PODZIAŁ KOREI
Od 1910 roku Korea, jako generalne gubernatorstwo, była częścią Japonii. Dopiero klęska cesarstwa w II wojnie światowej dała koreańczykom szansę odzyskania niepodległości, stając się równocześnie początkiem podziału państwa i narodu koreańskiego we współczesnych czasach na dwie różniące się od siebie politycznie i ekonomicznie strefy. W sierpniu 1945 roku na teren Korei od północy weszły wojska radzieckie. Zainteresowane mocarstwa ustaliły wcześniej, że ze względów porządkowych dobrze będzie podzielić wyzwolony kraj na dwie części, aby na północ od 38 równoleżnika kapitulację wojsk japońskich nadzorowali Rosjanie, a na południu – wojska amerykańskie. Zgodnie z tą umową we wrześniu 1945 roku rząd USA wydał General Order 1 nakazujący dowódcom japońskich oddziałów na południe od 38 równoleżnika poddawanie się wojskom amerykańskim. Tekst rozkazu został zatwierdzony przez przedstawicieli Wielkiej Brytanii i Związku Radzieckiego. Wyznaczenie granicy na 38 równoleżniku miało charakter tymczasowy i czysto techniczny. Pierwsze oddziały amerykańskie wylądowały w Korei 8 września 1945 roku.
Decyzję o niepodległości Korei podjęto już w 1943 roku na konferencji w Kairze, gdzie spotkali się szefowie rządów USA, Wielkiej Brytanii i Chin (Kumintangowskich). Decyzja ta potwierdzona została 27 grudnia 1945 roku na konferencji amerykańsko – brytyjsko – radzieckiej w Moskwie. Uchwalono na niej, że na pięć lat zostanie utworzony czteromocarstwowy zarząd nad Koreą. Związek Radziecki nie spieszył się jednak z realizacją tych ustaleń, a partie polityczne Korei Południowej odrzuciły je jako nie gwarantujące niezależności państwa.
W 1946 roku prace komisji radziecko – amerykańskie dotyczące Korei zostały zerwane. Nie przyniosła także pozytywnych wyników propozycja rządu ZSRR z maja 1947 roku o ewakuowaniu na początku 1948 roku wojsk obu mocarstw okupujących Koreę, co miało umożliwić Koreańczykom utworzenie rządu bez pomocy z zewnątrz. Strona amerykańska odmówiła wycofania swoich wojsk z Korei; do zjednoczenia nie doszło.
Na północy zaczęto wprowadzać ład wytyczony przez Koreańską Partię Pracy pod przewodnictwem Kim Ir Sena. Na południu główną troską amerykańskich władz wojskowych było utrzymanie zwolenników komunizmu z dala od władzy. W tym między innymi celu sprowadzono do Korei Li Syng Mana przebywającego w USA od 30 lat.
Równocześnie Amerykanie zwrócili się o pomoc do Organizacji Narodów Zjednoczonych, która zaproponowała nadzór nad przeprowadzeniem wolnych wyborów. Związek Radziecki nie zgodził się, aby w wyborach wzięły udział partie odrzucające efekty porozumienia moskiewskiego. W tej sytuacji wybory odbyły się tylko na południu, gdzie 6 maja 1948 roku Zgromadzenie Narodowe powołało rząd pod przywództwem Li Syng Mana. Tak powstała Republika Korei (Korea Południowa), państwo o powierzchni 94 tysięcy kilometrów kwadratowych, zamieszkane przez 20 milionów ludzi. Cztery miesiące później na północ od 38 równoleżnika proklamowano Koreańską Republikę Ludowo-Demokratyczną (Korea Północna), państwo rozciągające się na nieco większym obszarze – 124 tysięcy kilometrów kwadratowych, ale z mniejszą liczbą ludności – 10 milionów. Urząd premiera objął Kim Ir Sen, który w latach wojny dowodził koreańską partyzantką komunistyczną. Linia demarkacyjna biegnąca wzdłuż 38 równoleżnika stała się granicą między dwoma państwami.
Pierwszego dnia 1949 roku rząd radziecki ogłosił, że wycofał swe oddziały z Koreańskiej Republiki Ludowo – Demokratycznej. Pół roku później Republikę Korei opuściły wojska amerykańskie, przekazując obronę kraju 100 tysięcznej armii niedoświadczonych i niewyszkolonych żołnierzy, pozbawionych ciężkiej artylerii, czołgów i lotnictwa. Było oczywiste, że ich rola może sprowadzać się jedynie do zwalczania wrogów wewnętrznych, gdyż nie będą mogli stawić skutecznego oporu wdzierającemu się w granice kraju wrogowi dysponującemu ciężką bronią.
Przy następnych wyborach w maju 1950 roku prezydent Li przegrał wybory. Prawicowe partie które reprezentował, zdobyły tylko jedną czwartą głosów. Narastał konflikt w kraju. Równocześnie incydenty w strefie demarkacyjnej przerodziły się 25 czerwca 1950 roku w działania wojenne między Północą i Południem. Oddziały Kim Ir Sena wspomagane przez przeciwników Li w krótkim czasie zdobyły stolicę Korei Południowej – Seul. Rząd w Waszyngtonie wystąpił natychmiast do Rady Bezpieczeństwa ONZ z wnioskiem o pomoc dla Korei Południowej i podczas nieobecności delegata radzieckiego A. A. Gromyki, który mógł zgłosić przysługujące członkom Rady Bezpieczeństwa veto, uzyskał zgodę. Ominięto tym samym konieczność zwracania się do Kongresu USA o zgodę na wypowiedzenie wojny. 4 lipca, w 10 dni po rozpoczęciu działań wojennych w Korei, amerykańskie jednostki wojskowe pod flagą ONZ wspomagane przez ochotników z 15 innych państw przystąpiły do walki przeciw Północy.
Armię północnokoreańską wspomagali zbrojnie ochotnicy chińscy. Kraje socjalistyczne Europy udzielały Korei Północnej pomocy humanitarnej.
Wojna znana pod nazwą koreańskiej trwała trzy lata i należała do najbardziej zaciętych i najkrwawszych w dziejach ludzkości. Zakończyła się w 1953 roku. Pochłonęła miliony ofiar ludzkich. Dokładne straty nie zostały do dzisiaj ustalone. Według danych armii amerykańskiej w walkach straciło życie około 220 tysięcy żołnierzy Południa i 250 tysięcy osób cywilnych, około 330 tysięcy uznano za zaginione. Korea Północna według ocen amerykańskich straciła około 300 tysięcy żołnierzy i przypuszczalnie tyle samo ludności cywilnej. Chiny pozostawiły na polach bitew co najmniej 200 tysięcy żołnierzy. Amerykanie według tych danych stracili 33620 żołnierzy, ich sprzymierzeńcy w korpusie pomocniczym ONZ 3143.
Według danych Phenianu, Amerykanie stracili (zabici i wzięci do niewoli 1 093 839 osób, w tym 397 543 żołnierzy amerykańskich i 667 839 południowych Koreańczyków. Według innych danych obóz amerykańsko – południowokoreański stracił 1 467 128 osób, z czego ponad 450 tysięcy swojego własnego wojska. Stracił też ogromną ilość sprzętu bojowego, między innymi 12 224 samolotów, 564 okrętów wojennych różnego typu, 3255 czołgów i innych pojazdów pancernych, 7695 dział różnego rodzaju, 925 000 drobnej broni i miliardy dolarów bezpośrednich kosztów.
Wojna spowodowała także ogromne zniszczenia materialne. Po zawarciu rozejmu Korea Północna przedstawiała niemal jedno wielkie pogorzelisko. Miasta leżały w gruzach, wsie zryte lejami po bombach. Na sam Phenian podczas 1431 nalotów amerykańskich zrzucono 428 748 bomb burzących i zapalających, czyli \”jedną bombę na głowę mieszkańca\”. Z miasta, które w 1950 roku liczyło około 400 tysięcy ludności, nie pozostał przysłowiowy \”kamień na kamieniu\”. W Phenianie ocalały tylko trzy nienaruszone budynki, most na rzece Tedong i stara brama miejska. Zniszczone zostały obiekty przemysłowe, dzielnice mieszkaniowe, bezcenne zabytki kultury. Przeliczone na pieniądze straty materialne Korei Północnej były sześć razy wyższe od całego dochodu narodowego w roku poprzedzającym wojnę. Znane jest oświadczenie dowódcy armii amerykańskiej, iż \”Korea Północna cofnęła się do epoki kamiennej i nie podniesie się ani za sto lat\”. Po zawarciu rozejmu wrócono do punktu wyjściowego – 38 równoleżnika.
Po żmudnych, trwających blisko dwa lata rokowaniach między stroną amerykańską i północnokoreańską, 27 lipca 1953 roku zawarty został rozejm, który położył kres trzyletniej krwawej \”wojnie koreańskiej\”. Kontrolę nad wykonaniem rozejmu powierzono Wojskowej Komisji Rozejmowej oraz Międzynarodowej Komisji Nadzorczej Państw Neutralnych, w skład której weszli przedstawiciele Czechosłowacji, Polski, Szwajcarii i Szwecji.
Linia demarkacyjna ustalona została ponownie wzdłuż 38 równoleżnika, przebiegającego przez Panmudżom. Jest to równocześnie linia podziału Korei na Północną i Południową.
Dzieląca Koreę w poprzek strefa zdemilitaryzowana ciągnie się na długości 240 km i obejmuje czterokilometrowej szerokości pas ziemi \”niczyjej\”, zaminowanej i wzmocnionej zasiekami z drutu kolczastego. Strefa ta stała się jedną z najbardziej hermetycznie zamkniętych granic świata, jest jakby frontem wojennym o zawieszonym działaniu. Rząd w Seulu, podkreślając niejako wieczny podział państwa koreańskiego, wzniósł wzdłuż całej strefy wojenno – demarkacyjnej mur – gigant z betonu i stali, wysoki na 5 metrów, szeroki u podstaw na 10 m a górą na 2 – 3 metry. W strefie zdemilitaryzowanej po stronie południowej znajduje się jedyna osada cywilna Teasong z masztem flagi południowokoreańskiej, po stronie północnej nowoczesna niewielka wioska – rolne gospodarstwo spółdzielcze z masztem flagi północnokoreańskiej na pobliskim wzgórzu o wysokości 150 metrów. Izolacja obu krajów od czasu zakończenia wojny jest kompletna. Żadnych przejść granicznych, żadnych linii kolejowych, drogowych, mostów itp., którymi można by przejść. Nie istnieją kontakty handlowo – gospodarcze, pocztowe, telefoniczne, rodzinne, wymiany kulturalnej itp. Przez cały, ponad czterdziestoletni już okres rozejmu, obowiązuje wprawdzie porozumienie o przerwaniu działań wojennych, ale naprzeciwko siebie po obu stronach linii podziału stoją armie w gotowości bojowej.
Naród koreański nigdy nie zaakceptował podziału kraju na dwie strefy. Jest to podział sztuczny, rozrywa geograficzną i narodową jedność Korei.
Rząd KRL – D od 1958 roku wysuwał różne propozycje pokojowego zjednoczenia kraju, po wycofaniu obcych wojsk z terytorium Korei Południowej, w Północnej bowiem nie ma żadnych obcych wojsk; między innymi znane są propozycje wysunięte w 1973 roku oparte na pięciu punktach, zmierzające do odprężenia między Północą i Południem a w efekcie utworzenia systemu konfederacji między obydwoma państwami, przy zachowaniu w dotychczasowym kształcie istniejących ideologii i ustrojów.
Odbywały się rozmowy trójstronne (KRL-D, USA i Korea Pd.) stwarzające warunki do pokojowego zjednoczenia Korei. Pokojowe propozycje KRL-D dotyczące zagadnień nieagresji między Północą i Południem, złagodzenia konfrontacji wojskowej i zwarcia układu pokojowego między KRL-D i USA ponawiane były wielokrotnie, bez pozytywnej reakcji tak przez Stany Zjednoczone jak i władze południowokoreańskie.
Do dialogu na rzecz zjednoczenia Korei włączył się naród koreański – na Północy, Południu i poza granicami kraju, czego wyrazem było między innymi utworzenie w 1990 roku Ogólnokrajowej Ligi Zjednoczenia Ojczyzny. Rezultaty długoletnich zabiegów politycznych i dyplomatycznych przedsięwzięć rządu KRL-D zaczęły nabierać realnych kształtów dopiero w 1991 roku. Z końcem grudnia obydwa państwa koreańskie parafowały porozumienie o zakończeniu stanu wojny, pojednaniu, nieagresji, rozwoju współpracy we wszystkich dziedzinach, przywróceniu kontaktów międzyludzkich. Oba państwa zobowiązały się także, iż nie będą produkować, posiadać i rozmieszczać na swoim terytorium żadnej broni jądrowej.
