Wyprawy krzyżowe – przejaw ekspansji Europy Zachodniej. Chrześcijaństwo u progu drugiego tysiąclecia rozszerzyło swoje granice w Europie, obejmując kr. skandynawskie. W 1095 papież Urban II na synodzie (zjazd duchowieństwa jednej diecezji lub metropolii kościelnej) w Clermont w Burgundii rzucił hasło „wojny świętej” z Turkami, którzy wedle niego zabili i więzili wielu chrześcijan i zniszczyli kościoły. Zająwszy Jerozolimę uniemożliwili pielgrzymowanie do Grobu Świętego. Na apel papieża odpowiedziano masowo i natychmiast we Francji jak i w Niemczech.
I wyprawa krzyżowa zwana chłopską.
Wiosną 1096 roku ruszyła pierwsza część wyprawy krzyżowej – 60 tysięczną armię stanowili w większości ubodzy rycerze, chłopi oraz kobiety i dzieci. Szlak ich wędrówki przez Europę oznaczał mordy i grabieże oraz pogromy Żydów. W Azji Mniejszej zostali całkowicie rozbici przez Seldżuków, część z nich zginęła, część sprzedano jako niewolników.
Zorganizowano kolejną ekspedycję, tym razem właściwą, liczyła ona około 5 tysięcy rycerzy, mimo to odniosła ogromne sukcesy:
a) zdobyli Jerozolimę – 1099,
b) wyparli muzułmanów z wybrzeża Morza Śródziemnego, od Sycylii po Deltę Nilu.
c) na tym terenie (w/w) powstały małe feudalne państwa: Królestwo Jerozolimskie oraz hrabstwo Trypolisu, księstwo Antiochii i hrabstwo Edessy
II wyprawa krzyżowa 1147 – 1149
W 1144 muzułmanie zdobyli hrabstwo Edessy. W celu obrony zagrożonego Królestwa Jerozolimskiego zorganizowali II wyprawę krzyżową , na czele, której stanęli władcy Niemiec, Konrad III, oraz król francuski, Ludwik VII. Jednak niesnaski między obydwoma monarchami doprowadziły do niepowodzenia wyprawy.
III wyprawa krzyżowa 1189 – 1192
W następnych latach wzrosło napięcie między Królestwem Jerozolimskim a Egiptem, w którym władzę objął wybitny wódz wojskowy, Saladyn. W 1187 zdobył on Królestwo Jerozolimskie. W rękach chrześcijan pozostały tylko Tyr, Trypolis i Antiochia. Na pomoc wyruszyła III wyprawa krzyżowa dowodzona przez cesarza Fryderyka Barbarossę, króla Anglii, Ryszarda Lwie Serce oraz władcę francuskiego, Filipa Augusta. Mimo sukcesów i opanowania przez Ryszarda Cypru, nie osiągnęła ona zamierzonego celu. Cesarz utonął podczas kąpieli w rzece Salef, a między władcami Francji i Anglii doszło do zatargów. Krucjatę zakończyło zawarcie pokoju z Saladynem, który gwarantował dostęp do kultowych miejsc w Ziemi Świętej.
IV wyprawa krzyżowa 1202 – 1205 – główny inicjator – papież Innocenty III
Czwartą wyprawą krzyżową, która miała doprowadzić do pokonania Egiptu i odzyskania Jerozolimy, posłużyła się Wenecja do zrealizowania własnych celów politycznych i ekonomicznych na Bałkanach. Pokrywając koszty ekspedycji, Wenecjanie pokierowali krzyżowców na Konstantynopol, w którym toczyła się walka o władzę. W 1204 miasto zostało zdobyte, doszczętnie złupione, a ludność zmasakrowana. Na tronie cesarskim zasiadł jeden z przywódców wyprawy.
