Zgoda między braćmi i względna równowaga sił trwała do 1102 r. póżniej nastąpił konflikt między braćmi , Zbigniewem, króry był panem Wielkopolski, Kujaw i Bolesławem będącym panem dzielnicy Małopolski, Śląska, Ziemi Lubuskiej. Po śmierci Hermana Zbigniew otrzymał ojcową dzienicę Mazowsze, zaś Krzywousty kontynułował wyprawy na Pomorze(oderwało się ono od Polski i powróciło do pogaństwa ) .Bolesław był rzecznikiem interesów drobnego i średniego rycerstwa z tym, że popierał go możny ród Adwańców zwanych Łabędziami, oraz hierarchia kościelna ze względu na wyprawy na Pomorze.
Dlaczego Krzywousty był popierany przez rycerstwo ?
Przede wszystkim dlatego, że wojna z Pomorzanami oznaczała brańców i łupy, a w tym czasie był to jeden z elementów zarobkowania rycerskiego.
W latach 1106 – 1107 Bolesław wystąpił przeciw Zbigniewowi i doprowadził do wygnania brata.
Zbigniew udał się na dwór cesarza Henryka V, który jako gwarant praworządności udzielił zbrojnej pomocy dla pretensji Zbigniewa i wraz z Świętopełkiem czeskim dokonał najazdu ziemie Krzywoustego. Najazd się nie powiódł. Cesarz nie uzyskał nawet symbolicznego trybutu. Do historii przeszła zanotowana przez G. Anonima odpowiedż Krzywoustego : „Bodaj bym królestwo stracił, niż miał bym je zachować w hańbie, niewoli i poddaństwie”. Cesarz nic nie uzyskał, doszło natomiast do pozornej zgody Bolesława ze Zbigniewem, ale nie trwała ona długo, bo Zbigniew powrócił do swej dzienicy, został jednak uwięziony i oślepiony, a oślepienia nie przeżył. Krzywoustemu groził los Bolesława Śmiałego (bratobójstwo) , ale Krzywousty za pomocą pokuty i odpowiednich datków uniknął obłożenia klątwą. Krzywousty nadal prowadził walki z Pomorzanami i w 1116 r. udało mu się przyłączyć do Polski Pomorze Gdańskie ( wschodnie),i narzucić zwierzchność lenną Pomorzu zachodniemu. Oczywiście wraz ze zdobyciem Pomorza przeprowadzono akcję chrystianizacyjną. Rok 1117 kroniki notują bunt, uwięzienie wojewody Skarbimira. W latach 20 -tych i na początku lat 30 -tych Krzywousty wdał się w niezbyt fortunną politykę przeszkadzania klubom niemieckim w Królestwie Węgier. Chodziło o popieranie przeciwników niemieckich wpływów. Ta polityka nie przyniosła Krzywoustemu żadnych korzyści , a co więcej niefortunny obrót spraw doprowadził do tego, że:
-metropolia gnieżdzińska została podporządkowana biskupstwom w Magdeburgu.
– na zjeżdzie w Merseburgu Bolesław złożył hołd cesarzowi niemieckiemu – Lotarowi w 1135 r z tytułu panowania nad Pomorzem i Rugią. Ze złożeniem hołdu wiązało się płacenie trybutu. Złożenie hołdu miało jednak pewne pozytywne aspekty, gdyż już w następnym roku papież anulował swe poprzednie podporządkowanie metropoli gnieżdzieńskiej przywracając jej utraconą samodzielność.
Przed śmiercią władca stanął przed problemem sukcesji (dziedzictwa ).Z jednej strony państwo miało charakter patrymonialny, z drugiej natomiast Krzywousty nie chciał dopuścić do rozdrobnienia dziedzictwa.Tak więc tzw. testament albo statut Krzywoustego, ogłoszony na wiecu możnych i zatwierdzony przez papieża był kompromisem pomiędzy jednowładztwem a patrymonium. Statut przewidywał instytucję księcia seniora lub princepsa oraz niepodzielność jednej dzielnicy senioralnej. W skład dzielnicy senioralnej miały wchodzić : ziemia krakowska, sieradzka, łęczycka, część Kujaw, część Wielkopolski z Kaliszem i Gnieznem oraz Pomorze Gdańskie .Ponadto senior (zawsze najstarszy z Piastów ) był władcą zwierzchnim, odpowiedzialnym za politykę zagraniczną , sprawującym władzę nad juniorami. Otrzymał on w dożywotnie władanie dzielnicę senioralną wraz ze stolicą w Krakowie .
Pozostali synowie otrzymali następujące dzielnice ( były to tzw. dzielnice dziedziczne):
Władysław (najstarszy z synów ) – Śląsk
Bolesław Kędzierzawy – Mazowsze
Mieszko zwany Starym – pozostałą część Wielkopolski
Henryk, a po jego śmierci Kazimierz zwany póżniej Sprawiedliwym – ziemię Sandomierską.
Dziedzictwo senioratu miało być przekazywane dla najstarszego w rodzie, czyli poprzez braci. Najstarszym był Władysław zwany póżniej Wygnańcem (1138 – 1146 )
Zgoda między braćmi nie trwała długo, bo Władysław usiłował, prowadzić politykę ojca i przegnać braci, doszło do walk między seniorem, a juniorami, gdzie min. obie strony korzystały z posiłków zagranicznych ( min. Władysław z z posiłków ruskich ). Do klęski Władysława przyczyniła się sprawa Piotra Własta ( był on wojewodą i gwarantem nienaruszalności statutu Krzywoustego. Został on uwięziony i oślepiony, ale ukaranie jego doprowadziło do tego, że zagrożone poczuło się możnowładztwo). Kościół obłożył Władysława klątwą. Wobec takiego przebiegu zdarzeń Władysław musiał uchodzić z kraju, zaś następcą czyli księciem princesem został Bolesław IV Kędzierzawy (1146 – 1173 )
