– urodził się ok.: 1042, zmarł: 1081 lub 1082
– na tronie w latach: 1058-1079
– ósmy władca dynastii Piastów
– poprzednik: Kazimierz Odnowiciel
– następca: Władysław I Herman
– syn: Kazimierza Odnowiciela i Dobronegi Marii
– żona : nieznana
– dzieci : Mieszko
– przydomek :
Szczodry – uzyskał go już w następnym pokoleniu
Śmiały – to określenie także występuje już u Galla. Bolesław był odważny zarówno w walce jak i w dyplomacji.
Bolesław objął władzę w młodym wieku, mając około 18 lat. Kontynuował dzieło restytucji obszaru państwowego i jego organizacji wewnętrznej oraz systemu sojuszów. W 1058 roku Polska pozostawała w przyjaznych stosunkach z Rusią i Węgrami. Nieuregulowane stosunki miała z Czechami i Cesarstwem. Luźny charakter miała zwierzchność polska nad Pomorzem, które zobowiązane było do daniny i pomocy wojskowej na rzecz Polski. Bolesław przestał płacić daniny ze Śląska. Małżeństwo jego siostry z księciem czeskim Wratysławem nie zapobiegło konfliktowi. Na Węgrzech książę polski wspierał kolejnych antyniemieckich pretendentów do tronu. Kontynuował przyjazne stosunki z Rusią. Wziął sobie za żonę księżniczkę ruską. Mieszał się w sprawy następstwa tronu ruskiego, popierał m.in. pretendenta do tronu kijowskiego, Izjasława. Wycofał to poparcie, uznając jego następcę. W zamian za to otrzymał posiłki zbrojne w czasie konfliktu polsko-niemieckiego. W 1077 roku ponownie poparł Izjasława. Ta interwencja polska na Rusi przyczyniła się do katastrofy Bolesława. Głównym zagadnieniem polskiej polityki zagranicznej w monarchii wczesnopiastowskiej były stosunki z Cesarstwem. Od nich w znacznym stopniu zależała pozycja Polski na arenie międzynarodowej. Początkowo Bolesław, wzorem ojca, paktował z Cesarstwem. Na zjeździe w Miśni w 1071roku król niemiecki Henryk IV rozsądził spór między książętami polskim i czeskim. Rok później Bolesław zmienił metody działania. Podobnie jak jego poprzednicy, korzystając z kłopotów władcy niemieckiego, próbował zrealizowac własne cele i uniezależnić się spod jego wpływu. W tym czasie trwał wielki konflikt między cesarstwem a papiestwem o władzę nad chrześcijańską Europą. Uwikłany weń Henryk IV nie mógł koncentrować swej uwagi na rozstrzyganiu spraw polskich. W 1072 roku Bolesław poprowadził wyprawę wojenną na Czechy Wratysława. Henrykowi nie udało się zorganizować karnej wyprawy przeciw Polsce. Sprzeciwiając się cesarzowi i prowokując konflikt z nim, Bolesław w sposób naturalny szukał sprzymierzeńca w osobie wielkiego oponenta Henryka IV- papieża Grzegorza VII. Polska miała być ważnym ogniwem w systemie koalicji antycesarskiej pod protektoratem Rzymu. Wiążąc się ze stolicą apostolską Bolesław nie stał się jednak bezwolnym narzędziem papieża. Konsekwentnie dbał o interesy polskie. Przykładem tego może być samodzielna, stojąca w sprzeczności z interesami papiestwa, polityka wobec Świętosława ruskiego. Bolesław przez dwa lata nawet nie odpowiedział na list papieski w tej sprawie. Przychylność papieża potrzebna była księciu polskiemu nie tylko w sporach z Cesarstwem, ale również przy odbudowie zniszczonej organizacji kościelnej. W 1075 roku legaci papiescy odbudowali, częściowo tylko odnowioną przez Kazimierza, metropolię polską. Jej ośrodkiem miało być arcybiskupstwo w Gnieźnie. Podlegały mu diecezje: krakowska, wrocławska, poznańska i płocka. Zadbano o ich podstawy prawne oraz uposażenie. Już wcześniej Szczodry odbudował katedrę w Gnieźnie, ufundował lub odnowił fundację opactw benedyktyńskich w Mogilnie, Tyńcu, Lubinie, a także we Wrocławiu i, prawdopodobnie, w Płocku. Szczególnie hojnie uposażył klasztor mogileński na Kujawach. Kolejnym sukcesem w odbudowie pozycji Polski była koronacja Bolesława Szczodrego na króla polskiego. Odbyła się w 1076 roku w Gnieźnie, w obecności polskich i obcych biskupów, a dokonał jej arcybiskup gnieźnieński. Mimo niezadowolenia, jakie wywołał ten akt w Cesarstwie, nie doszło do interwencji. Król Bolesław stanął u szczytu swej potęgi, jego panowanie jawi się jako triumfalny pochód wodza i polityka. Państwo zjednoczone i niezależne wydawało się być trzymane silną ręką. Młodszy brat, Władysław Herman rządzący na Mazowszu, podlegał sprawnej kontroli królewskiej. Sojusznikiem króla, obok potężnego papieża, był osadzony na tronie węgierskim, Władysław. Cesarz i Wratysław czeski nie zagrażali pozycji Bolesława. Podjęta w tej sytuacji w 1077 roku kolejna wyprawa na Ruś zapowiadała się na jeszcze jedno, podnoszące prestiż króla, zwycięstwo. Wydaje się jednak, że ta wyprawa Bolesława zbyt długo odciągała króla od spraw wewnętrznych. Co najmniej roczna nieobecność w kraju, w sytuacji, gdy król sprawował rządy osobiste, musiała wpłynąć na osłabienie jego pozycji. Opozycja możnych, zawsze skłonnych do osłabienia władzy monarszej, podniosła głowy. Według Kadłubka, podczas nieobecności króla wybuchło powstanie ludowe. Na wieść o tym panowie mieli opuścić Bolesława i samowolnie wrócić z Rusi do kraju, aby tłumić rozruchy. Bolesław uznał to za obrazę majestatu i dezercją i zastosował surowe kary wobec winnych. Innych ukarał za udział i sprzyjanie powstaniu. Z pewnością doszło do jakiegoś wystąpienia możnych przeciw władcy. Po powrocie z wyprawy kijowskiej nastąpiło zaostrzenie konfliktu między królem a możnymi i represje wobec opozycji. Według Kadłubka biskup krakowski Stanisław miał wystąpić w obronie prześladowanych. Z tekstu Galla natomiast wynika, że biskup był jednym z buntowników przeciw królowi. Rekonstrukcja przebiegu konfliktu między królem Bolesławem a biskupem krakowskim rzutowała przez następne stulecia na ocenę postaci tego monarchy. Z opisu Galla wynika, że król równie surowo, jak innych buntowników, ukarał biskupa, skazując go na śmierć przez rozczłonkowanie. W efekcie kara ta spowodowała wzrost poczucia zagrożenia u możnych i zadecydowała o powodzeniu buntu i wygnaniu króla. Bolesław, po ucieczce na Węgry, zmarł nagle. Istnieje przypuszczenie, że śmierć króla była wynikiem zamachu na jego życie.
