Wosną 1921r.,wraz z uchwaleniem konstytucji,zakończeniem wojny polsko-radzieckiej i zasadniczymi rozstrzygnięciami granicznymi,
Rzeczpospolita wkroczyła w okres pokojowej stabilizacji.Nikt już
nie wątpił,że okres narodowej niewoli przeszedł do historii.Łatwiej
było jednak zrzucić panowanie zaborców,niż uporać się z materialnym i duchowym dziedzictwem ich rządów.Najgłębsze
podziały wiązały się z wielonarodowym charakterem Rzeczypospo-
-litej (Polacy,Ukraińcy,Żydzi,Białorusini,Niemcy).Większość ukraińska zamieszkiwała część województw poleskiego i wołyńskiego.Białorusini dominowali w południowej części województwa nowogródzkiego,północnej poleskiego i we
wschodniech powiatach Białostocczyzny.Żydzi rozsiani byli po całej
Rzeczypospolitej,z tym że najmniej zamieszkiwali dawna dzielnicę
pruską.
Ustawą z 18 maja 1921 r.Sejm przedłużył swoją władzę właściwie
na czas nieograniczony,do chwili uchwalenia nowej ordynacji
wyborczej.Pozycją Witosa zachwiać mogła endecja w jeden tylko
sposób;skłaniając bliskie jej ugrupowania centrowe – Chrześcijańską
Demokrację i Narodowe Zjednoczenie Ludowe do porzucenia
koalicji rządowej.Dopięto swego a rząd stracił poparcie większości
izby i zmuszony był podać się do dymisji.Z braku rozwiązania alternatywnego przesilenie gabinetowe zakończyło się utrzymaniem zrekonstruowanego rządu Witosa,który wprawdzie nie dysponował w izbie większością,ale mógł liczyć na przychylną neutralność lewicy.
Sam premier zdawał sobie sprawę,że stąpa po coraz bardziej grząskim gruncie i 13 września 1921r.zdecydował się na dymisję swego gabinetu.
Kolejne próby sformowania gabinetu podejmowała prawica,
początkowo przez S.Głąbińskiego potem przez Grabskiego,spaliły
one jednak na panewce.Był jednak gabinet poza parlamentarny-
Ponikowskiego.Z trudem podnoszaca sie ze zniszczeń wojennych ekonomika cierpiała na dotkliwy brak kapitału.Potrzeby kraju i jego
obywateli były ogromne,ale brakowało pieniędzy na ich zaspokojenie.
W.Grabski był jedną z najciekawszych indywidualności II RP.Jego talent przydatny był zwłaszcza wtedy gdy liczyła się nie szabla a liczydła.Dlatego szybko podał się do dymisji w lecie 1920r.,po krótkim i dość niefortunnym urzędowaniu na stan. szefa rządu.Wtedy
o wiele lepszym premierem pkazał się Witos.Teraz role się odwróciły
Po dwóch dniach Grabski miał już skompletowaną nową ekipę rządową.Nie znalazł się w niej żaden minister poprzedniego gabinetu.
Grabski przez dwa lata urzędowania wielokrotnie modyfikował oblicze gabinetu,przydając mu na przemian lewicowość lub prawi-
-cowość.Gwałtowne tempo spadku wartości pieniądza obniżało realną
wysokość doczodów grup utrzymujących się z pensji czyli robotników i urzędników.20 grudnia 1923r. w Sejmie Grabski za
swój główny cel działania objął zrównoważenie budżetu i zastąpienie
marki pełnowartościowym złotym.Problemy chciał zlikwidować przez waloryzację podatków,przyśpieszenie wpłat nadzwyczajnej daniny majątkowej oraz przez redukcję wydatków państwowych.
Radykalnie ograniczono dotacje z budżetu państwa,min. znacznie
podnosząc taryfy kolejowe.Przyhamowano inwestycje publiczne oraz
wprowadzono ostry reżim oszczędnościowy w instytucjach państwowych.Polska Kasa Pożyczkowa rozpoczęła z polecenia rzadu
interwencyjne zakupy walut na giełdach krajowych.Czyniła to na szeroką skalę tak,że kurs dolara po raz pierwszy począł spadać.
Spekulanci przestraszeni perspektywą strat poczeli pozbywać się
twardej waluty,co przysporzyło kasom państwowym kilkadziesiąt
milionów dolarów.Rząd zapowiedział rezygnacje z dniem 1 lutego
z druku nowych banknotów markowych.Społeczeństwo dość szybko
odczuło pierwsze pozytywne skutki uzdrowienia waluty.W maju-czerwcu 1924r. zmniejszyła się drożyzna.Wzrosły za to realne płace
robotników i pracowników państwowych.
Grabski wniósł i przeforsował w sejmie ustawę o zabezpieczeniu na
wypadek utraty pracy.Rząd Grabskiego powszechnie oceniany był jako ekipa ostatniej szansy i tak naprawde nie chciano ani jego
upadku,ani odwrotu od realizowanej przezeń formy.
Dążąc do gospodarczego załamania Polski Niemcy zrezygnowali z zakupu ślaskiego węgla,na co Warszawa nie mając innego wyjścia
odpowiedziała krokami odwetowymi,zakazując sprowadzania z Niemiec wielu art.10 lutego 1925r. podpisano konkordat ze stolicą
apostolską.
