Wulkanizmem nazywamy ogół zjawisk związanych z wydostawaniem się law i towarzyszących im stałych i gazowych substancji na powierzchnie i je zastyganiem.
Klasyfikacja wulkanów:
– ze względu na kształt otworu, jakim wydostają się lawy i inne substancje
– szczelina ( od kilkuset metrów do około 20 km )
– krater ( otwór w kształcie lejka )
– ze względu na kształt stożka
– tarczowe – budowane przez lawy zasadowe, nachylenie stoków łagodne, wybuch przebiega spokojnie
– stożkowe – powstają z law kwaśnych i innych produktów wybuchu, strome stoki
Magma wydobyta na powierzchnie nosi nazwę lawy.
Poza magma innymi produktami erupcji wulkanicznej są:
– gazy – para wodna, tlenek i dwutlenek węgla, fluor, chlor, wodór, siarkowodór, metan, azot
– utwory piroklastyczne – wydostają się podczas gwałtownych wybuchów, są wynikiem rozkruszenia starych skał, jak również zastygłej w powietrzu rozpylonej, płynnej lawy. Mogą to być bomby wulkaniczne, kamyki, piaski, pyły, lapille lub pumeksy ( bryły lawy zawierające gaz, zastygłe w powietrzu). Popioły i piaski osadzone na ziemi tworzą pokłady tufów wulkanicznych.
Skutki wybuchów wulkanów:
– gorące chmury
– topnienie śniegów pokrywających szczyty i zbocza ich stożków
– lawiny i spływy błotne
Z występowaniem wulkanów związana jest obecność gorących źródeł, między innymi gejzerów (Nowa Zelandia, Islandia).
Wybuch wulkanu może spowodować powstanie kaldery. Są to ogromne kotły, powstałe wskutek rozerwania starego stożka lub jego zapadnięcia po opróżnieniu zbiornika magmy.
Wybuchy powodują też pojawienie lub zniknięcie wysp wulkanicznych, a także towarzyszące trzęsieniom ziemi tsunami.
Rozmieszczenie wulkanów:
– w miejscach schodzenia i rozchodzenia płyt litosfery – wyspy japońskie, indonezyjskie, pacyficzne wybrzeże Ameryki, basen Morza Śródziemnego, Wielkie rowy Afrykańskie
– plamy gorące – Hawaje
Wulkany mogą być:
– wygasłe (jest ich najwięcej)
– drzemiące
– czynne
Wulkany:
EUROPA – Etna, Stromboli, Hekla
AZJA – Fudzi San
AFRYKA – Kamerun
AM. POŁ. – Gualatieri, Cotopaxi
AM. PÓŁ – Rainer
OCEANIA – Manua Loa
ANTARKTYDA – Erebus
