I. Działania aliantów zachodnich.
Przełom w działaniach wojennych przeciwko państwom osi.
Zacznę od przypomnienia jakie państwa należały do państw osi i które były ich sojusznikami. Były to: Niemcy, Włochy, Finlandia, Węgry, Rumunia, Bułgaria. Tereny wielu państw zajętych przez oś były pod jej wpływami a były to: Hiszpania, Francja, Norwegia, tereny Polski i zachodniej ZSRR. Natomiast państwami sprzymierzonymi były Anglia i ZSRR oraz Stany Zjednoczone Na dołączonych mapkach można zobaczyć jak to wyglądało (Witold Supiński str. 111).
Rok 1943 stanowił przełom w dziejach drugiej wojny światowej. Obszary Niemieckie i ich sojuszników osiągnęły swoją maksymalną rozciągłość. Cała niemal Europa, jak również większość północnej Afryki znajdowały się pod kontrolą niemiecką. Już jednak w tym okresie dały się zauważyć pewne objawy wskazujące na to, że możliwości strategiczne mocarstw Osi były na wyczerpaniu.
Front wschodni przebiegał wzdłuż linii wytyczonej punktami Murmańsk-Leningrad-Stalingrad-Groźny na Kaukazie. Na froncie tym Niemcy skupiały tam przeszło 80% swoich wojsk lądowych mimo to było można się spodziewać, że Niemcy nie będą długo stroną atakującą wobec rosnącej w szybkim tempie armii radzieckiej.
Również na Morzu Śródziemnym Niemcom nie udało się wykorzystać okresu początkowej słabości Anglii. Na Atlantyku szalała jeszcze w pełni wojna podwodna, lecz pewne objawy wskazywały na zbliżające się przesilenia Niemcy w znacznym stopniu zaczęli tracić wielke ilości okrętów podwodnych nawet sięgające do 16 okrętów miesięcznie.
Na zachodnioeuropejskim froncie powietrznym nastąpił całkowity niemal zanik niemieckiej działalności zaczepnej, podczas gdy naloty angielskie dorównywały swą siłą bombardowaniom niemieckim dokonanym w czasie bitwy o Wielką Brytanię.
Inwazja Europy przez państwa sprzymierzone stawiała się realną groźbą. Niemcy zostali zmuszeni do obrony na poprzednio zdobytym przez siebie ogromnym terytorium. Linie obrony rozciągały się na nieprawdopodobne odległości, a ich osadzenie stawało się trudne ze względu na brak odpowiednio wielkich sił. Armia niemiecka choć jeszcze ilościowo potężna, gdyż na przełomie 1942/43 składała się przeszło z 9 milionów ludzi mimo to pod koniec maja 1943 było już tylko 1 milion 680 tysięcy ludzi. Armia ta przechodziła również kryzys jakościowy uzbrojenia.
Słaba była także gospodarka Niemiec. Niemcy miały od samego początku wojny dotkliwy brak surowców i stan ten nie ulegał zasadniczej zmianie. Tereny które zdobyłi nie nadawały się do wykorzystania pod względem gospodarczym na skutek przeprowadzonej na czas ewakuacji maszyn , taboru kolejowego i celowo przeprowadzonych zniszczeń. Przemysł odczuwał także dotkliwy brak robotników. Mimo przeprowadzonej mobilizacji przemysł niemiecki nie dotrzymywał kroku szybkiemu rozwojowi produkcji wojennej Sprzymierzonych.
Wielkie znaczenie do osłabienia armii niemieckiej odegrały walki partyzantów radzieckich.
Podczas gdy sytuacja Niemiec stale się pogarszała, mocarstwa sprzymierzone przeprowadzały swój olbrzymi program uzbrojenia. Jasne się stało, że wobec miażdżącej przewagi liczebnej i materialnej Sprzymierzonych, państwa osi ostatecznie przegrają wojnę.
Zakończenie działań wojennych w Afryce Północnej.
Znaczne działania przeciwko Niemcom były prowadzone także w Afryce Północnej. Po rozpoczęciu przez Niemców w lecie 1942 roku wielkiej ofensywy w Afryce, Anglicy przystąpili natychmiast do znacznego wzmocnienia swych sił na tamtych terenach. Anglikom pomogły Stany Zjednoczone dostarczając im drogą powietrzną 700 bombardowców i 1000 myśliwców. Największe znaczenie miało jednak dostarczenie przez Amerykę przeszło 300 czołgów, które znacznie przewyższały czołgi niemieckie.
23 października 1942 Generał Montgomery rozpoczął ofensywę pod El Alamein. Walki zakończyły się klęską Niemców. Siły niemiecko-włoskie utraciły w czasie walk potężną ilość ludzi. Klęska generała Rommala była tak kompletna, że nie zdołał już on zorganizować poważniejszego oporu. Przegrany generał z resztkami wojsk zaczął się wycofywać
Podczas gdy Rommel znajdował się już w trakcie pospiesznego odwrotu, nastąpiło nowe potężne uderzenie Aliantów, które zagroziło jego tyłom i stanowiło kompletne zaskoczenie strategiczne.
Dnia 8 listopada 1943 140 tyś. żołnierzy brytyjskich i amerykańskich rozpoczęło pod osłoną floty wojennej i samolotów zaokrętowanych lądowanie w Maroko, zarówno od strony Atlantyku jak i Morza Śródziemnego oraz w rejonie Algeru.
Niemcy po otrzęsieniu się z wrażenia, wywołanego zaskoczeniem, rozpoczęli energiczną kontrakcję. Wojska niemieckie wkroczyły do nie okupowanej południowej Francji i zajęły Tulon, bazę francuskiej floty wojennej.
Na początku roku 1943 cała północna Afryka znajdowała się w rękach alianckich.
Konferencja w Casablance, która odbyła się w dniach 14-26 stycznia 1943 roku, przy udziale prezydenta Stanów Zjednoczonych Roosevelta, premiera Wielkiej Brytanii Churchilla, oraz wiele innych osobistości politycznych i wojskowych, sformułowała pod adresem państw Osi żądanie bezwarunkowej kapitulacji. Żądanie to, oparte na ostatnich zwycięstwach Sprzymierzonych pod Stalingradem, w Afryce i na Pacyfiku było wysoce uzasadnione, lecz zostało zlekceważone. Niemcy za wszelką cenę pragnęli utrzymać Tunis.
Decydująca ofensywa Sprzymierzonych rozpoczęła się 21 marca 1943 roku na odcinku południowym. Montgomery na czele swej 8 armii, zdobył kombinowanym atakiem frontowo-skrzydłowym linię stałych fortyfikacji Mareth i ruszył szybkim marszem ku północy w pościg za Niemcami, którzy cofali się naciskani z boku przez Amerykanów. Na początku kwietnia siły niemiecko-włoskie zostały stłoczone na małej przestrzeni w rejonie portów: Tunis i Bizerta.
Ostatecznie walki zakończyły się 12 maja, gdy do niewoli dostał się generał von Arnim, który został po odwołaniu Rommla głównodowodzącym sił Osi w Afryce. Nieprzyjaciel stracił w bitwie o Tunis 15 dywizji, z czego wzięto do niewoli 267 tyś. żołnierzy niemieckich i włoskich.
Wojna we Włoszech i ich kapitulacja.
Sycylia, która była broniona przez trzy dywizje niemieckie i dziesięć włoskich stała się pierwszym obiektem ofensywy alianckiej. Wielka flota wyruszyła z portów afrykańskich wioząc na swoich pokładach dwie armie: jedną brytyjską i jedną amerykańską które obejmowały łącznie 12 dywizji. flota włoska choć silna liczebnie nie ukazała się na morzu podobnie jak i w czasie poprzednich operacji tego roku. Dziewiątego lipca 1943 roku rozpoczęło się lądowanie poprzedzone poprzednim bombardowaniem z powietrza i morza. Natarcie nie trafiało na poważniejszy opór i z łatwością uchwycono przyczółki desantowe, później nastąpiły silne kontrataki nieprzyjacielskie. Z chwilą zajęcia Rzymu zamierzenia strategiczne i polityczne aliantów które doprowadziły do inwazji na Włochy zostały zrealizowane.
Zdobycie Sycylii przez wojska Sprzymierzonych przyspieszyło załamanie się rządów faszystowskich we Włoszech. 25 lipca 1943 roku Mussolini został zmuszony przez króla Wiktora Emanuela do ustąpienia ze stanowiska premiera. Nowy rząd włoski utworzony przez marszałka Pietro Badoglio podpisał zawieszenie broni ze Sprzymierzonymi. Nowy premier wezwał naród włoski do wystąpienia przeciwko Niemcom. Wiele jednostek floty włoskiej i oddziałów armii przeszło na stronę Sprzymierzonych.
Dowództwo wojsk niemieckich we Włoszech podjęło natychmiastowe przeciwdziałanie. Niemcy wprowadzili we Włoszech stan wojenny i rozbili oddziały włoskie. Po wysadzeniu mostów i zaminowaniu dróg Niemcy zajęli przygotowane pozycje obronne w Apeninach na tzw. Linii Gustawa z kluczową pozycją na Monte Cassino.
Nie przyniosły rozstrzygnięcia dwa uderzenia aliantów na tę pozycję, blokującą drogę na Rzym. Dopiero trzecie natarcie w maju 1944 roku z udziałem II Korpusu Polskiego doprowadziło do zdobycia Monte Cassino i przełamania linii Gustawa. 4 czerwca 1944 roku wojska Sprzymierzone zajęły Rzym. Po zdobyciu Florencji w sierpniu 1944r. Front we Włoszech znów stanął na kilka miesięcy.
W północnych Włoszech Mussolini uwolniony z więzienia przez niemieckich spadochroniarzy, na krótko przed wydaniem go w ręce aliantów, powołał do życia Włoską Republikę Społeczną w Salo. Jego rządy, oparte na niemieckich oddziałach okupacyjnych, nie zdobyły żadnego uznania i poparcia w społeczeństwie włoskim.
Lądowanie aliantów we Francji. Mapka do tego tematu (Witold Supiński str. 177)
Na początku 1944 roku nasiliły się naloty lotnictwa Sprzymierzonych na Niemcy. W pierwszej kolejności atakowano fabryki produkujące paliwa syntetyczne. Dokonano także szeregu nalotów na wielkie miasta niemieckie, licząc na osłabienie woli walki żołnierzy niemieckich. Lotnictwo Sprzymierzonych uzyskało w tym czasie pełne panowanie w powietrzu.
6 czerwca 1944 roku nadszedł długo oczekiwany dzień. Rozpoczęła się operacja „Overlord” – lądowanie wojsk alianckich we Francji. Tego dnia o świcie na plaży Normandii lądowały oddziały 1 Armii USA i 2 Armii brytyjskiej. Dezorganizację komunikacji potęgowały masowe akcje sabotażowe i dywersyjne francuskiego ruchu oporu.
Sprzymierzeni powoli rozszerzali przyczółki we Francji. Pod koniec lipca wojska Sprzymierzonych przerwały front niemiecki we Francji. W krwawej bitwie pod Falaise (czyt. :falez) zniszczono wiele otoczonych niemieckich jednostek pancernych. W bitwie tej odznaczyły się jednostki polskie i kanadyjskie.
14 sierpnia 1944 roku w stolicy Francji, Paryżu wybuchło antyniemieckie powstanie. Po kilku dniach miasto wyzwolili sami Francuzi. 24 sierpnia 1944 roku do Paryża dotarły oddziały francuskiej dywizji pancernej. Gen de Gaulle mógł odbyć triumfalny przemarsz ulicami wolnej od okupacji stolicy Francji. Dalsze działania wojsk Sprzymierzonych doprowadziły w połowie września 1944 roku do wyzwolenia niemal całej Francji. Niemcy bronili się jeszcze w Alzacji i Lotaryngii oraz w kilku blokowanych portach wybrzeża atlantyckiego.
Zamach na Hitlera. (Zdjęcie z książki „Historia Niemiec” str. 702)
Latem 1944 roku było już wiadomo, że rządy Hitlera w Niemczech zbliżają się do końca. Na południu Europy Sprzymierzeni zajęli Rzym, pomyślnie rozwijała się ofensywa we Francji, na froncie wschodnim zbliżali się do Bugu Rosjanie.
Pod wrażeniem klęski na froncie wschodnim i sukcesu operacji inwazji we Francji część niemieckich oficerów postanowiła obalić totalitarne rządy nazistów, aby ocalić Niemcy. Uznano, że należy zgładzić Hitlera i przejąć władzę w Niemczech.
W dniu 20 lipca 1944 roku płk. Klaus Schenk von Stauffenberg (czyt. :sztaufenberg), szef sztabu armii rezerwowej, dokonał zamachu na Hitlera z użyciem bomby zegarowej, w głównej kwaterze Hitlera koło Kętrzyna, która była zespołem potężnych bunkrów zbudowanych na początku wojny wśród mazurskich jezior i lasów. Stauffenberg bombę podłożył w imieniu spisku w którym brali udział inni wyżsi dowódcy wojskowi.
Zamach na Hitlera nie powiódł się, gdyż narada odbyła się nie jak zwykle w bunkrze nazwanym Wilczym Szańcem, ale w lekkim baraku w którym skutki bomby były znacznie mniejsze i Hitler wyszedł z niego niemal bez szwanku. Na skutek niezdecydowanego działania nie udała się także akcja przejęcia przez zamachowców władzy w Berlinie. Aresztowanego płk. Stauffenberga rozstrzelano. Na rozkaz Hitlera gestapo zorganizowało istne polowanie na pozostałych uczestników zamachu i działaczy opozycji. Choć liczba wtajemniczonych sięgała kilkuset osób, aresztowano tysiące ludzi w całych Niemczech, których po okrutnych przesłuchaniach w katowniach gestapo przekazało tzn. sądowi ludowemu. Tam w „imieniu narodu niemieckiego” skazano na karę śmierci trudną dziś do oszacowania liczbę osób oskarżonych o udział w spisku.
Działania na froncie zachodnim.
W drugiej połowie lipca 1944 r. stany liczebne dywizji niemieckich były znacznie niższe, Alianci dysponowali znaczną przewagą. W zachodniej Europie znajdowały się jeszcze dalsze 33 dywizje, lecz Niemcy z jednej strony oczekiwali desantów na innych odcinkach, z drugiej – napotykali na trudności przy przesuwaniu swych wojsk.
Sytuacja dojrzała i dnia 25 lipca Amerykanie rozpoczęli wielkie natarcie pod Saint Lo, poprzedzone pozorowaną ofensywą angielską pod Caen. Po trzech dniach walki nieprzyjaciel znalazł się w pełnym odwrocie. Wykorzystując dokonany przełom, utworzona 3 armia amerykańska uderzyła zupełnie nieoczekiwanie dla Niemców przez Avranche w kierunku zachodnim i w błyskawicznej kampanii opanowała do 10 sierpnia całą Bretanię aż po Loarę ,z wyjątkiem kilku twierdz nadmorskich. Dnia 3 sierpnia Niemcy przez atak wydzielonymi z sił w Normandii czterema dywizjami pancernymi usiłowali odciąć 3 armię w kierunku Avranche. Kontrofensywa niemiecka załamała się po dziesięciu dniach zaciętych walk na skutek zdecydowanego oporu 1 armii amerykańskiej. Równocześnie główne siły 3 armii amerykańskiej, uderzając z Bretanii w kierunku wschodnim ,wyszły na dalekie tyły głównych sił niemieckich w Normandii, które znalazły się w ten sposób w kleszczach. Z południa nacierali Amerykanie, a z północy 2 armia kanadyjska, w skład której wchodziła także polska 1 dywizja pancerna.
Dywizja ta, sformowana w Wielkiej Brytanii pod dowództwem generała Maczka, posiadała znaczną siłę bojową. Wzięła ona wybitny udział w całej kampanii zachodniej aż do samego jej końca.
Dywizja polska odcięła wprawdzie zdecydowanym natarciem odwrót Niemcom, lecz sama została potem otoczona i znalazła się przejściowo w bardzo trudnej sytuacji. Akcja polska przyczyniła się jednak w wysokim stopniu do tego, że znaczna część sił niemieckich nie mogła się wydostać z worka.
Bitwa pod Falaise, trwająca 11 dni, skończyła się 23 sierpnia. Od początku inwazji do tego dnia Niemcy stracili 200 000 zabitych i rannych, drugie tyle jeńców, a wojska ich cofały się na wschód, atakowane przez lotnictwo i ścigane przez broń pancerną. Dnia 12 września połączyły się siły nacierające z południa i północy. Do dnia 20 września oswobodzono całą Francję, z wyjątkiem kilku twierdz nadmorskich oraz Alzacji i Lotaryngii, posiadających potężne fortyfikacje. Również Belgia została uwolniona i Alianci stanęli naprzecie Wału Zachodniego.
Niemcy pobici na wschodzie, zagrożeni ze wszystkich możliwych kierunków , nie mogli już skoncentrować odpowiednich sił na nowym froncie. Rozpoczęła się teraz bitwa o Niemcy, do której przygotowywali się sojusznicy, stojący zarówno od zachodu jak i wschodu do granicy Rzeszy.
W marcu 1945 roku Sprzymierzeni po obsadzeniu lewego brzegu Renu przeszli przez rzekę i rozbili kilkadziesiąt dywizji niemieckich otoczonych w Zagłębiu Ruhry. Na froncie zachodnim ustał zorganizowany opór sił niemieckich.
26 kwietnia 1945 roku czołowe oddziały amerykańskie spotkały się z Armią Radziecką w Torgau nad Łabą.
II Działania Związku Radzieckiego.
Bitwa na łuku kurskim. (pokazać gdzie leży na mapie)
Niemcy, mimo poniesionych kolosalnych strat, dysponowali ciągle jeszcze na froncie wschodnim wielkimi siłami, dzięki przeprowadzonej totalitarnej mobilizacji. W tym stanie rzeczy Hitler pokusił się raz jeszcze na przechylenie szali zwycięstwa na swoją stronę.
Do wykonania decydującego uderzenia latem 1943 roku, które miało wyjść na tyły Armii Czerwonej nad Donem, dowództwo niemieckie wybrało odcinek frontu w rejonie Kurska. Do lata 1943 roku Niemcy skoncentrowali na tym odcinku frontu potężne siły pancerne.
Wielka ofensywa niemiecka na łuku kurskim rozpoczęła się 5 lipca 1943 roku. Po kilku dniach natarcie niemieckie zostało powstrzymane, a następnie Armia Czerwona przeszła do kontruderzenia. W rejonie Kurska, pod Prochowską, doszło do największej bitwy pancernej drugiej wojny światowej. Niemcy ponieśli tam dotkliwe straty, zwłaszcza w sprzęcie. Zacięte walki kosztowały ich 2600 czołgów i 1000 samolotów. Po niepowodzeniu na łuku kurskim Niemcy utracili również inicjatywę strategiczną na froncie wschodnim, mimo to aby doszło do ostatecznego zwycięstwa nad Niemcami był jednak potrzebny jeszcze ogromny wysiłek.
Ofensywa zimowa 1944.
Wykorzystując zwycięstwo na łuku kurskim, wojska radzieckie rozpoczęły na początku 1944 roku ofensywę na froncie o szerokości 1400km.
Armia Radziecka liczyła w tym czasie 6 milionów 740 tyś żołnierzy, dysponowała prawie 100 tyś. dział, ponad 5600 czołgów i prawie 9 tysięcy samolotów. Niemcy w owym czasie utrzymywali na froncie wschodnim prawie 5 milionów żołnierzy wyposażonych w 55 tyś. dział, 5500 czołgów i ponad 3 tyś. samolotów.
W wyniku ofensywy Armia Radziecka zadała nieprzyjacielowi straty w ludziach które sięgały przeszło 90 tyś. ludzi. Armia Radziecka oswobodziła ostatecznie Leningrad, mogący spełniać swoje pełne zadania jako wielkie centrum przemysłu zbrojeniowego. Po paru miesiącach front przesuną się z gór kaukaskich i znad Wołgi nad Dniestr. Zniknęło bez śladu długotrwałe zagrożenie obu głównych miast Zwiazku Radzieckiego, a cała niemal Rosja i Ukraina były oswobodzone od nieprzyjaciela. Ogółem od początku wojny do maja 1944 roku Niemcy stracili 3 miliony 285 tyś. ludzi z czego olbrzymią większość na froncie wschodnim.
Operacja białoruska-ofensywa letnia w 1944 roku.
Operacja białoruska Armii Radzieckiej rozpoczęła się 23 czerwca 1944 roku i trwała prawie 2 miesiące. Już pierwsze uderzenie 250 dywizji rosyjskich, wspartych czołgami w ilości 4600 i 44 tyś. dział i moździerzy oraz samolotami których było przeszło 6300 przełamało obronę niemiecką na szerokim froncie. Rozmach był tak potężny, że w ciągu 10 dni padło wiele miast strzeżonych i umocnionych przez 50 dywizji niemieckich. Dnia 3 lipca armia radziecka zdobyła Mińsk, stolicę Białorusi. Operujące dalej wojska marszałka Rokossowskiego zdobyły 23 lipca Lublin, Dęblin i Siedlce. Armia ta posuwając się na przód wzięła do niewoli przeszło 158 tyś. jeńców w tym 22 generałów. Wojska frontów radzieckich zbliżały się do granicy Prus Wschodnich. Drugie uderzenie wykonał 1 Front Białoruski, którego wojska 20 lipca 1944 roku przekroczyły Bug, wkraczając na Lubelszczyznę, a 24 lipca doszły już do Wisły. Na północy równocześnie nacierały wojska 2 Frontu Białoruskiego które przeprowadziły operację wileńsko -kowieńską oraz białoruską. Do Wisły dotarł również 1 Front Ukraiński, który toczył walki przeszło cały sierpień ale w ostateczności zdobył przyczółek w okolicach Sandomierza.
Gdy 1 sierpnia 1944 roku wybuchło Powstanie Warszawskie wojska 1 Frontu Białoruskiego zdobyły część Warszawy – Pragi i przerwał dalsze natarcie.
Działania wojsk radzieckich na ziemiach polskich.
Przygotowane przez armię radziecką ostatnie, decydujące uderzenie na Berlin mogło być zagrożone od północy przez znaczne siły niemieckie, trzymające się w Prusach Wschodnich i na Pomorzu. Prusy Wschodnie, baza zaczepna Niemiec od niepamiętnych czasów posiadała doskonałe naturalne warunki obronne dzięki wielkiej ilości pogranicznych jezior, bagien i lasów. Ofensywa na Niemcy rozpoczęła się 12 stycznia 1945 roku pierwsze ruszyły do natarcia wojska 1 Frontu Ukraińskiego. W ciągu pierwszych dni działań wojska przełamały obronę niemiecką na długości 60km. I posunęły się na przód 40km. Kolejno ruszyły dwie grupy armii radzieckiej jedna ruszyła ze wschodu na Królewiec a dowodził nimi marszałek Czerniakowski. Druga zaś dowodzona przez marszałka Rokossowskiego ruszyła z nad Narwi i nacierała w kierunku Olsztyna i Bałtyku. Wojska te przełamały opór na jeziorach mazurskich i zdobyły Malbork. Armie wyzwoliły w sumie miej więcej 350 miejscowości polskich. !7 stycznia została zajęta cała Warszawa a 19 Łódź i Kraków. Po możliwościach zdobycia Wrocławia i Poznania 21 stycznia Armia Radziecka przekroczyła dawną granicę polsko-niemiecką a 28 stycznia pierwsze oddziały dotarły do Odry.
Operacja berlińska i kapitulacja III Rzeszy.
Losy frontu wschodniego i całej Rzeszy zostały już rozstrzygnięte właściwie w lutym, gdy armia radziecka osiągnęła Odrę i utworzyła za nią przyczółki mostowe w pobliżu Berlina. Operacja berlińska miała przełamać obronę niemiecką za pomocą kilku potężnych uderzeń, rozbić siły niemieckie na mniejsze i zdobyć stolicę Niemiec Berlin. Jedynie niepojętemu Hitlerowi należy przypisać fakt, że w beznadziejnej sytuacji militarnej zdecydował się uczynić stolicę Rzeszy terenem ostatniej bitwy wojny.
25 kwietnia 1945 roku wojska radzieckie zamknęły pierścień okrążenia wokół Berlina. Nocą 26-go 45 roku artyleria radziecka zaczęła ostrzeliwać Kancelarię Rzeszy. 30 kwietnia większość Berlina została już zdobyta przez Rosjan. Broniło się jeszcze śródmieście w którym znajdowało się większość urzędów i gmachów III Rzeszy z przywódcami nazistowskimi. Hitler właśnie wtedy popełnił samobójstwo.
2 maja 1945 roku w nocy niemieckie dowództwo obrony Berlina poprosiło o zawieszenie broni a wszystkie oddziały niemieckie do końca dnia złożyły broń. Berlin skapitulował.
Kapitulację Niemiec przyjęli przedstawiciele sojuszników w głównej kwaterze dowództwa Alianckich Sił we Francji. Na żądanie Związku Radzieckiego akt Bezwarunkowej kapitulacji III Rzeszy powtórzono 8 maja 1945 roku w kwaterze dowództwa radzieckiego w Berlinie.
Upadek stolicy Rzeszy zakończył praktycznie działania militarne na obszarze Niemiec.
Źródła z jakich czerpałem:
„Od Westerplatte do Hiroszimy” – Witold Supiński
„Najkrótsza historia II Wojny Światowej” – Olgierd Terlecki
„Polska i świat w XX wieku” – Witold Pronobis
„Historia Niemiec” – W. Czapliński, A. Galos, W. Korta
Podręcznik do ósmej klasy – Tadeusz Glubiński
