Spis Treści
1. WPROWADZENIE
2. TAKTAT WERSALSKI
3. PRZEJĘCIE WŁADZY PRZES MUSSOLINIEGO
4. MEIN KAMPF
5. WIELKI KRYZYS EKONOMICZNY
6. JAPONIA ŚWIATOWĄ POTĘGĄ
7. HITLER U WŁADZY
8. ŚWIAT U PROGU WOJNY
9. PODSUMOWANIE
10. BIBLIOGRAFIA
1 września 1939 roku o godzinie 3.00 w nocy , pierwsze oddziały Wehrmachtu przekroczyły niemiecko-polską granicę . O godzinie 4.45 niemiecki pancernik „Schleswig-Holstein” rozpoczął ostrzeliwanie Westerplatte , polskiej placówki w Gdańsku . Tak wybuchła największa wojna w dziejach ludzkości . II wojna światowa .
1 . WPROWADZENIE
Geneza-zespół warunków , które złożyły się na powstanie jakiegoś zjawiska , jego rozwój od form zarodkowych do rozwiniętych .
Od kiedy człowiek stanął na dwóch nogach stał się istotą konfliktową .Małe konflikty z czasem przerodziły się w większe , a te przeistoczyły się w wojny . Było (i będzie) tych wojen w historii ludzkości nieskończenie wiele . Wojny starożytne , nowożytne , religijne , domowe , międzynarodowe , ogólnoeuropejskie , światowe itd. Jednak jak powiada pewne powiedzenie „Nie ma dymu bez ognia” to znaczy , że każde działanie musi mieć jakąś przyczynę , a co za tym idzie każda wojna naszego świata musiała mieć jakieś powody aby wybuchnąć . Przyczyn było jeszcze dużo więcej niż samych wojen które z powodu owych przyczyn wybuchały . Ale tutaj rodzi się pytanie : która przyczyna była bardziej istotna ? Czy dany fakt rzeczywiście miał najważniejsze znaczenie i w największym stopniu spowodował wybuch danej wojny ?
Czy rzeczywiście główną przyczyną prowadzenia krucjat była chęć walki z niewiernymi w imię Pańskie ? A może po prostu była to tylko chęć grabienia i łupienia cudzych majątków . Historycy zawsze będą się spierać o to , które fakty wpłynęły na wybuch danego konfliktu . Ale czy można mówić o sporze wokół genezy II wojny światowej ? Na to pytanie trudno jest jednoznacznie odpowiedzieć . Większość historyków nie spiera co do tego , które warunki złożyły się na wybuch wojny , a co najwyżej , które z nich były ważniejsze od pozostałych .
II Wielka wojna była największą wojną w dziejach ludzkości. Te sześć lat (1939-45) zostanie zapamiętane aż do końca świata . Spośród 78 istniejących w tym czasie państw tylko sześć nie przystąpiło do wojny . Pod broń powołano ponad 110 mln ludzi . Wydatki wojenne pochłonęły 935 mld dolarów , a straty materialne w samej tylko Europie szacowano na 260 mld dolarów . 53 mln ludzi poległo , zostało zamordowanych lub zmarło na wskutek epidemii głodu i działań wojennych.
Największe straty poniosły państwa okupowanej Europy , a w Azji Indie i Chiny .
W drugiej wojnie światowej zastosowano najnowsze w ówczesnych latach technologie , wybudowano wiele nowych rodzajów broni i urządzeń , które miały pomóc w walce z przeciwnikiem . Podczas wojny pierwszy raz użyto bomby atomowej(i jak na razie ostatni) przeciw ludności cywilnej w Hiroszimie i Nagasaki . Wybudowano także tzw. obozy koncentracyjne gdzie eksterminowano ludzi . Obozy te powstały tylko w dwóch najbardziej totalitarnych świata państwach : III Rzeszy i Związku Radzieckim . Do dzisiaj nie wiemy ile osób w tych obozach naprawdę zginęło .
Faktów składających się na wybuch II wojny w latach 1918-1939 można znaleźć bardzo wiele. Postanowienia traktatu wersalskiego to w zasadzie chyba najważniejszy fakt w okresie międzywojennym . Następne ważne przyczyny to dojście do władzy ludzi pragnących przeobrazić swoje państwa w totalitarne imperia (Hitler , Stalin , Mussolini). Czy ci ludzie naprawdę musieli się znaleźć na szczycie swoich państw i czy ich działania były bezpośrednią przyczyną wybuchu wojny ? Być może tak ale nie do końca . Na to nieszczęście jakim była II Wielka Wojna złożyło się setki warunków . Każde spotkanie wielkich ówczesnego świata , każdy najmniejszy szczegół , który początkowo umknął uwadze wszystkich , mógł stać się przyczyną działania któregoś z rządów co doprowadziło do konfliktu z innym państwem . Podsycanie nastrojów nacjonalistycznych we Włoszech , Japonii i Niemczech musiało doprowadzić do konfrontacji z państwami pragnącymi zachować ład wersalski . Francja i Wielka Brytania , mocarstwa , które zwyciężyły I Wielką Wojnę , bardzo nieudolnie próbowały prowadzić politykę stabilności na kontynencie i nie potrafiły zahamować terytorialnych zapędów III Rzeszy . To w końcu musiało doprowadzić do konfliktu . Na zachodzie terytorialne żądania Hitlera nie były porównywalne z wręcz nierealnymi żądaniami na wschodzie . Tu interesy niemieckie pokrzyżowały się z sowieckimi . Stalin , który pragnął eksportu Czerwonej Rewolucji , nie mógł dopuścić do zajęcia przez III Rzesze Polski , Ukrainy i państw nadbałtyckich . Hitler z kolei potrzebował przestrzeni życiowej dla narodu niemieckiego na ziemiach polskich i zachodnio ukraińskich . W to wszystko wmieszana była suwerenna od 1918 roku Polska . Polacy , którzy dopiero co odzyskali niepodległość i wygrali wojnę z bolszewikami , nie mogli przystać na niemieckie żądania Gdańska i korytarza przez Pomorze . Nie najlepiej układały się również stosunki Rzeczypospolitej z Czechosłowacją . Zajęcie przez Polaków Zaolzia tylko zaogniło sytuację w tej części Europy .
Narastające nastroje i niepokoje pogłębił jeszcze bardziej Wielki Kryzys Ekonomiczny w 1929 roku . Szalejąca inflacja , bezrobocie i głód przekonały społeczeństwa do wprowadzenia zmian . Dzięki kryzysowi do władzy doszedł przecież nie kto inny tylko Adolf Hitler …
W zasadzie każda przyczyna wynikała z innej , a tą najważniejszą był traktat wersalski . Być może gdyby postanowienia traktatu były inne do II wojny światowej nigdy by nie doszło . Oczywiście inne przyczyny były również ważne , ale według mnie , nie tak ważne jak traktat . W mojej pracy postaram się przynajmniej pokrótce przedstawić te najbardziej istotne wydarzenia , które doprowadziły do wybuchu wojny i w miarę wnikliwie je przeanalizować , aby udowodnić , że albo były mniej istotne od owego nieszczęsnego traktatu , albo z niego wynikały .
2 . TRAKTAT WERSALSKI
28 czerwca 1919 to data wydarzenia , które umotywowało do działania wielu ludzi i wywołało cały łańcuch nieszczęść . Traktat wersalski , bo o tym wydarzeniu mowa , był jednym z trzech głównych warunków bez którego II wojna światowa by nie wybuchła . Tą tezę postaram się w dalszej części mojej pracy udowodnić .
Postanowienia podpisanego w Paryżu traktatu były łagodnie mówiąc mało trafne . Traktat był w rzeczywistości srogim rozliczeniem się Francji z II Rzeszą . Już preambuła traktatu za wybuch wojny obciążała Niemcy . Większość dalszych postanowień wynikało z tego założenia . Traktat przyznawał Francji Alzację i Lotaryngię , Belgia otrzymała Okręg Eupen i Malmedy , a Polska Wielkopolskę i Pomorze Gdański . Na bardziej strategicznych obszarach przyjęto inne rozwiązania . Gdańsk stał się wolnym miastem . Przemysłowy okręg Saary poddano administracji międzynarodowej . Bogate w złoża kopalnie okręgu przekazano jednak Francji na piętnaście lat jako wynagrodzenie za to , że podczas wojny francuskie okręgi przemysłowe pracowały na rzecz niemieckiego okupanta . Na Śląsku , Warmii i Mazurach ogłoszono plebiscyty. Niemcy utraciły na skutek postanowień 14 procent swojego terytorium z 1914 roku oraz blisko10 procent ludności . II Rzesza musiała zrzec się wszystkich swoich koloni , które zostały podzielone jako mandaty Ligi Narodów . Jako państwo odpowiedzialne za wojnę Niemcy zostały zobowiązane do zapłacenia niebotycznych odszkodowań tzw. reparacji . Zwycięzcy nie byli zgodni co do wysokości odszkodowań . Rząd francuski pragnął całkowitego zwrotu kosztów , Wielka Brytania częściowego pokrycia strat , a Stany Zjednoczone zrzekły się jakichkolwiek roszczeń . Ostatecznie kwotę ustalono na astronomiczną kwotę 6,5 mld dolarów . Jednak najgorsze dla państwa niemieckiego były postanowienia dotyczące ograniczenia jego suwerenności . Lewobrzeżna Nadrenia miała być okupowana przez 15 lat i zdemilitaryzowana na do końca ludzkości . Ograniczono ponadto niemieckie siły zbrojne . Wojska lądowe miały liczyć 100 tysięcy zawodowych oficerów i żołnierzy , wyposażonych tylko w broń krótką ! Zakazano Niemcom posiadania lotnictwa i floty podwodnej , a marynarka została poważnie zredukowana .
Postanowienia traktatu były , delikatnie mówiąc , fatalne . Francuzi , którzy byli głównymi pomysłodawcami większości postanowień traktatu obrali najgorszą z możliwych dróg . Najgorszą bo środkową . Albo należało państwo niemieckie zniszczyć zupełnie , albo nie wprowadzać w stosunku do niego żadnych restrykcji . Cesarstwo Niemieckie stało się zranionym lwem na dodatek pozbawionym swej brody . Ograbione z kolonii , pozbawione armii , zmuszone do zapłacenia olbrzymich odszkodowań musiało się jakoś bronić . Które państwo świata mogło egzystować na takich warunkach ? Żadne . Nie mogły i Niemcy .
Być może gdyby nie tak ostre postanowienia traktatu nie miałyby miejsca wszystkie te fatalne wydarzenia , które rozegrały się w latach późniejszych . Czy naród niemiecki wybrałby na swego przywódcę małego austriackiego krzykacza, gdyby ten nie głosił haseł o odrodzeniu niemieckiej potęgi ? Nie . Gdyby niemiecka potęga nie została zniszczona traktatem wersalskim , Hitler nie mógłby głosić nacjonalistycznych haseł bo nie miałby ku temu powodu , a w efekcie nigdy nie zostałby wybrany Kanclerzem Rzeszy .
Traktat bardzo źle rozwiązywał sprawy terytorialne . Wymieszaną etnicznie ludność bardzo trudno było rozdzielić granicami terytoriów . Niemcy straciły tereny , które zamieszkiwała w większości niemieckojęzyczna ludność i od prawieków znajdowały się w granicach Rzeszy . Gdyby były to jeszcze regiony o małym znaczeniu to można by taką stratę przeboleć . Niestety były to tereny o znaczeniu wysoko strategicznym i ich strata stawiała państwo niemieckie w bardzo trudnej sytuacji . Na stratę takich ziem jak Nadrenia , Alzacja czy Śląsk żadne państwo nigdy nie pozwoliłoby .
Również postanowienia dotyczące ograniczenia liczebności armii i jej wyposażenia , a także te dotyczące odszkodowań , okazały się bardzo dotkliwe dla państwa niemieckiego . Ograniczenie floty wojennej oraz zakaz posiadania lotnictwa i broni pancernej spowodowały zniszczenie niemieckiego przemysłu militarnego . Rzesza utraciła większość swojego przemysłu ciężkiego ( Śląsk , Zagłębie Ruhry ) co w połączeniu z zapłatą astronomicznych odszkodowań w
ojennych spowodowało kryzys gospodarczy . Szalejąca hiperinflacja oraz rosnące bezrobocie dopiero teraz uświadomiło przeciętnemu niemieckiemu obywatelowi co to jest traktat wersalski .
Naród niemiecki żądał zmian , potrzebował nowych ludzi u władzy i właśnie na tym urosła w potęgę NSDAP .
3 . PRZEJĘCIE WŁADZY PRZEZ MUSSOLINIEGO
Włochy wyszły z I wojny jako naród bardzo rozczarowany . Czuły się nie jako kraj zwycięski , ale raczej jako państwo przegrane , upokorzone , wykorzystane i pominięte przy ustaleniach traktatowych . Włochy nie otrzymały ani obszarów na wschodnim wybrzeżu Adriatyku , ani też części niemieckiego imperium kolonialnego , które zostało podzielone jako mandaty Ligi Narodów. Gospodarka musiała przestawić się z wojennej na pokojową , co doprowadziło do ograniczenia liczby etatów i w efekcie do bezrobocia .Spadł popyt niebezpiecznie szybko rosła inflacja .Narastały nastroje nacjonalistyczne , które w 1919 roku były tak silne , że korpus ochotników pod dowództwem Gabriele d`Annunzio zajął miasto Fiume (dzisiejsza Rijeka) , które na mocy traktatu z St.Germain znalazło się w granicach Jugosławii . Obok nastrojów nacjonalistycznych pojawiły się społeczne . Socjalistyczne związki zawodowe organizowały strajki, demonstracje , a nawet lokalne próby obalenia władzy . Burżuazję ogarnął strach przed Czerwoną Rewolucją .
Był to idealny moment dla Benito Mussoliniego aby wkroczyć na scenę polityczną . Mussolini urodził i wychował się w rodzinie o sympatiach lewicowych . Początkowo również kierował się tymi sympatiami . Był dziennikarzem pism socjalistycznych , członkiem partii . Po wybuchu wojny uciekł z kraju kryjąc się przed poborem do wojska . Wkrótce jednak zmienił zdanie i nawoływał do przystąpienia do wojny państwa włoskiego , po stronie Ententy . Za te poglądy został usunięty z partii i wyrzucony z redakcji jednego z socjalistycznych pism .Założył wówczas własna gazetę w której wygłaszał swoje poglądy oraz lansował siebie jako polityka . Po przystąpieniu Włoch do wojny zgłosił się do armii na ochotnika i służył aż do 1917 roku kiedy został ranny . Po rewolucji bolszewickiej Mussolini odwrócił się od poglądów socjalistycznych głosząc teraz poglądy bardziej radykalne , nacjonalistyczne i militarystyczne . Atakował system polityczny , podobnie jak wielu weteranów wojny przemoc traktował jako sposób wprowadzenia zmian .
W okresie nasilenia strajków robotniczych wraz ze swoimi zwolennikami tworzy Związki Walki i organizacje paramilitarne zwane „czarne koszule”. Hasła nowej organizacji to mieszanina doktryn socjalistycznych , nacjonalistycznych , anarchistycznych i konserwatywnych . Doszła do tego wrodzona ambicja i chęć przejęcia władzy Mussoliniego . Za podstawowy cel faszyści upatrzyli sobie zniszczenie partii socjalistycznej i uporanie się ze strajkującymi robotnikami . Równocześnie na bazie Związków Walki Mussolini tworzy partię faszystowską . Rozwija aparat partyjny , zorganizowany w sposób hierarchiczny i podporządkowany tylko jemu . Przyjmuje tytuł ” duce” – wódz . Po wyborach w 1921 roku w których partia uzyskała 35 mandatów , zmienia się troszkę jej program i charakter . Mussoliniego nadal popiera burżuazja , chłopi i weterani wojny , ale teraz zbliża się również do Kościoła katolickiego i dworu królewskiego . Do partii masowo wstępuje młodzież , której podobają się militarystyczne ideały .
W październiku 1922 roku , w sytuacji , w której Włochy znajdowały się na skraju wojny domowej , Mussolini organizuje zjazd partii faszystowskiej w Neapolu . Przyjeżdża blisko 25 tysięcy zwolenników „duce” , a on sam żąda dla siebie urzędu premiera . W przypadku odmowy ze strony króla Włoch Wiktora Emanuela III , Mussolini zapowiada marsz na Rzym , w którym weźmie udział 25 tysięcy jego zwolenników . I tu dzieje się rzecz bardzo dziwna . Król będąc niepewnym postawy armii i puczu , legalnie przekazuje tekę premiera Mussoliniemu . „Duce” triumfalnie , niczym Cezar , wkracza do Rzymu . Wygrał , doszedł do władzy .
Dlaczego Wiktor Emanuel III tak bardzo przestraszył się Mussoliniego ? Dlaczego bez słowa sprzeciwu mianował go premierem i dlaczego bał się postawy lojalnej mu przecież armii ? Prawdopodobnie król tak samo jak burżuazja bał się socjalistów i robotniczej rewolucji .
W 1923 roku deputowani , przerażeni sytuacją w stolicy i bojąc się o własne życie , mianują Mussoliniego dyktatorem . Nowy dyktator dość szybko zmienia prawo wyborcze , co umożliwia jego partii osią wszcie większości w parlamencie . W 1926 roku następuje rozwiązanieerdzystkich partii politycznych ( poza faszystowską oczywiście ) . Przestaje istnieć parlament , Mussolini zawiesza wolność prasy i zgromadzeń . Nastał czas rządów faszystowskich .
Dosyć szeroko opisałem przejęcie władzy przez Mussoliniego ze względu na to , że jest jedna z najważniejszych przyczyn wybuchu II wojny światowej . Niektórych takie stwierdzenie bardzo zdziwi i będzie dla nich bardzo szokujące , ale jest ono w stu procentach słuszne . Dojście do władzy Mussoliniego i przede wszystkim jego polityka miało dwa zasadnicze skutki . Po pierwsze: na południu Europy tworzy się państwo , które chce władać terytoriami porównywalnymi do ziem Imperium Rzymskiego . Wiąże się to z zajęciem przez Włochy basenu Morza Śródziemnego . „Duce” chce mieć pod swoją kontrolą Italię , południową Francję , Hiszpanię , Grecję , Turcję i Północną Afrykę i Dalmację . Po przystąpieniu do wykonania swego planu cała południowa Europa staje się teatrem wojny , do tego dołącza się Wielka Brytania , która pragnie bronić swoich interesów w Północnej Afryce i na Bliskim Wschodzie . Po drugie : z dojścia do władzy Mussoliniego i organizacji włoskiego państwa faszystowskiego lekcję wziął nie kto inny tylko Adolf Hitler . Sytuacja tych dwóch państw jest po 1918 roku dosyć podobna , więc Hitler nie miał najmniejszych problemów z adaptacją włoskich rozwiązań w niemieckich warunkach . W Niemczech cały schemat zadziałał podobnie kilka lat później . „Duce” stosuje bezkompromisową politykę co również podchwycił Hitler i w efekcie doprowadził do wybuchu wojny . Gdyby przecież fuhrer był w swoich żądaniach choć trochę ustępliwy to jego zdobycze ograniczyłyby się do Nadrenii i Austrii , a wojna nigdy nie miałaby miejsca .
Najprawdopodobniej gdyby 20 października 1922 roku włoski król Wiktor Emanuel III nie przekazał teki premiera Mussoliniemu nigdy nie doszłoby do wybuchu II wojny światowej . Prawdopodobnie władzę we Włoszech przejęliby bolszewicy . Adolf Hitler nigdy nie próbowałby przejąć władzy w II Rzeszy , która nadal pozostałaby uciśniona postanowieniami traktatu wersalskiego . Są to oczywiście tylko dywagacje i moje prywatne zdanie , ale czyż nie jest to prawdopodobne ?
4 . MEIN KAMPF
Dnia 8 listopada 1923 roku o godzinie dwudziestej w jednej z monachijskich piwiarni rozpoczyna się wiec partii konserwatywnej Gustawa von Kahra , generalnego komisarza Bawarii . Kilka minut później , na salę wypełnioną blisko trzema tysiącami mieszczan , słuchających przy piwie wystąpienia von Kahra , wkracza oddział szturmowców . Do zgromadzonych na sali karabiny SA-mani wymierzają karabiny . Na podium wbiega Adolf Hitler i wystrzela z pistoletu w sufit w celu zwrócenia na siebie uwagi . Hitler ogłasza komunikat o obaleniu przez narodową rewolucję zarówno rządu Rzeszy jak i krajowego rządu Bawarii . Ogłasza również , że policja i wojsko gotowe są do wymarszu pod sztandarami ze swastyką . Do sąsiedniego , tonem nie znoszącym sprzeciwu , zaprasza von Kahra , von Lossowa i Seissra , aby ci przeprowadzili z nim pertraktacje . Trzej panowie nie mają jednak ochoty na żadne rokowania . Wówczas Hitler powraca na salę i ogłasza , że von Kahr został mianowany regentem Bawarii , a w Monachium jeszcze dziś wieczorem zostanie utworzony nowy rząd , który obali prezydenta Eberta i dotychczasowy rząd Rzeszy , przebywający w Berlinie . Nowym Kanclerzem będzie Adolf Hitler , a zwierzchnikiem sił zbrojnych generał Erich Ludendorf . Wobec takiej sytuacji Kahr i spółka deklarują iż „stają po stronie narodowej rewolucji”. Proszą o zwolnienie do domów i deklarują , że będą cały czas do dyspozycji wywrotowców . Po zwolnieniu przez generała Ludendorfa , natychmiast udają się do koszar Reischwehry i tam opracowują plan stłumienia puczu . Von Kahr niezwłocznie podpisał dekret o delegalizacji NSDAP . Miasto zostaje otoczone przez wojsko .
Rebelianci tymczasem podejmują desperacką próbę dotarcia do centrum Monachium . Tam zostają zatrzymani przez policję . Padają strzały . Ginie szesnastu nazistów , są ranni .
Proces organizatorów puczu odbywa się przed sądem okręgowym w Monachium . Cechuje go wyjątkowa pobłażliwość dla oskarżonych . Pozwala im się na wygłaszanie wielogodzinnych przemówień , które mają charakter propagandowy . Po miesiącu procesu (od 26 lutego do 27 marca 1924) pada werdykt : pięciu oskarżonych zostaje skazanych na 15 miesięcy więzienia i natychmiast zwolniono z aresztu , gdyż ich wyroki zawieszono , czterech pozostałych , wśród nich Hitlera , skazano na 5 lat więzienia .
Hitler został uwięziony na 9 miesięcy , w grudniu 1924 roku , wraz z pozostałą trójką uwięzionych organizatorów puczu monachijskiego , zostaje uwolniony . W tym okresie powstaje książka , która jest elementarzem nazizmu . Książka , której posiadania po wojnie będzie surowo zakazane . I w końcu książka , która jest planem Hitlera na przyszłość . Bez tego dzieła miliony Niemców nie podporządkowało by się Hitlerowi . W napisaniu tego „dzieła” wydatnie pomógł jego osobisty sekretarz Rudolf Hess.
„Mein Kampf” ( Moja Walka ) dzieli się na dwie części . Pierwsza nosząca tytuł „Obrachunek” ukazała się w 1925 roku , drugi pt. „Ruch narodowosocjalistyczny” dwa lata później . W „Mein Kampf” przewijają się wątki autobiograficzny i refleksyjny . Według opinii większości filologów książka napisana jest w nieporadnym stylu . Przydługie enigmatyczne zdania dalekie są od klarowności . Hitler nie zwracał uwagi na styl gdyż był przekonany o swoim geniuszu . Gdy pisał tą książkę był jeszcze obywatelem austriackim , co czę
sto wytykali mu przeciwnicy polityczni , dlatego też już we wstępie odciął się od swojego austriackiego pochodzenia . Również w dalszych rozdziałach krytykuje Austrię i monarchię Habsburską , a znienawidzony Wiedeń przyrównuje do wieży Babel . To na Austriaków zrzuca część winy za porażkę Niemiec w I Wielkiej Wojnie . Winni są także socjaliści , których on sam by uwięził i sądził za zdradę państwa , cesarz Wilhelm II , który do socjalistów wyciągnął w 1914 roku rękę oraz wszędobylscy Żydzi .
Hitler wskazuje błędy w polityce przedwojennego cesarstwa , które jego zdaniem doprowadziły do zniszczenia i upokorzenia Niemiec . Twierdzi , że należało szukać sojuszu z Wielką Brytanią , zamiast niepotrzebnie rozbudowywać flotę stworzyć silną armię lądową , a zamiast kolonii szukać nowych zdobyczy terytorialnych w Europie . Trudno się z tymi argumentami nie zgodzić .
Najważniejsza część „Mein Kampf” dotyczy jednak przestrzeni życiowej i kwestii żydowskiej . To w tych zagadnieniach należy upatrywać maniakalnej wręcz chęci dążenia do wojny Hitlera . To właśnie ta część książki skłoniła wiele milionów zwykłych , przeciętnych Niemców do pójścia za swoim wodzem . Zdaniem Hitlera celem państwa niemieckiego jest zapewnienie przestrzeni życiowej dla każdego Niemca oraz stu następnych pokoleń jego potomków . „Niemcy osiągają przyrost ludności wynoszący prawie 900 000 osób rocznie” argumentuje Hitler , „wyżywienie armii nowych obywateli sprawi coraz większe trudności , których bezpośrednim skutkiem będzie zjawisko głodowej pauperyzacji (Hungerverelendung)”.Widmo głodu w końcowej fazie wojny , zachowane w świeżej pamięci przez większość ludności niemieckiej , rozbudzać miało wrogość wobec „sprawców” uszczuplenia powojennej powierzchni Rzeszy . Czynnik ten miał ponadto mobilizować naród na razie ( tj. w powersalskich warunkach ) duchowo , aby w perspektywie przygotować go do zbrojnego zdobyci Lebensraumu (przestrzeni życiowej) . Kierunek ekspansji miał być inny od dotychczasowych. Nie południowa czy zachodnia ale wschodnia Europa stała się celem Hitlera . Mieszkające na tych terenach narody , gorsze od germańskiej rasy , miały służyć niemieckim osadnikom jako bezpłatna , niewolnicza wręcz siła robocza . Marsz na wschód ( Drang nach Osten ) , to jednoczesne zerwanie z polityką zagraniczną Bismarcka , czyli układami z Rosją . Hitler boi się utworzenia w Europie drugiego wielkiego mocarstwa i dlatego pragnie zniszczyć Związek Sowiecki , który nie tylko urasta w potęgę , ale również jest kolebką socjalistów i komunistów .
Żydów Hitler traktuje jak największe zło świata .To Żydzi ponosili odpowiedzialność za porażkę II Rzeszy w wojnie gdyż to oni zadali tzw. „cios w plecy” niezwyciężonej armii niemieckiej. To na nich należy zrzucić odpowiedzialność za postanowienia traktatu wersalskiego . Żydzi posiadają większość światowego kapitału i dzięki temu mogą manipulować międzynarodową opinią społeczną Byli oni według niego inspiratorami wszystkich światowych programów . Dotyczy to nie tylko marksizmu , ale także postulatów światowego pokoju , powszechnego rozbrojenia oraz utworzenia Ligi Narodów . Żydzi są winni wszystkiemu , jako kapitaliści wyzyskują niemieckich robotników , jako socjaliści pragną pchnąć Rzeszę w wir wojny domowej . Rasa żydowska , podobnie jak słowiańska , jest gorsza od aryjskiej i musi się jej podporządkować . Hitler nie pisze nic o eksterminacji Żydów . Ten pomysł zrodził się w jego , i jego współpracowników , umyśle wiele lat później .
„Mein Kampf” to nic innego jak tylko postulat przeprowadzenia wojny , wygrania jej i zbudowania Wielkiej Rzeszy , która będzie się ciągnąć od Renu aż po Ural i Kaukaz , oraz od Bałtyku po Adriatyk i Morze Czarne . Jak można by nie zaliczycić tej książki do przyczyn wybuchu II wojny światowej , nie wiem . Jest to najbardziej oczywista z przyczyn i jedna z najważniejszych.
Co by się stało gdyby Hitler , wzorem Mussoliniego , nie zorganizował puczu monachijskiego i , za Mussolinim , nie próbował marszu na Berlin ? Nie zostałby uwięziony i najprawdopodobniej te dziewięć miesięcy spożytkował by inaczej niż na pisanie książki . Nie uczyniłby też swoim osobistym sekretarzem Rudolfa Hessa , człowieka , który miał na Hitlera olbrzymi wpływ . „Moja Walka” nigdy by nie powstała , nie byłoby wojny na wschodzie Europy , być może II wojna w ogóle by nie wybuchła . Nie zginęłoby kilka milionów ludzi w obozach koncentracyjnych …
Ta przyczyna rzeczywiście jest oczywista , ale nigdy by się nie wydarzyła , gdyby nie postanowienia traktatu wersalskiego . To kolejny przykład , że kluczem do wszystkiego jest ów nieszczęsny dokument .
5 . WIELKI KRYZYS EKONOMICZNY
24 października 1929 roku , w Czarny Czwartek , nastąpił krach na giełdzie nowojorskiej . Według niektórych , błędnie znających fakty , był to początek światowego kryzysu gospodarczego. Kryzysu , który dotknął wszystkie państwa świata . Kryzysu , który był jedną z pośrednich , ale jak ważnych , przyczyn wybuchu II wojny światowej .
Kryzys zaczął się już kilka miesięcy wcześniej i spowodowany był złą polityką monetarną rządu USA . Geneza kryzysu sięga dnia 21 maja1907 roku , dnia w którym rozpoczęła się jedna z małych i dosyć częstych w ówczesnych czasach recesji . Ta recesja była dla świata na tyle ważna , że spowodowała działania rządu amerykańskiego mające na celu stworzenie Systemu Rezerw Federalnych (w skrócie FED) . Instytucja ta , zupełnie zresztą nie potrzebna , gdyż z recesjami banki radziły sobie w bardzo prosty sposób , po prostu ograniczając wypłaty , działała dosyć sprawnie pod rządami pana Stronga . Gdy Strong umarł w FEDzie rozpoczęła się walka o władze i system zaczął działać zupełnie inaczej .Błędne posunięcia 24 października doprowadziły do przerodzenia się małej recesji w ogólnoświatowy kryzys gospodarczy .
Na kryzysie stracili wszyscy . Stracił cały świat nie zyskując nic oprócz II wojny światowej . Ludzie stracili swoje majątki skrzętnie gromadzone przez wiele pokoleń , teraz rozpłynęły się wraz z bankowymi depozytami . Wiele osób zostawiło rodziny wybierając inną drogę , skok z mostu lub pasek zaczepiony gdzieś u sufitu . Likwidowano fabryki , zamykano banki , miliony ludzi straciło pracę i środki do życia . Bezrobocie było olbrzymie , nigdy wcześniej nie odnotowano takich wskaźników . Liczba bezrobotnych w USA wyniosła 15 milionów , w Niemczech 6 milionów , a w Wielkiej Brytanii 3 miliony . W Stanach Zjednoczonych 5 tysięcy banków zbankrutowało a razem z nimi miliony osób straciły wszystkie swoje oszczędności . W Rzeszy zbankrutowały prawie wszystkie banki , gdyż ich funkcjonowanie oparte było na kredytach udzielonych przez banki amerykańskie . Nastała światowa depresja , której koniec datuje się mniej więcej na 1937 rok w Europie i 1941 rok w Stanach Zjednoczonych .
Dlaczego kryzys gospodarczy stał się jedną z przyczyn wybuchu wojny ?Czy wojna wybuchłaby gdyby nie Czarny Czwartek i jego skutki ? Po raz kolejny nie jestem historykiem gdyż bawię się w „gdybanie” . Jak napisałem we wstępie geneza to zespół warunków , brak więc jednego wcale nie wyklucza zjawiska , chyba że ten warunek jest bardzo ważny . Takim bardzo ważnym warunkiem jest wielki kryzys ekonomiczny .
Republika Weimarska przechodziła kryzys gospodarczy już na początku lat dwudziestych . Wynikał on z postanowień traktatu wersalskiego . Astronomiczne sumy odszkodowań , które miał zapłacić rząd niemiecki , skutecznie blokowały rozwój zniszczonej wojną gospodarki . Zajęcie przez aliantów Zagłębia Saary i utrata Śląska to kolejne fakty , które hamowały rozwój niemieckiej gospodarki . Nastąpił gwałtowny spadek kursu marki , szybko wzrastało bezrobocie . Narastały niepokoje społeczne . Tą sytuację próbował wykorzystać Hitler , organizując w 1923 roku pucz monachijski . Wtedy , jak wiemy , nie udało mu się uzyskać władzy . Jednak za sprawą amerykańskich pożyczek (Plan Dawesa) , układów lokareńskich tj. zmniejszenia kwot odszkodowań i poprawie stosunków z państwami zachodnimi , gospodarka niemiecka zaczęła wydobywać się z kryzysu . W 1929 roku sytuacja jest tak dobra jak przed wybuchem wojny w 1914 . Waluta jest stabilna , produkcja rośnie , bezrobocie maleje . Wraz z poprawą sytuacji w państwie maleje poparcie dla NSDAP . I wtedy , w okresie rozkwitu , następuje światowe załamanie gospodarcze . Pięć lat ciężkiej pracy idzie na marne . Sytuacja jest fatalnie jbezrobocch?qest ogromne , bankrutują banki fabryki , szaleje inflacja . Społeczeństwo , które przeżywa kryzys drugi raz w ciągu 10 lat , ma wszystkiego dość i szuka zmian . Szuka mesjasza , który poprowadziłby Rzeszę ku potędze i chwale . Tym mesjaszem okazuje się Adolf Hitler …
6. JAPONIA ŚWIATOWĄ POTĘGĄ
7. HITLER U WŁADZY
Po puczu monachijskim Adolf Hitler trafia na dziewięć miesięcy do więzienia , co owocuje książką „Mein Kampf” . Po wyjściu z aresztu , w grudniu 1924 roku , jego sytuacja nie jest najlepsza . Zmarnował swoją szansę , NSDAP jest rozbita i zdelegalizowana , on sam nie może , jako obywatel austriacki , brać zbyt dużego udziału w życiu politycznym . Jednak już w 1925 partia zostaje założona na nowo , a Hitler przejmuje dyktatorską władzę w NSDAP . Przeprowadza hierarchizację , wszystko jest teraz podporządkowane jemu . Zmienia się jej program, teraz jest tak pojemny, że niemal każda grupa społeczna może się z nim identyfikować. Partia ma działać legalnie i rozbudować swoją strukturę na cały kraj . Rozwija się propaganda na rzecz nowej ideologii – nazizmu . Mimo tych zmian NSDAP zamiast zyskiwać traci na popularności . Powodem jest boom gospodarczy w połowie lat dwudziestych . Jak społeczeństwu jest dobrze to po co ma coś zmieniać . Naziści są bez szans na przejęcie władzy . Wtedy jednak dla Hitlera zdarza się cud . Cudem tym jest krach na giełdzie nowojorskiej i wielki kryzys ekonomiczny .
Niezadowolenie społeczne rośnie wraz z liczbą bezrobotnych , do coraz większej ilości ludzi zaczynają trafiać słowa Hitlera , który okazuje się świetnym agitatorem . Liczba członków partii szybko rośnie , bardzo szybko zwiększa się też liczba członków paramilitarnej organizacji szturmowej S.A. , która w 1931 roku liczy 100 tysięcy , a w roku 1932 już 3 miliony!! Z taką armią Hitler może szybko uzyskać władzę i poparcie . Brązo
we koszule (S.A.) niszczą opozycyjne w stosunku do NSDAP partie polityczne , rozbijają ich wiece , demolują biura . Działaniem bardzo przypominają włoskie „czarne koszule” dlatego , że Hitler bardzo wiele nauczył się od Mussoliniego . Partia działa bardzo sprawnie i przygotowywuje się do przejęcia władzy w republice , ale boryka się z kłopotami finansowymi . Rozwiązuje je pomoc kręgów finansowych , które traktują Hitlera jako człowieka , który obali republikę a później odsunie się w cień . Jego ideologię traktują z pogardą , ale chętnie popierają żądania zbrojeń , gdyż nakręci to ekonomiczną koniunkturę . NSDAP , która podczas wyborów w 1928 roku otrzymała zaledwie 800 tysięcy głosów i 12 mandatów , a w 1932 roku już 13,5 mln głosów i 230 mandatów (na 680) , stała się największą i najpotężniejszą partią w Rzeszy .
38% głosów , które naziści osiągnęli w letnich wyborach, nie wystarczyło do utworzenia samodzielnego rządu , a inne partie nie chciały z NSDAP wejść w koalicję . W konsekwencji rozpisano nowe wybory . Jesienią partia zdobyła już tylko 33% głosów i Hitler poczuł , że władza wymyka mu się z rąk . Liczbę mandatów powiększyli za to komuniści , co napawało strachem wszystkie inne ugrupowania . Wolano wybrać mniejsze zło i utworzyć koalicję z NSDAP . 30 stycznia 1933 roku prezydent Hindenburg mianuje Hitlera kanclerzem Rzeszy . Nowy rząd miał być koalicyjny , aby pozostałe partie mogły hamować dyktatorskie zapędy Hitlera . Nowy kanclerz natychmiast rozpisał nowe wybory . Jego celem było osiągnięcie absolutnej większości w Reichstagu , dlatego też agresywną kampanie skierował przeciwko swym największym wrogom – komunistom . W samym środku kampanii przed wyborczej , w tajemniczych okolicznościach spłonął budynek Reichstagu , co naziści określili jako komunistyczny terror i wstęp do rewolucji . Wybory , które odbywały się w atmosferze terrory , dały NSDAP 44% mandatów co znowu nie było większością . Hitler jednak szybko zaradził sytuacji nie wpuszczając posłów komunistycznych do parlamentu . W dwa miesiące po objęciu przez Hitlera władzy zbiera się nowy Reichstag i wykorzystując niedawny pożar gmachu parlamentu , nadaje rządowi prawo zawieszenia konstytucji i wydawania dekretów z mocą ustawy . Dodatkowo dekret prezydenta Hindenburga zezwalał Hitlerowi na zawieszenie swobód obywatelskich . Ustawy te stały się podstawą zmasowanych represji wobec komunistów (aresztowania , morderstwa). NSDAP zażegnała niebezpieczeństwo komunistycznej rewolucji .
Po przejęciu władzy Hitler rozpoczął proces unifikacji niemieckich struktur państwowych . Zniesiono autonomię państw związkowych . Sformowano nowy całkowicie nazistowski rząd . Zdelegalizowano wszystkie partie polityczne i związki zawodowe . Jedynym słusznym ugrupowaniem była NSDAP . Hitler po raz kolejny wzorował się na państwie włoskim i postępował zgodnie z krokami Mussoliniego . Założył tajną policję Gestapo , która miała stać na straży nazistowskich Niemiec . Policja ta stosowała terror wśród mieszkańców Rzeszy , przeciwnicy Hitlera umieszczani byli w obozach koncentracyjnych . Szczególnym represją poddano ludność żydowską . W 1935 parlament uchwaliły ustawy o „obywatelstwie Rzeszy” i o „ochronie niemieckiej krwi i niemieckiego honoru”. Ustawy te stanowiły , że obywatelami Rzeszy mogą być jedynie osoby krwi niemieckiej lub pokrewnej . Przynależność do tej uprzywilejowanej grupy należało udowodnić wyciągami genealogicznymi . Te akty prawne dały pretekst do pozbawienia ludności żydowskiej praw obywatelskich . Żydów dyskryminowano : wyrzucano z pracy , bito , niszczono ich własność i warsztaty pracy . Wielu opuściło Rzeszę . Społeczeństwo niemieckie utożsamiało się z programem obalenia systemu wersalskiego i ekspansji Niemiec , toteż bez trudu propagandziści nazistowscy przekonali je do idei czystości rasy niemieckiej , antysemityzmu i pogardy dla innych narodów .
Jednym z głównych postulatów Hitlera była poprawa sytuacji gospodarczej i zmniejszenie bezrobocia . Fuhrerowi udało się wywiązać z postulatów bardzo szybko . Przestawił on bowiem gospodarkę z pokojowej na wojenną . Zakłady zamiast produkować zbędny na rynku towar , którego i tak nikt nie kupi , zaczęły produkować broń na zlecenie rządu . Masy bezrobotnych zatrudniono przy budowie autostrad i dróg , które po wybuchu wojny miały ułatwić przemieszczanie się wojskom Wehrmachtu . Zabroniono również importu wszelkich towarów . Państwo niemieckie miało być samowystarczalne . Te posunięcia bardzo szybko zażegnały kryzys ekonomiczny .
Hitler u władzy i II wojna światowa to dwa pojęcia , które są nierozłączne . Bez osoby Adolfa Hitlera wojna by nie wybuchła , tak samo jak bez kilku innych warunków , które wymieniłem wcześniej . Dążenie Hitlera do zdobycia władzy było tak olbrzymie jak chęć wypicia szklanki wody po tygodniowym pobycie na pustyni . Dlaczego Hitler nie został powstrzymany ? Dla większości polityków i ludzi z kręgów finansjery był on tylko zwykłym krzykaczem , który pomoże obalić Republikę Weimarską , a później z łatwością się go usunie . Ci ludzie nie docenili jednak Hitlera i okazało się to dla części z nich tragiczne w skutkach . Hitler nie tylko przejął władzę , ale również ustanowił siebie dyktatorem i zniszczył wszystkich swoich przeciwników . Jego polityka wyraźnie zmierzała do wytępienia narodu żydowskiego i wywołania wojny . Obiecał przecież narodowi w „Mein Kampf” przestrzeni życiowej i obietnicy musiał dotrzymać . Chciał stworzyć Trzytysięczną Rzeszę , a jego osoba miała być pamiętana przez następne tysiąclecia . Dla Hitlera wojna była tylko formą zdobycia tego czego żądał . Nie liczył się ze stratami , które może ponieść jego nordycka rasa . Cele , które sobie postawił musiały być wykonane nie zależnie od ceny .
Dlaczego Hitlera nie powstrzymali zachodni alianci , gdy ten zaczął zbrojenia ? Myśleli , że są one środkiem w zwalczeniu niemieckiego kryzysu gospodarczego , a sam fuhrer poprzestanie na odbudowie mocarstwa niemieckiego , które będzie funkcjonować tak jak państwa zachodnie .
I oni się pomylili , jednak w przeciwieństwie do samych Niemców mieli jeszcze później wielokrotnie szansę Hitlera usunąć . Tej szansy nie wykorzystali jednak aż do końca wojny …
8. ŚWIAT U PROGU WOJNY
Agresja włoska w Etiopii
Mussolini , jak wiemy , chciał stworzyć z Morza śródziemnego wewnętrzne morze włoskie . Chciał także powiększenia włoskich zdobyczy kolonialnych w Afryce i osłabienia pozycji Imperium Brytyjskiego w tej części świata . Oba te pragnienia wiązały się ze sobą . Kolonie , które państwo włoskie zdobyło jeszcze przed I wojną światową , były ubogie i nie stwarzały możliwości dla włoskich osadników . Libia , Erytrea i Somali Włoskie nie miały też zbyt dużych zasobów surowcowych . To kazało Włochom szukać nowych terenów . „Duce” zainteresował się Etiopią , państwem położonym między Erytreą i Somali . Połączenie wszystkich trzech terytoriów pozwoliłoby utworzyć wschodnioafrykańskie imperium kolonialne o czym Mussolini marzył od dawna . Imperium to stanowiłoby przeciwwagę dla posiadłości brytyjskich w tym regionie . Mussolini wielokrotnie próbował namówić cesarza Etiopii Hajle Sellasje na utworzenie z jego kraju państwa wasalnego . Cesarz konsekwentnie odmawiał . Po kolejnej odmowie Włosi stracili cierpliwość i zaatakowali Etiopię . Mussolini rzucił do boju wojska wyposażone w automatyczną broń , artylerię , bombowce i broń chemiczną . Naprzeciw tej nowoczesnej armii stanęły prymitywnie uzbrojone plemiona etiopskie . Mimo przewagi potencjału i liczebności przeciwnika Etiopczycy bronili się długo i dzielnie . Wojna trwała od października 1935 roku do maja 1936 . Etiopia została pokonana i wcielona do Włoch . Razem z Erytreą i Somali utworzyła Włoską Afrykę Wschodnią .
Wojna w Etiopii udowodniła kilka rzeczy . Po pierwsze armia włoska nie była jeszcze przygotowana do zwycięstw . Mussolini wiedział , że gdyby doszło do wybuchu wojny włosko-brytyjskiej , to jego wojska nie miałyby większych szans . Dlatego też poszukiwał sojusznika , zarówno militarnego jak i politycznego , stąd późniejsze zbliżenie z Hitlerem . Po drugie Liga Narodów nie mogła powstrzymać nikogo ani niczego od wywołania wojny . Była to organizacja zbyt słaba , aby ochronić swych członków przed agresją obcego mocarstwa . Znaczenie Ligi spadło gdy wystąpiła z niej Japonia , a później Niemcy i właśnie Włochy . Po trzecie Brytyjczycy za wszelką cenę pragnęli utrzymać swoje posiadłości kolonialne . Gdy poczuli się zagrożeni ze strony Włoch , nałożyli na to państwo sankcje gospodarcze .
Czy próba włoskich sił w Etiopii przyczyniła się w jakiś sposób do wybuchu II wojny światowej ? Z pewnością tak . Udowodniła , że Mussolini nie żartuje głosząc swoje terytorialne żądania . Sankcje , które na Włochy nałożyła Wielka Brytania , zbliżyły to państwo do III Rzeszy . Sytuacja stała się jeszcze bardziej napięta i każdy kolejny konflikt mógł skończyć się wybuchem wojny . Znowu , podobnie jak przed I Wielką Wojną , zaczęły tworzyć się bloki państw . Alianci , bojąc się wybuchu wojny , zaczęli stosować politykę ustępstw , co przyniosło zupełnie odwrotny efekt .
Gdyby przeciw sile postawili siłę , to wojna nigdy by nie wybuchła . A mieli ku temu następną okazję …
Remilitaryzacja Nadrenii
Wojna w Etiopii i traktat o wzajemnej pomocy , zawarty przez rządy Francji i ZSRR , stworzyły idealną okazję dla Hitlera do zajęcia zdemilitaryzowanej Nadrenii . W marcu 1936 roku wojska niemieckie wkraczają do tej prowincji graniczącej z Francją , Belgią i Holandią . Remilitaryzacja Nadrenii łamała postanowienia traktatu wersalskiego i zapowiadała zerwanie układów lokareńskich . Bezpośrednio zainteresowana Francja zaczęła gwałtownie protestować , podobnie uczyniły rządy Belgii i Holandii . Hitler wiedział jednak , że tylko na protestach rządy te poprzestaną . Nie pomylił się . Po zajęciu Nadrenii Niemcy rozpoczęli budowę „Linii Zygfryda” , która miała być odpowiedzią na francuską „Linię Maginota” . Francja znalazła się w trudnym położeniu , nie tylko Niemcy stworzyli linię , która uniemożliwiłaby jej skuteczny atak na Rzeszę , ale także z
naleźli się w sytuacji bezpośredniego zagrożenia .
Na myśl przychodzi mi jedno pytanie . Dlaczego mocarstwa zachodnie nie interweniowały ? Niemcy byli tak słabi , że jakieśkolwiek użycie siły ze strony Francji czy Anglii , skończyłoby się ich klęską . Hitler , jako polityk który po trzech latach rządów przeprowadza nie udaną agresję , musiałby odejść w cień . Zresztą jak nie zrobiłby tego sam , to usunęli by go zwycięscy alianci .
Francuzi najprawdopodobniej bali się podjąć jakichkolwiek samotnie , a postawa Brytyjczyków była co najmniej dziwna . Zamiast stłumić działania niemieckie w zarodku , pozwalali Rzeszy na coraz więcej . Próbowali stosować politykę izolacjonizmu , licząc na to , że w przypadku wybuchu wojny Wielka Brytania pozostanie neutralna . Ta sztuka się jednak nie udała …
Oś Berlin-Rzym-Tokio
Izolacja Włoch po wojnie w Etiopii i wspólny stosunek do wojny w Hiszpanii stały się podstawą zbliżenia niemiecko-włoskiego . 25 października 1936 roku oba państwa podpisały układ , nazwany „osią Berlin-Rzym” . Celem doraźnym sojuszu była pomoc generałowi Franco , w dalszej perspektywie , w zamian za uznanie aneksji Etiopii , obiecał poparcie dla starań Hitlera o odzyskanie kolonii niemieckich . Sojusz nie był jednak szczery , za deklaracjami przyjaźni ukrywała się wzajemna nieufność , irytacja i zawiść . Przyczyną tego był brak wspólnych interesów , a tylko wspólni wrogowie . Obaj przywódcy , Mussolini i Hitler , żywili ponadto jednakową niechęć do Ligi Narodów , mocarstw zachodnich i ZSRR , demokracji i komunizmu . Równo miesiąc później Niemcy zawarły podobny sojusz z Japonią . Oficjalnie dotyczył on wspólnej walki z komunizmem światowym , ale tajny protokół mówił o wzajemnej pomocy na wypadek wojny jednego ze sojuszników ze Związkiem Sowieckim . W rzeczywistości dotyczył także dwóch innych mocarstw , które stały na drodze Niemiec i Japonii : Wielkiej Brytanii i USA . 6 listopada 1937 stosowne dokumenty podpisują między sobą rządy Japonii i Włoch i powstaje oś Berlin-Rzym-Tokio .
Te trzy państwa , skutecznie dotychczas izolowane , nigdy samodzielnie nie wywołałyby wojny światowej . Teraz połączone tzw. osią stały się bardziej pewne siebie . W razie jakiejś spornej sytuacji Japonia mogła liczyć na pomoc Włoch czy Niemiec i odwrotnie . Powstał dosyć mocny blok , który mógł sprzeciwić się aliantom .
Anschluss Austrii
W Austrii coraz silniejsze wpływy zdobywała tamtejsza partia nazistów , domagająca się połączenia z Rzeszą . 25 lipca 1934 roku naziści zamordowali kanclerza Engelberta Dollfussa ., który był zwolennikiem niezależności Austrii i pomocy szukał u Mussoliniego . Doszło wówczas do nieudanej próby wcielenia Austrii do Niemiec . Nie dopuścił do tego „duce” , który uważał Austrię za teren swoich wpływów .. Hitler zmienił taktykę , planując wcielenie Austrii do Rzeszy rękami samych Austriaków . W lutym 1938 roku , już po porozumieniu z Mussolinim , Hitler zażądał od kanclerza Austrii włączenia do rządu nazistów . Początkowo rząd austriacki odmówił oczekując poparcia któregoś z zachodnich mocarstw , którego nie otrzymał . 11 marca 1938 roku, pod presją nazistowskiej propagandy , oraz w obliczu stojących u granicy wojsk niemieckich , rząd podał się do dymisji . Nazajutrz 200 tysięcy niemieckich żołnierzy wkroczyło do Wiednia , a nowy kanclerz proklamował przyłączenie Austrii do Rzeszy . Zgodnie z dotychczasową polityką Hitlera Anschluss odbył się legalnie i zgodnie z wolą społeczeństwa austriackiego .
Rzesza zyskała siedem milionów nowych obywateli , a jej potencjał gospodarczy powiększył się dzięki austriackim bogactwom naturalnym i przemysłowi . Również sytuacja strategiczna Niemiec uległa radykalnej zmianie . Graniczyły teraz z Włochami , Węgrami i Jugosławią , kontrolowały górny odcinek Dunaju .
Wielka Brytania po raz kolejny nie reaguje co przekonuje Hitlera do dalszych ataków . Alianci wyraźnie tracą inicjatywę , teraz już za bardzo nie mogą nic zrobić . III Rzesza rośnie w potęgę , a wpływy Anglii i Francji maleją . Z ust tych ostatnich podnosi się tylko cichy szept protestu , którego Hitler już nie słucha .
Zajęcie Sudetenlandu
Czechosłowacja , okrążona z trzech stron przez Rzeszę , była państewkiem o charakterze bardzo strategicznym . Zajęcie jej umożliwiłoby Hitlerowi kontrolę nad całą Europą środkową .
Dobrze się składało , że na terenie Czechosłowacji mieszkała grupa blisko 3 mln Niemców . Na dodatek niekorzystna polityka rządu czechosłowackiego wobec mniejszości narodowych , spowodowała narastanie ruchu separatystycznego . Szczególną popularność zaczęła zdobywać miejscowa partia nazistowska , która odwoływała się do programu Hitlera i domagała przyłączenia do Rzeszy . Wiosną 1938 roku Hitler nakazał Niemcom Sudeckim , aby nasilili antyczechosłowacką propagandę i stawiali coraz to dalej idące żądania . Na ich podstawie zaczął domagać się Sudetów do Rzeszy . Konflikt ten mógł przerodzić się w powszechną wojną , do czego nie chcieli doprowadzić Brytyjczycy . Czechosłowacja posiadała układy sojusznicze z ZSRR i Francją , które w przypadku wojny gotowe były się z traktatów wywiązać . Premier Anglii Chamberlain przekonał premiera Czechosłowacji do ustępstw . We wrześniu 1938 Chamberlain dwukrotnie spotykał się z Hitlerem , by przedstawić mu kolejne ustępstwa Czechosłowacji min. Zgodę na autonomię Sudetów . Hitler odrzucał wszelkie propozycje , żądając od Czechosłowacji zrzeczenia się Sudetów i grożąc wojną . Konflikt postanowiono rozwiązać na konferencji czterech mocarstw w Monachium . Pod wpływem Hitlera i Mussoliniego , a także zdolnego do wszelkich ustępst , byle tylko nie dopuścić do wojny , Chamberlaina , Czechosłowacja zrzekła się na rzecz Niemiec Sudetów . Ten fakt to był tzw. gwóźdź do trumny Czechosłowacji , która straciła wszystkie swoje umocnienia i plan strategiczny obrony przed Niemcami . Triumfował Hitler , który przyłączył bezkrwawo kolejne ziemie do III Rzeszy , triumfował Chaberlain , bo kolejny raz udało mu się uratować pokój w Europie . Ale na jak długo ? Hitlera żądania nie mogły się zatrzymać na Sudetach , on potrzebował przecież przestrzeni życiowej dla Niemców .
Wiosną 1939 roku , Hitler zapragnął podporządkować sobie cało bogatą gospodarczą Czechosłowację . Tym razem wykorzystał separatystyczne dążenia Słowaków . Osłabione Czechy zgodziły się na federację i dosyć szeroką autonomię . Hitler namówił jednak Słowaków do ogłoszenia niepodległości , co ci zrobili . !5 marca 1939 roku , pod pretekstem obrony państwa słowackiego , wojska niemieckie zajęły Czechy i Morawy . Utworzono tam wasalne wobec III Rzeszy państwo pod nazwą Protektorat Czech i Moraw . Teraz na drodze Hitler stanęła Polska …
Alianci po raz kolejny zastosowali wobec Hitlera politykę ustępstw . Zaczęło się z tej polityki wyłamywać państwo francuskie , ale zostało szybko wyciszone przez Brytyjczyków . A Hitler znowu zastosował zasadę : żadnych kompromisów oraz daj mi palec , a odgryzę całą rękę …
Sprawa polska.
Polacy , którzy nie dawno , bo w 1918 roku odzyskali niepodległość , nie mieli zamiaru poddawać się Hitlerowi bez walki . Niemcy żądali korytarza , który łączyłby Rzeszę z Prusami Wschodnimi oraz aneksji Gdańska . Rząd polski kategorycznie odrzucił niemieckie żądania . I tym razem próbował fuhrer wojny nerwów podobnej jaką przeprowadził w stosunku do rządów Austrii czy Czechosłowacji , ale tym razem się nie udało . Polacy podpisali traktaty z Wielką Brytanią , Francją , Rumunią i byli gotowi walczyć . Również inne państwa szykowały się do wojny . W Anglii wprowadzono obowiązkową służbę w czasie pokoju . Świat zmierzał ku wojnie olbrzymimi krokami …
9. PODSUMOWANIE
To podsumowanie nie będzie zbyt rozbudowane , gdyż jak się uczciwie przyznam nie lubię pisać własnych interpretacji i dygresji , bo zajmują one zbyt dużo miejsca i czasu . Wolę formę mówioną , co staram się często udowadniać .
W mojej pracy pragnąłem umieścić jak najwięcej wydarzeń , które miały według mnie większy lub mniejszy wpływ na wybuch II wojny światowej . Ograniczenia czasowe i brak mobilizacji z mojej strony przyczyniły się jednak do tego , że skupiłem się tylko na najważniejszych faktach .
Jak wielokrotnie podkreślałem w tej pracy , najważniejszym wydarzeniem , które miało największy skutek na działania wszystkich państw , a w szczególności Niemiec i Włoch , był traktat wersalski.
Pokreślę to jeszcze raz : to traktat był prowodyrem działań Hitlera i wielu jego bliskich współpracowników . Wszystkie wydarzenia , które w tej pracy zamieściłem w jakiś sposób są powiązane zarówno z traktatem jak i ze sobą nawzajem . Hitler używał tych samych metod przy zdobywaniu władzy i organizacji państwa co Mussolini kilka lat wcześniej . Gdyby nie było przejęcia władzy przez Mussoliniego nie było by przejęcia władzy przez Hitlera . Temat tej pracy jest dosyć problematyczny „Spór wokół genezy II wojny światowej” . Gdy ponad dwa tygodnie temu zaczynałem pisać to wypracowanie wydawał mi się bezsensowny , gdyż nigdy w moim życiu z takim tematem się nie spotkałem . Dziś myślę , że sam taki spór na kartach tej pracy przeprowadziłem . Może nie jest on zbyt bardzo widoczny , ale od początku do końca starałem się udowodnić , że najważniejszą przyczyną wybuchu wojny był traktat wersalski . Myślę , że aby się spierać należy mieć z kim i o co . Ja nie miałem takiego komfortu i mogłem jedynie spróbować się spierać z faktami i z Tobą drogi czytelniku . Jedynym sposobem ten na spór było podtrzymywanie moich własnych teorii i nie zamieszczanie faktów , które wydawały mi się mało istotne jako przyczyny wybuchu tej okrutnej wojny . Czy ta praca jest napisana we właściwy sposób ? Czy fakty , które przedstawiłem , są rzeczywiście prawdziwymi przyczynami wybuchu II wojny światowej ? Odpowiedzi na te pytania pozostawiam Tobie drogi czytelniku .
Katowice , dnia 18 listopada 1998 roku
10. BIBLIOGRAFIA
Grażyna Szelągowska Historia . Dzieje nowożytne i najnowsze 1870-1939 . WSiP 1998
Milton i Rose Friedman Wolny wybór . Wydawnictwo Panta 1996
Karol Grunberg Adolf Hitler . Biografia fuhrera . Książka i Wiedza 1989
Bogusław Wołoszański Tajna wojna Hitlera .Wydawnictwo Colori 1997
Dzieło Zbiorowe Wielka Encyklopedia Powszechna PWN PWN 1969
Dzieło Zbiorowe Słownik Wyrazów Obcych PIW 1958
