Pierwsze porozumienie o rozbiorze przedstawiciele Rosji i Prus podpisali w Petersburgu 17 lutego 1772 roku. Oznaczono, jakie obszary zagarną dwa państwa, przewidziano też udział Austrii, która naturalnie wyprosiła ze swego terytorium Generalność konfederacką. Brzanie tracili grunt pod nogami, ruch dogasał. Częstochowa broniła się do 18 sierpnia, lecz nikłe to miało znaczenie wobec tego faktu, że o trzynaście dni wcześniej – 5 sierpnia 1772 roku – Rosja, Prusy i Austria podpisały trzy ostateczne traktaty podziałowe. Stało się to znowu w Petersburgu, bo tam znajdował się punkt ciężkości, wola Rosji znaczyła najwięcej. Około pięciu tysięcy szeregowych konfederatów poszło na Syberię. Zgodnie z prawidłami logiki trzeba najpierw porozmawiać o tym, czego dokonały mocarstwa operujące, potem zaś dopiero przystąpić do uwag na temat zachowania się operowanego, a więc w danym wypadku Rzeczypospolitej. PIERWSZY ROZBIÓR POLSKI – PRZYCZYNY
Twórcy i popierający Rodzina Czartoryskich Najbardziej zacofane masy szlacheckie Cel działania Próba pozyskania sobie przychylności szlachty Uporządkowanie spraw skarbu państwa, zwiększenie liczby wojska, zniesienie liberum veto Dążenie do zachowania „Złotej Wolności”
Jeszcze za życia Augusta III Sasa powstają w Polsce 2 wrogie sobie stronnictwa magnackie: W związku ze zbliżającą się w Polsce elekcją Caryca Katarzyna II wysuwa jako kandydata na tron Stanisława Poniatowskiego sądząc, ze w ten sposób będzie mogła ona ingerować w sprawy polskie. Stanisław Poniatowski zostaje królem, przybierając sobie imię August. Dąży on do przeprowadzenia reform podobnych do proponowanych przez Czartoryskich, ale pomimo to, nawet zwolennicy tej rodziny patrzą na jego poczynania niechętnym okiem. Również wrogo do reform w Polsce odnoszą się mocarstwa: Prusy i Rosja. Obawiają się bowiem, ze dzięki tym zmianom Polska może stać się niezależna. Próbują wiec pomieszać szyki Polakom, doprowadzając państwo do sytuacji za panowania Sasów. Jako pretekst do wmieszania się w sprawy Polski, żądają w tym kraju równouprawnienia różnowierców. Pomimo niechętnego stosunku do żądań sąsiadów, ostatecznie na sejmie w 1767 r. szlachta obala dotychczasowe reformy, a w Polsce panują „zlotowolnosciowe” przywileje szlacheckie co jest źródłem słabości naszego kraju, Nad utrzymaniem takiego stanu rzeczy czuwa Katarzyna II, a oporni senatorowie są porywani i wywożeni. Brutalne mieszanie się carycy w sprawy Polski prowadzi do wzburzenia części szlachty, która w 1768 r. w miasteczku Bar zawiązuje konfederacje skierowana przeciwko Rosji i królowi. Konfederaci chcą bowiem zachować przywileje szlacheckie, jednak bez zbytniej ingerencji państw obcych.
PIERWSZY ROZBIÓR POLSKI ? KONSEKWENCJE
1. Sejm rozbiorowy
2. Straty Polski w pierwszym rozbiorze
3. Sejm w sprawie Polski
SEJM ROZBIOROWY
Pod naciskiem państw zaborczych w 1773 r. zostaje zwołany sejm, który ma zatwierdzić rozbiór ziem polskich Szlachta bez protestów składa przysięgę na wierność nowym władzom, wiele posłów jest bowiem wcześniej przez nie przekupiona, toteż nie waha się podpisać haniebnego dokumentu Tylko nieliczni posłowie występują odważnie i patriotycznie w obronie Polski, m.in. Tadeusz Rejtan. To jednak za mało: w sejmie uchwały zapadają większością głosów, nie liczy się liberum veto.
PORÓWNANIE STRAT POLSKI W PIERWSZYM ROZBIORZE
Rosja Austria Prusy
Terytorium zagarnięte Polskie Inflanty, północną część województwa połockiego oraz województwa: witebskie, mścisławskie i południowo-wschodnią część mińskiego Część ziemi krakowskiej i sandomierskiej, przedmieścia Krakowa i Kazimierza oraz niektóre ziemie między Wieprzem i Bugiem, ziemie ukraińskie po rzekę Zbrucz Warmia, województwa: pomorskie, malborskie i chełmińskie (bez Gdańska i Torunia) oraz pas ziem nad Notecią i Gopłem 92 tys. Km2 83 tys. km2 36 tys. km2 Ludność zagarnięta głównie Białorusini Głównie Polacy i Ukraińcy głównie Polacy 1300 tys. 2650 tys. 580 tys. Straty gospodarcze Zagarniecie kopalni soli w Bochni i Wieliczce Opanowanie dolnej Wisły odcina Polskę od morza
SEJM W SPRAWIE POLSKIEJ
Na sejmie w 1773 r. podejmuje się również korzystne dla Polski ustawy:
Powołuje się Rade Nieustającą
– Zwiększa się liczbę wojska do 30 tys.
– Reformuje się cła i podatki
– Tworzy się Komisję Edukacji Narodowej
