Rzecznik Praw.Obywatelskich
1. Geneza Ombudsmana-pochodzi z XVIII w. Szwecji, potem przyjął się w XX w. w Skandynawii, występuje jako organ monokratyczny lub kolegialny, ogólnopaństwowy lub lokalny, o ogólnym lub szczególnym zakresie działania.2. Cechy Ombudsmana (wg Garlickiego) Ogólne a) samodzielny organ państwowyb) związki z parlamentem c) spełnia dwojakie zadanie wysłuchuje skarg obywateli• stoi na straży praworządności. d) jest mało sformalizowany, łatwo dostępny dla obywatela3. Rzecznik Praw Obywatelskich wg Konstytucji i ustawy o Rzeczniku Praw Obywatelskich z 15 VII 1987 r. a) organ monokratyczny stojący na straży wolności i praw człowieka i obywatela określonych w konstytucji i innych aktach normatywnychb) powołuje go Sejm za zgodą Senatu na 5 letnią kadencję (Sejm – bezwzględną większością głosów, Senat zwykłą), kandydatury przedstawia Marszałek Sejmu lub 35 postów, możliwość tylko 1 reelekcjic) wykonuje funkcje przy pomocy Biura Rzecznika Praw Obywatelskich, pełnomocników terenowychd) na wniosek Rzecznika Praw Obywatelskich Marszałek Sejmu może powołać 3 zastępców. 4. Pozycja ustrojowa Rzecznika Praw Obywatelskicha) niezawisły, niezależny od innych organów, odpowiedzialny przed Sejmem b) immunitet formalny i nietykalnośćc) incompatibilitas (oprócz prof. szkoły wyższej), zakaz działalności politycznejd) może być odwołany przez Sejm przed upływem kadencji w przypadku zrzeczenia się funkcji, trwałej niezdolności oraz sprzeniewierzenia się ślubowaniu5. Podejmuje działania na wniosek a) obywateli lub ich organizacjib) organów samorządowych c) z własnej inicjatywy6. Po zapoznaniu się z wnioskiem może a) nie podjąć sprawyb) podjąć sam sprawę lub przekazać ją właściwemu organowi c) wskazać wnioskodawcy środki działania7. Po zbadaniu sprawy Rzecznik Praw Obywatelskich może a) stwierdzić brak naruszania praw i wolnościb) skierować WYSTĄPIENIE do organu naruszającego prawa i wolności c) zwrócić się do organu nadrzędnego o wyciągnięcie konsekwencjid) żądać wszczęcia postępowania cywilnego, przygotowawczego i administracyjnego 8. Rzecznik Praw Obywatelskich ma także prawoa) dostępu do wszelkich informacji b) badania spraw na miejscuc) prosić Sejm o kontrolę NIK-ud) wnosić kasację w sprawach karnych i rewizje nadzwyczajne w sprawach administracyjnych 9. Rzecznik bada działania pod względem legalności, słuszności, sprawiedliwości i zasad współżycia społecznego.
