Na genezę Unii Lubelskiej złożyły się: działanie obozu egzekucyjnego, który dążył do ściślejszego zespolenia wszystkich ziem, w jakikolwiek sposób połączonych z Polską. Poza tym szlachta dążyła do szerszej ekspansji gosp. Na Wschodzie w związku z rozwojem gosp. Folwarczno – pańszczyźnianej. Mogło to nastąpić po głębszej, wykraczającej poza personalną, unii polsko – litewskiej. Szlachta litewska szukała poparcia w szlachcie polskiej do walki z rodzimą magnaterią. Szlachta litewska dązyła również do uzyskania takich samych przywilejów, jakie posiadała szlachta polska. Litwa obawiała się wzrostu potęgi Państwa Moskiewskiego i szukała pomocy militarnej w Polsce. Bezpośrednie okoliczności zawarcia nowej unii były związane z Zygmuntem Augustem, który mimo 3 małżeństw, nie zapewnił następstwa tronu w Polsce.
W takich okolicznościach dochodzi do zwołania sejmu w Lublinie, który obradował od stycznia do lipca 1569 r. Obrady były burzliwe. Był moment, w którym wydawało się, że sejm zostanie zerwany, kiedy magnateria litewska opuściła obrady. Wtedy Zygmunt August, chcąc koniecznie doprowadzić do kompromisu między szlachtą polską a litewską oraz podpisania nowej unii, zarządził inkorporację części Podlasia, Wołynia, Podola i wkrótce Kijowszczyzny do Polski. W następstwie magnaci litewscy popowrócili na obrady sejmu i 28 czerwca 1569 r. doczodzi do podpisania uniirealnej, Unii Lubelskiej polsko – litewskiej. Akty unijne wystawiono 1 lipca. Król zaaprobował je 4 lipca. Według nowej unii realnej Polska i Litwa posiadały:
wspólnie
oddzielnie
– nazwę Rzeczpospolita Obojga Narodów, co potwierdzało połączenie suwerennych państwi narodów w jeden organizm państwowy- najwy ższe władze państwowe – Sejm, Senat, król
– po śmierci Zygmunta Augusta ustalono, iź odbędzie się wolna elekcja jego następcy
– przywileje
– system monetarny
– politykę zagraniczną
– prawa- sądownictwo
– urzędy
– wojsko
– skarb
W następstwie unii nastąpiło wzmocnienie pozycji militarnej i politycznej Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Od tego momentu po 1569 r. w polityce zagranicznej zaczyna dominować kierunek wschodni. Dość wyraziście umacnia się pozycja ekonomiczna magnaterii polskiej, która tworzyła na terenach inkorporowanych wielkie latyfundia magnackie. Pozycja ekonomiczna magnaterii była podstawą do umocnienia jej pozycji politycznej, co wyraźnie godziło w demokrację szlachecką. Unia realna przewidywała głębsze związki polityczne i gospodarcze
