SKUTKI FEUDALIZACJI KOŚCIOŁA
– spór o prymat w świecie chrześcijańskim pomiędzy władzą świecką a duchową
– feudalizacja w IX i X w
o zeświecczenie
o rozkład moralny
o uzależnienie od ludzi świeckich
– symonia
– nikolaizm
– prawo inwestytury przysługujące władcom świeckim
– wyższość władzy świeckiej
WZROST NASTROJÓW RELIGIJNYCH
– ożywienie życia religijnego
– domaganie się dostosowania chrystianizmu do zasad ewangelii
– oczyszczenie kościoła
– prekursorzy reform zdobywają zwolenników
– niejednokrotnie antyfeudalne wystąpienia warstw upośledzonych
– dwa nurty
o dualistyczny
antykościelny
ascetyczny
wrogowie ówczesnego państwa
padli ofiara prześladowań
określono ich jako heretyków
musieli zejść do podziemia
o ruch ubogich
pozbycie się wszelkiej własności
jedyna drogą do zbawienia
RUCH REFORMY KOŚCIELNEJ
– myśl o naprawie kościoła w różny sposób w różnych środowiskach
– Cluny, Brogone
– zaczęli od reformy życia klasztornego
– ich reformą interesuje się także cesarstwo
o uważają, że wystarczy walczyć z zepsuciem obyczajów
o usuwanie skutków a nie przyczyn
o inwestytura świecka należnym prawem
o nie ma nadużycia w nikolaizmie
przejaw lokalnej tradycji
o uznają tylko zwalczanie symonii
WALKA O EMANCYPACJĘ PAPIESTWA
– warunkiem realizacji reformy wyzwolenie papiestwa spod kurateli cesarstwa
– dopiero w 1048
o cesarz czyni papieżem os. zw. z dworem i chętną reformom
o Leon IX
wykorzystał dobre stosunki z dworem
podniósł rangę kościoła
ułatwił zadanie następcom
– Mikołaj II
o dekret z nowym regulaminem dot. wyboru papieża
w zamkniętym gronie kardynałów
elektorowie maja być wolni od wszelkiego nacisku z zewnątrz
– kuria rzymska po zgonie Henryka III zaczyna umacniać swe znaczenie
– ugoda z księciem normańskim
o uznał się za wasala Rzymu
– zbliżenie do Kapetyngów
– propaganda kościoła dot. nowych stosunków papiestwo cesarstwo
– Damiani i dwa miecze
o o równości władzy świeckiej i duchownej
GRZEGORZ VII – PAPOCEZARYZM
– dwoistość Damianiego przeradza się w przewagę teokracji
– Grzegorz VII nawołuje do „dwojga oczu”
– Dictus Papae – co innego
o notatka w formie dokumentu
o drastyczne postulaty, do których ma dążyć kuria rzymska
tylko papież dysponuje insygniami cesarskimi
wszyscy winni całować papieskie stopy
papieżowi wolno detronizować cesarzy
nikt nie może zanegować jego postanowień, zaś on może unieważniać inne
papież nie może być przez nikogo sądzony
wolno mu zwalniać poddanych z przysięgi złożonej niegodnemu władcy
ZATARG O INWESTYTURE
– procesowi emancypacji papiestwa nikt się nie przeciwstawia
– synod rzymski potępiający
o nikolaizm
o symonię
o inwestyturę świecką
– Henryk IV wreszcie zainteresowanie
– synod biskupów w Wormacji
o atakuje legalność wyboru papieża
o skłania obecnych do wypowiedzenia mu posłuszeństwa
– nie liczyła się ze
o zmianą mentalności
o twardym charakterem Grzegorza VII
– papież na synodzie rzymskim 1076 rzuca klątwę na Henryka
– zwalnia jego poddanych z przysięgi złożonej niegodnemu władcy
– uaktywnienie opozycji w Rzeszy
– opiera się na decyzjach synodu rzymskiego
– żąda by Henryk stanął przed sejmem Rzeszy w celu oczyszczenia się z zarzutów
– Henryk znalazł się w odosobnieniu
– może podjąć walkę tylko po anulowaniu klątwy
– przedarł się do Włoch
o chce uzyskać zdjęcie ekskomuniki
– papież zaskoczony
o właśnie udawał się do Niemiec na sejm Rzeszy
– chroni się do zamku Canossa
– pod murami zamku Henryk pokutuje
– wstrząsające wrażenie na otoczeniu papieża
o oni wymogli na nim zdjęcie klątwy
– przywrócenie praw monarszych
– bezlitosna walka z opozycja
– wojna domowa
o musiał zwalczać własnego szwagra – antykróla
– normowanie się sytuacji w Niemczech
– znów wraca do rzymskich spraw
– synod antygregoriańsko nastawionych biskupów w Tyrolu
o uznają Grzegorza za pozbawionego tiary
o obwołują papieżem jego zaciętego wroga – arcybiskupa Rawenny, Wiberta
– Henryk lekceważy powtórna klątwę
– przystępuje do zbrojnego podporządkowania sobie Włoch
– 1084 intronizacja antypapieża i koronacja cesarska Henryka IV
– odsiecz normańska uwalnia Grzegorza
– cesarz zmuszony do odwrotu
– Grzegorz wycofuje się z Normanami
– W Salerno umiera w 1085
DROGA DO KOMPROMISU
– ŚMIERĆ Henryka IV
– tron obejmuje jego syn Henryk V
– papieżem asceta Paschalis II
– zwolennik polityki ojca w sporze o inwestyturę
– wyrusza do Włoch w celu koronacji cesarskiej
– oświadcza, że jest gotów zrzec się inwestytury świeckiej duchowieństwa
– ale duchowieństwo ma zrezygnować z otrzymywanych z ręki monarchy posiadłości lennych
– Paschalis – asceta – akceptuje
– jednak prałaci buntują się
– nie ma mowy o wprowadzeniu porozumienia w życie
– Henryk uznaje to za złamanie umowy
– więzi papieża i jego kardynałów
– parotygodniowe więzienie przesadza o ustępstwie papieża
– zacięci gregorianie oskarżają papieża o herezję
– żądają jego ustąpienia
– sam papież wypiera się uprzednio wyrażonej zgody
– walka trwa nadal
– zmęczenie
– konieczność znalezienia kompromisu
– realne, gdy papieżem zostaje Kalikst II – Francuz
– rokowania z Henrykiem
– ugoda – konkordat – w Wormacji
o cesarz godzi się na wyrzeczenie inwestytury przez pierścień
o zatrzymuje jednak prawo nadawania wybranym przez duchowieństwo elektom przywiązanych do ich funkcji dóbr w charakterze lenna
o wybory biskupa przekazywano kolegium złożonym z członków kapituły katedralnej – kanoników
– rozróżnienie miedzy prawami świeckimi a prerogatywami duchowymi
