1. Sytuacja , w jakiej może dojść do powstania państwa
Żeby mogło powstać państwo muszą pojawić się nadwyżki żywności i trzeba przejść na osiadły tryb życia . Obok wspólnoty plemienno – rodowej musi pojawić się poczucie wspólnoty terytorialnej ( mieszkamy na tej samej ziemi , zagrażają nam te same niebezpieczeństwa , mówimy tym samym językiem )
2. Motywacje i cele jakie ma do spełnienia państwo
Pojawia się motywacja obrony terytorialnej , ludności i zasobów .Potrzeba sprawiedliwości . Trzecią motywacją była obrona tych wartości czy tych interesów , które stanowią o tożsamości czy mentalności poszczególnych grup społecznych .
3.Sposób realizacji celów . Rezultaty .
W warunkach słowiańskich państwa powstawały między Vl a X w. Wiązało się to z przejściem na gospodarkę osiadłą . Pojawiły się nadwyżki żywności , które pozwoliły brać na utrzymanie ludzi nie związanych bezpośrednio z wytwarzaniem żywności . Obok związków rodowo – plemiennych silną rolę zaczęły odgrywać wspólnoty terytorialne . Cała ludność dla ochrony przed najazdami budowała grody ( schronieniowe ) jednocześnie władzę sprawował wiec wolnych mężczyzn . Wiec taki rozsądzał spory , podejmował decyzje , wyznaczał zadania . Dużą rolę na takich wiecach odgrywała starszyzna plemienna – wodzowie plemion . Na wiecu wybierano również wodza , który miał uprawnienia wojskowe . Wódz na czele swojej drużyny z jednej strony chronił bezpieczeństwa własnego terytorium , z drugiej najeżdżał na inne plemiona . Rezultaty : Przyczyna czyli poczucie zagrożenia wyłania skutek w postaci pana – księcia i jego drużyny . Skutek oddziaływuje na
przyczynę , albowiem książę w imię obrony i bezpieczeństwa sam zaczyna narzucać system zakazów , nakazów , kontroli , danin wobec podległej ludności . I w ten sposób tworzy się państwo . Książętami u plemion słowiańskich zostawali wodzowie , którzy zatrzymywali władzę na okres pokoju .
4. Skąd się wzięli Słowianie
Są 2 fale , która idzie za germanami . Pierwotne siedziby Słowian – dzisiejsza Ukraina .
Geneza Słowian nie jest do końca przez naukę wyjaśniona . Pojawiają się oni na widowni dziejów dopiero w Vl w. naszej ery . W Vll w. zajmują duże terytoria w Europie Środkowej , docierając do Łaby , Dunaju , zajmując Półwysep Bałkański . Na zachód posunęli się do rzeki Łaby . Ogólna ich nazwa Słowianie Połabscy , zamieszkujący w średniowieczu tereny między Łabą a Odrą . Słowian dzielimy na Wschodnich ( przodkowie plemion ruskich ) , Zachodnich ( przodkowie Polaków , Morawiaków , Słowaków , Czechów, Łużyczan , Słowian Połabskich ) i Południowych ( przodkowie Serbów , Chorwatów , Słoweńców , Macedończyków , Bułgarów ) . Pierwsze państwa słowiańskie :
państwo Samona ( Vll w. )
państwo bułgarskie
państwo Wielkomorawskie ( lX/X w. )
państwo polskie ( ośrodek Wiślan i Polan )
państwo ruskie
państwo czeskie
5. Struktury społeczno – polityczne tych plemion .
Pierwotną strukturą zorganizowania Słowian była struktura rodowo – plemienna . Wiązało się to z gospodarką żarnowo – wypaleniskową . W V – Vll w. struktury te zaczęły pękać na skutek migracji ludów . Równocześnie w Vll i lX w. jeszcze jeden czynnik podkopywał znaczenie rodu . Było to upowszechnienie orki . Wymagała ona znacznie mniejszej koncentracji i siły ludzkiej niż dotychczasowa gospodarka wypaleniskowa . Zaczęły się wytwarzać nowe więzi społeczne oparte na wspólnocie terytorialnej . Taką wspólnotę nazywano Opolem . Najważniejszym miejscem było czoło opolne położone centralnie i oddalone o 5 – 6 godzin marszu od granic . Tutaj zbierał się wiec opolny.
Rozpatrywał on wszystkie skargi sąsiedzkie , wyznaczał on nowe siedziby dla osadników odrywających się od swego rodu . Na wiecu decydowano o pokoju i wojnie . Wybierano wodza na czas wojny . Przygotowywano plany obrony lub ataku . Stopniowo zaczęły się tworzyć pierwsze związki polityczne – plemiona . Składały się one z kilku opoli . Najwyższą władzą był wiec plemienny obejmujący wszystkich dorosłych członków . Funkcja wiecu plemiennego była podobna do funkcji wiecu opolnego , z tym , że bardziej radzono tam nad planami wojny i pokoju . Wybierano wodza , który na czas wojny sprawował władzę nad siłami zbrojnymi , a także posiadał własną niezależną od opoli drużynę . Plemiona łączył jeden kult .
6. Koniec procesów kształtowania się państw słowiańskich .
Zakończył się w X w. Państwa słowiańskie należą do dwóch sfer cywilizacyjnych : bizantyjskiej i łacińskiej . Cywilizacja bizantyjska łączy się z działalnością Cyryla i Metodego – mnichów , którzy opracowali alfabet słowiański oraz liturgię słowiańską . Działali na terenie państwa wielkomorawskiego .Po usunięciu ich stamtąd prowadzili działalność w Bułgarii . Takie państwa jak : Polska , Czechy , Chorwacja przyjęły chrześcijaństwo obrządku łacińskiego .
Państwo ruskie – Słowianie Wschodni .
Powstało w wyniku najazdu . Zostało założone przez Mormonów , którzy na tym terenie nazywali się Waregami . Waregowie trudnili się handlem i rozbojem . Opanowali znaczne tereny plemion słowiańskich , z czego wyłoniły się dwa księstwa : Nowogrodu na płn. i Księstwo Kijowskie na płd. Waregowie zbierali daniny od osiadłej ludności ( futra , bursztyny ) , które z kolei sprzedawali na targu w Konstantynopolu – to był ich sposób na życie . Jeden z wodzów waregskich – Oleg zjednoczył Księstwo Nowogrodzkie i Kijowskie i przeniósł stolicę do Kijowa , dając w ten sposób początek państwu ruskiemu . Jeden z jego następców Włodzimierz Wielki w 988r. przyjął chrześcijaństwo i założył metropolię podległą Bizancjum .
Słowianie Zachodni ( dzielą się na trzy grupy Słowian czesko – morawskich , polskich , połabsko – bałtyckich )
Państwo Wielkomorawskie – powstało w latach 818 – 846 . Założone przez Mojmira . Obejmowało ono terytorium dzisiejszych Czech i Moraw . Około 865 r. książę morawski Raścisław chciał przyjąć chrzest. Jednak mając za sąsiadów L. Niemieckiego bał się konsekwencji politycznych misji , wezwał więc z Bizancjum misjonarzy znających język słowiański – Metodego i Cyryla ( odprawiali nabożeństwa w języku miejscowym ) . Spotkało się to z atakiem misjonarzy z Niemiec . Metody ( oskarżony o herezję ) . Papież jednak uznał jego racje i wyraził zgodę na nabożeństwa słowiańskie . Uczniowie Metodego po jego śmierci zostali usunięci z Moraw ( do Bułgarii ) . Następca Raścisława Świętopełk w końcu lX w. rozszerzył terytorium państwa ( Czechy , tereny serbołużyckie , Śląsk i ziemie Wiślan ) .Na przełomie lX / X w. pojawili się nad Dunajem Węgrzy i państwo to upadło pod ich ciosami ( 906 r. ) .
państwo czeskie
upadek państwa Wielkomorawskiego wykorzystały plemiona czeskie tworząc nowe państwo . Władzę w nim sprawował ród Przemyślidów, od 929r. Czechy musiały uznać zwierzchnictwo królów niemieckich .
państwo Samona
622 – 658 powstało na Morawach w wyniku walk z Chwarami , prowadziło walki z państwem frankońskim ( Samon – kupiec frankoński , po jego śmierci państwo się rozpadło ) .
państwo polskie
na ziemiach polskich można wyróżnić kilka wielkich plemion : Wiślanie , plemiona śląskie , Polanie , Mazowszanie , Pomorzanie , Goplanie , Kujawianie , Ślężanie . W lX w. istniały na ziemiach polskich dwa państewka plemienne : Wiślan i Polan . Państwo Wiślan zostało zniszczone przez państwo Wielkomorawskie . Po rozpadnięciu się państwa Wielkomorawskiego Wiślanie prawdopodobnie znaleźli się w zależności Czechów . Państwo Polan pod panowaniem Mieszka rozciągnęło się na obszarze Wielkopolski , Kujaw , Mazowsza i częściowo Pomorza . Walki o ujście Odry z Wieletami i Niemcami zakończyły się dopiero podczas bitwy pod Cedynią ( 972 r. ) – władza nad Pomorzem Zachodnim . Pod koniec życia Mieszka ( ok. 990 r. ) w granicach państwa polskiego znalazł się Śląsk . Ważną decyzją Mieszka I był chrzest . Zabezpieczyło to państwo przed przymusową chrystianizacją, przyczyniło się do wewnętrznego zespolenia . Aby uchronić się od podporządkowania ziem polskich niemieckim placówkom misyjnym Mieszko zdecydował się w 965 r. zawrzeć przymierze z Czechami , ożenić się z księżniczką Dobrawą , a w 966 r. przyjąć chrzest za pośrednictwem czeskim . W stosunku z Niemcami chrzest wzmocnił pozycję Mieszka I .
Słowianie Południowi
państwo bułgarskie
w 680 r. Bułgarzy przekroczyli Dunaj pod wodzą Asparucha , zaczęli budować państwo na terenach zasiedlonych przez południowych Słowian, tworząc przez wiele lat wojny z Bizancjum . Bułgarzy narzucili Słowianom organizację państwa . W 865 r. Bułgaria przyjęła chrzest .
