Jan Kochanowski to jeden z największych polskich poetów. Napisał on wiele różnych utworów, nie ograniczając się do jednego gatunku lirycznego. Tworzył m. in. pieśni, fraszki, treny. W swoich wierszach poeta podejmował różnorodną tematykę. Czytając jego dzieła możemy sobie postawić pytanie: ” Czy Jan Kochanowski pisał jako jeden, czy wielu poetów?”
W swoich utworach poeta ukazuje różne oblicza własnej osobowości. W pieśni „Czego chcesz od nas Panie” Kochanowski wysławia dobro Boga i dziękuje Mu za dzieło stworzenia świata. Wychwala Go, wspomina Jego hojność i dobrodziejstwo. W tym wierszu autor ukazuje się jako człowiek miłujący Boga i postępujący wg Jego zasad. Kochanowski przyjmuje tu rolę bogobojnego chrześcijanina. Zwraca się do Stwórcy z należną czcią i szacunkiem.
Z kolei w pieśni „Nie porzucaj nadzieje” Jan Kochanowski przyjmuje rolę filozofa. Jest on zwolennikiem „złotego środka”. Nakazuje ludziom, aby ciągle zachowywali nadzieję na lepsze, nawet w najgorszych chwilach swojego życia. Poeta pokazuje, że wszystko na świecie się zmienia i po złej chwili zawsze przychodzi dobra, tak jak po zimie nadchodzi wiosna, czy po nocy – dzień. W tej pieśni Kochanowski pełni rolę nauczyciela, w myśl stoickiej filozofii.
W kolejnej pieśni „O spustoszeniu Podola” Jan pokazuje się jako przykładny patriota. Poucza szlachtę, aby dokonali oni koniecznych reform w państwie oraz podnieśli podatki na wojsko. W szczególności poeta zwraca uwagę na kompromitujące Polskę okoliczności porażki z Tatarami. Wyśmiewa to, że mocne państwo dało najechać się koczowniczemu plemieniu.
Kolejnym utworem, który ukazuje filozofię życia Jana Kochanowskiego jest fraszka „O żywocie ludzkim”/ Poeta mówi w niej o tym, iż człowiek jest tylko kukiełką w rękach losu. Pokazuje, że ziemskie rzeczy nie są nic warte, Mówi, iż życie jest jedynie fraszką. W tym utworze poeta ukazuje się jako filozof, rozmyślający nad ludzkim życiem.
W swoich pieśniach poeta przedstawia się jako moralizator, mistrz, nauczyciel, człowiek godny naśladowania. Poucza innych, aby stali się lepsi. We fraszkach natomiast Jan ukazuje świat, jaki go otacza oraz panujące w nim stosunki międzyludzkie.
Kolejnym gatunkiem są treny, w których Jan Kochanowski przedstawia całkowicie inne oblicze swojej osobowości. Przeżywa swój kryzys światopoglądowy. Ukazuje się jako kochający ojciec, który ogromnie cierpi po stracie córki. W swoich trenach Kochanowski wyolbrzymia ból rozpacz, jaką przeżywa. W apogeum swojego cierpienia poeta odrzuca wszelkie wartości. Musi od nowa szukać sensu życia. System filozoficzny Kochanowskiego legł w gruzy. Poeta czuje się upokorzony faktem, iż uważał się za mędrca, a tymczasem niczym nie różni się od innych ludzi. Jednak w kolejnych trenach powoli wychodzi z rozpaczy i w końcu przychodzioczekiwane pocieszenie po utracie córki. Poeta rozumie, iż nie może ciągle pogrążać się w smutku. Wie, że życie toczy się dalej i na nowo odnajduje się w swoim świecie. Od początku szuka i poznaje filozofię życia.
Jan Kochanowski w swoich utworach ukazuje się jako wielu poetów. Po pierwsze poucza nas, jak powinien modlić się prawdziwy chrześcijanin: wychwalać Boga, obdarzać Go czcią i szacunkiem. po drugie ujawnia swoje poglądy filozoficzne, nawiązuje do stoicyzmu i epikureizmu. Naucza, że trzeba cieszyć się życiem, wyznaje zasadę „carpe diem” oraz pokazuje kruchość ludzkiej egzystencji. Po trzecie ujawnia osobę przykładnego patrioty, który moralizuje polską szlachtę. Z kolei w trenach autor wyraża swój smutek i ból. Ukazuje swoją bezradność w ogromie tragedii, jaką była dla niego śmierć ukochanej córki. Mówi, że nie różni się niczym od innych ludzi.
Można przez to powiedzieć, że Jan Kochanowski nie jest jednym a wieloma poetami. W różnorodnych utworach pokazuje inne oblicza swojej osobowości. Odbiorca jego twórczości może mieć wrażenie, że każdy osobny wiersz napisała inna osoba. Jan przedstawia się z jednej strony jako wielki mędrzec, moralizator, mistrz, z drugiej jako filozof odkrywający tajniki świata, a z trzeciej jako zwykły cierpiący człowiek ukazujący swoją słabość i pogrążający się w smutku.
To doświadczenia życiowe pozwoliły Janowi na taką różnorodność tematyczną. Jego podróże po europejskich krajach, chęć nauki, studiowania, świadomość własnej mądrości, sensu swojego życia oraz kontakty z innymi twórcami i ważnymi osobistościami sprawiły, że Kochanowski stał się wzorem poety. Tragedia, jaka go spotkała w domu w Czarnolesie pozwoliła mu na poznanie się z innej strony, nie jako mędrca, ale zwykłego człowieka. Myślę, że każdy z nas może przyznać, że Kochanowski tworzył jako wielu poetów. Zależało to od okresów w jego życiu, otoczenia i sytuacji, w jakiej się znajdował. uważam, że jako Polacy powinniśmy być dumni z tak wielkiego twórcy.
