Wojny polsko – tureckie z 2 połowy XVII

 

 

 

1. Przyczyny.

2. Przebieg.

 

 

Na genezę wojen polsko – tureckich złożyła się napięta sytuacja. Mimo że w następstwie wojen z I połowy XVIIw. podpisano pokój w Chocimiu w 1621r. Poza tym w tym czasie wyraźnie wzrastała potęga militarna Turcji, a także zauważa się wzrost ekspansywności. Jest to szczególnie widoczne za Sułtana Mehmeta IV. Ówczesny Hetman kozacki Piotr Doroszenko wyrażał chęć współpracowania z Turcją, a nawet podporządkowania jej Ukrainy.

Wojny polsko – tureckie w II połowie XVII w. rozpoczął najazd wojsk tureckich w 1672r. za Michała Korybuta Wiśniowieckiego. W tym czasie w Polsce trwały wewnętrzne walki polityczne, doszło nawet do rozbicia na dwa obozy, na dwie orientacje polityczne: proaustriacką (prohabsburską) i profrancuską. Polska nie była przygotowana na odparcie ataku, stąd Turcja zdobyła twierdzę Kamieniec Podolski i doprowadziła do układu w Buczaczu. Układ ten był bardzo niekorzystny dla Polski, która oddała na rzecz Turcji województwo podolskie, bracławskie i kijowskie. Została także zobowiązana do płacenie corocznego haraczu na rzecz Turcji co sprowadzało ją do roli państwa wasalnego. W tym czasie Sejm nie ratyfikował tego układu, a w dodatku podjął ustawę o nowych podatkach na rzecz wojska. W tej sytuacji w 1673r. doszło do bitwy pod Chocimiem, wojska polskie dowodzone przez Hetmana Jana Sobieskiego odniosły ważne zwycięstwo. W 1674r. Sobieski został królem Polski, jako Jan II Sobieski, ale zwycięstwo to nie zostało w pełni nie wykorzystane, ponieważ wojna polsko-turecka została zamknięta układem w Żurawnie w 1676r. Według tego układu przy Turcji nadal pozostawał Kamieniec Podolski również część Podola i Ukrainy. W Polsce nadal trwały walki polityczne, czego przejawem było podpisanie układu w Jaworowie w 1675r. Układ ten potwierdzał przewagę obozu profrancuskiego. Ludwik XIV zobowiązał się do pośredniczenia w konfliktach polsko-tureckich oraz do podjęcia starań o przywrócenie Prus Książęcych do Polski. Francja nie wywiązała się ze swych zobowiązań i wkrótce przewagę uzyskał obóz proaustriacki. W tym czasie w 1683r. w Warszawie został podpisany układ sojuszniczy polsko-austriacki, obydwa państwa zobowiązały się do wzajemnej pomocy w razie najazdu tureckiego. I tak w tym samym roku 1683 Wezyr turecki Kara Mustaffa przystąpił do oblegania Wiednia, wtedy ówczesny cesarz Leopold I zwrócił się o pomoc do króla polskiego Jana III Sobieskiego. 12 IX 1683 roku wojska tureckie zostały rozbite pod Wiedniem, szczególny udział miały w tym wojska polskie dowodzone przez króla Jana III Sobieskiego (głównie husaria). Wkrótce w 1684r. dochodzi do podpisania tzw. Ligi Świętej, zawiązanej przez takie kraje, jak: Austria, Polska, Wenecja i Papiestwo. Zmagania Ligi Świętej z Turcją trwały do podpisania pokoju w Karłowicach w 1699r. Według niego największe korzyści uzyskała Austria zdobywając większość Węgier, Wenecja uzyskała Peloponez, Polska odzyskała Kamieniec Podolski i ziemie nie odzyskane w układzie w Żurawie w 1676 roku.