata 1999-2008 obejmuje wszelkie działania związane z odbudową i modernizacją zdolności produkcyjnych, dalsza poprawa w zakresie ochrony środowiska przede wszystkim zmierzać będzie do trwałej poprawy rentowności produkcji koksu.
