Romantyzm w Polsce, podobnie jak w innych krajach europejskich, objął swym zasięgiem w pierwszej połowie połowie XIX wieku niemal wszystkie dziedziny ludzkiego myślenia i twórczości. Znalazł wyraz w ideologii, sztuce, polityce, obyczajach, emocjach, stylu bycia. Rozwój polskiego romantyzmu uzależniony był od wydarzeń historycznych a najważniejsze ich daty stają się jakby centrum tej epoki. Za datę rozpoczynającą romantyzm w Polsce przyjmuje się rok 1822 – wydanie \”Ballad i romansów\” Adama Mickiewicza. Przełomowym momentem tej epoki było powstanie listopadowe w roku 1830, zaś datą zamykającą tę epokę jest rok 1863 – wybuch powstania styczniowego. W koncepcji romantyków poeta urasta do roli wieszcza, orędownika narodu, przejmującego odpowiedzialność za losy ojczyzny. W poczuciu twórczej mocy i wieszczowego posłannictwa kreuje narodowe sumienie. Wierząc w nieśmiertelność i siłę poezji tworzy bohaterów jako wielkie romantyczne inwidualności, godne naśladowania bezkompromisowo walczące o ideę najświętszą – wolność uciemiężonej ojczyzny.
\” Ja kocham cały naród ! (…)
Chcę go dźwignąć, uszczęśliwić (…) \”
Cytat ten pochodzi z III cz.\”Dziadów\” Adama Mickiewicza. Słowa te zostały wypowiedziane przez Konrada w \”Wielkiej Improwizacji\”. Bohater utworu Mickiewicza to kreacja bohatera będącego najwyższym wyrazem romantycznego indywidualizmu. Konrad-bojownik i Konrad-poeta, głęboko identyfikuje się z losem narodu, występuje jako przedstawiciel i wyraziciel pragnień całej uciemiężonej ludzkości. W słowach \”Ja i Ojczyzna to jedno, nazywam się Milijon, bo za Milijon kocham i cierpię katusze\” zawiera się jakże piękna dewiza utożsamiająca osobiste szczęście bohatera ze szczęściem całego narodu. Źródłem poczucia siły Konrada – poety jest jego moc twórcza, pragnieniem zaś Konrada – bojownika uszczęśliwienie narodu. Przekonanie o tym, iż jest on twórcą nieśmiertelnej pieśni, tak jak Bóg jest twórcą nieśmiertelnego świata, pozwala niepohamowanemu w swej dumie i pysze grzesznikowi mierzyć się z Bogiem. Zbuntowany przeciwko złu, otaczającej go rzeczywistości Konrad pragnie uzyskać od Boga \”rząd dusz\”. Jest przekonany, że on jako jedyny wybraniec narodu potrafiłby go uszczęśliwić. Wystąpienie Konrada przeciwko Bogu kończy się bluźnierstwem, jakim było nazwanie Stwórcy \”carem świata\” (co prawda bluźnierstwo to dopowiada Szatan). Konrad jako śmiertelnik grzeszący pychą nie otrzyma od Boga żadnej odpowiedzi, nie przepowie też losów ojczyzny, nie dostanie \”rzędu dusz\”, zaś wizję przyszłej Polski przepowie pokorny sługa Boży ks.Piotr.
Taką tragiczną postawę bohatera zrodziła świadomość i wyobraźnia artysty, który w osobie Konrada z III cz.\”Dziadów\” usymbolizował ideę twórczej siły a zarazem niemocy działania, buntu przeciwko złu otaczającego świata i pragnienie uszczęśliwienia narodu, wierności wobec sprawy najświętszej – walkio odzyskanie niepodległości i bezgraniczne umiłowanie ojczyzny.
