KOMUNIKACJA
Wszelka wiedza pochodzi z jakiejś formy komunikacji a z drugiej strony komunikacja jest przekaźnikiem wiedzy.
KOMUNIKACJA MA MIEJSCE WÓWCZAS, GDY PRZYPISUJE SIĘ ZNACZENIE SYGNAŁOM NADAWANYM PRZEZ INNĄ OSOBĘ
Komunikacja obejmuje dwa podstawowe procesy:
– przesyłanie informacji (nadawanie, kodowanie) – mówienie, pisanie, uśmiech
– odbiór informacji (odkodowywanie) – czytanie, słuchanie, oglądanie
Komunikacja może być w różnoraki sposób zaburzona. Zaburzenia te określane są jako szumy, są one nie do uniknięcia.
Szumem jest wszystko to, co utrudnia dokładny przepływ informacji.
Mówimy o trzech typach szumów:
– fizyczne – np. odgłos jadącego tramwaju, krzyk, ciemne okulary
– psychologiczne – trudności poznawcze o różnym charakterze np. gonitwa myśli, uprzedzenia, dyskryminacje
– semantyczne – polegają na niezrozumieniu znaczenia. Nadawca i odbiorca przypisują różne znaczenia tym samym znakom – żargon, skomplikowane, niejasne zwroty, terminy techniczne, nieznajomość obcego języka
Rodzaje komunikacji
Komunikacja intrapersonalna polegająca na tym, że możemy mówić sami ze sobą, planować itp. Ten rodzaj komunikacji ściśle wiąże się z procesami myślenia, analizy, oceny.
Komunikacja interpersonalna występuje wtedy, gdy mamy do czynienia z innymi osobami
Komunikacja w małych grupach jest specjalną formą komunikacji, głównym jej celem jest dzielenie się informacjami, wiedzą, doświadczeniem. Służy do rozwijania, generowania nowych idei.
Komunikacja publiczna występuje wówczas, gdy istnieje audytorium. Na ogół jest to przekaz jednostronny.
Komunikacja symetryczna – każda z dwu osób jest odbiciem drugiej osoby, zachowanie jednej odzwierciedla się w zachowaniu drugiej, występuje tendencja do minimalizowania różnic między dwiema osobami
Komunikacja komplementarna – jednostki dążą do podkreślenia różnic, angażują się w przeciwstawne zachowania (słaby-silny, biedny-bogaty)
Komunikacja werbalna / Komunikacja niewerbalna
Właściwości komunikacji
– jest nieunikniona – występuje również wtedy, gdy jej nie chcemy (fakt, iż nie mówimy też jest komunikatem)
– jest celowa – milczenie też ma swój cel
– jest nieodwracalna – możliwe są tylko próby złagodzenia komunikatów
Komunikacja służy następującym celom:
– wyrażanie myśli, przekonań, pragnień, emocji (wyrażanie emocji jest naturalną potrzebą człowieka)
– wymiana informacji oraz wspólne wykonywanie zadania
– wydawanie poleceń, perswazja,
– określenie własnej pozycji w związku, grupie
– kształtowanie własnego „ja”
– odkrycie – możemy dowiedzieć się czegoś o sobie oraz o świecie zewnętrznym
– zapewnia poczucie bezpieczeństwa
– utrzymanie relacji z innymi ludźmi, rozrywka
KOMUNIKACJA NIEWERBALNA
:DOTYK
Komunikacja za pośrednictwem dotyku może być różnie interpretowana. Jej znaczenie zależy od kontekstu
– dotyk profesjonalny – związany z pracą zawodową np. lekarz, fryzjer
– dotyk społeczny – grzecznościowy, polityczny np. uścisk dłoni, pocałunek na powitanie
– dotyk przyjacielski – ciepły, emocjonalny
– dotyk miłości – intymny
– dotyk seksualny
Prawidłowości dotyczące kontaktu fizycznego:
• zróżnicowanie płciowe – kobiety kulturowo mogą pozwolić sobie na więcej
• status społeczny – inicjuje osoba bardziej znacząca
• prośby są częściej spełniane, gdy proszący zainicjuje kontakt fizyczny
:BLISKOŚĆ
Istnieją 3 formy, podkategorie: terytorialność, zbliżenia, orientacja
Terytorialność – ludzie lubią zabezpieczać swoją terytorialność i bronić jej – daje to poczucie społecznej intymności, prywatności, indywidualności. Zajmowanie miejsca może świadczyć o tym, jak dana osoba siebie ocenia, np. czy siedzi z przodu na ważnym miejscu, czy w kącie
Zbliżenia – każdy ma możliwość wyboru swojej odległości względem innych osób.
Dystans różnicuje się z wielu powodów:
– w zależności od kręgu kulturowego (w kręgach kultury zachodniej – zbliżanie się)
– w zależności od czynników społecznych (im większa różnica w statusie społecznym osób rozmawiających tym dystans większy)
– w zależności od kontekstu otoczenia fizycznego (w małych pomieszczeniach dystans jest większy niż w pomieszczeniach dużych)
– w zależności od przedmiotu rozmowy (im temat bardziej osobisty tym mniejszy dystans)
– dystans się zmniejsza gdy rozmówca jest chwalony
– w zależności od płci:
♀ w stosunku do♀ – zmniejszanie dystansu
♂ w stosunku do♂ – większy dystans
♂ w stosunku do ♀- też pewien dystans
– w zależności od wieku:
dzieci – skracają dystans
osoby dorosłe – największy dystans
osoby starsze – dystans się zmniejsza – potrzebują opieki
rówieśnicy – mniejszy dystans
– w zależności od oceny emocji – przyjaciele skracają dystans, nieprzyjaciele zwiększają
– w zależności od cech osobowości:
o introwertycy – preferują duży dystans, nie lubią tłoku, nie lubią gdy narusza się ich teren
o ekstrawertycy – lubią małe dystanse i komunikację dotykową
o psychotycy – lubią duży dystans, lecz z innych powodów niż introwertycy
o neurotycy – skracają dystans lecz czują się z tym niekomfortowo, chcą zwiększać dystans w tłoku
– w zależności od atrakcyjności partnera – im bardziej atrakcyjny, tym większa tendencja do zmniejszania dystansu
4 kręgi dystansu
do 45 cm – stosunki intymne
0,5 – 1,2m – relacje osobiste
2 – 3m – relacje zawodowe, społeczne
ponad 3m – krąg publiczny, dystans tym większy, im większe audytorium
Orientacja
Ważna jest nie tylko odległość, lecz także ukierunkowanie na naszego rozmówcę. Orientacja mówi nam jakie stosunki łączą dwie osoby
:GESTY
Mogą mieć dwojaki charakter:
– gesty autonomiczne, zastępujące mowę – emblemy,
– ilustratory
Gesty rąk pełnią różną rolę:
– podkreślają wagę treści wypowiadanych słownie
– są ilustratorami przekazywanej informacji
– ułatwiają mowę gdyż gestykulując łatwiej jest mówić oraz powodują większe zwracanie uwagi a to sprzyja lepszej interakcji
– wskazują na pobudzenie emocjonalne
– informacja przekazywana jest dwoma kanałami (słuchowym oraz wzrokowym) a to przyczynia się do efektywniejszego słuchania
– określają stany wieloznaczne, przyczyniają się więc do lepszego zrozumienia informacji werbalnych
:POSTAWA
Wyróżnia się 4 kategorie postaw: stojąca, siedząca, kucająca, leżąca
Co postawy przekazują?
– informacja o statusie danej osoby (np. jedna osoba siedzi rozpostarta w fotelu a druga na koniuszku krzesła)
– ważny jest efekt lustrzanego odbicia – sugeruje, że osoby są wobec siebie przyjazne, mają dobry kontakt ze sobą
– wskazują na różne uczucia np. postawa wyprostowana (sugeruje pewność siebie, zadowolenie), zgarbiona (sugeruje niepewność, przygnębienie)
:RUCHY GŁOWY
Sygnalizują wewnętrzne stany emocjonalne np. pochylona głowa – depresja, smutek; podniesiona głowa – pewność siebie
:WZROK
Kontakt wzrokowy pełni różne funkcje w komunikacji interpersonalnej. Niezmiernie istotne są ruchy oczu, uciekanie od kontaktu wzrokowego, nerwowe ruchy gałką oczną, trzepanie powiekami, ruchy brwi. Istotny jest także kształt źrenicy, jej wielkość oraz ułożenie powiek. Mówi się, że oczy są zwierciadłem mózgu. Gałka oczna bowiem odbiera nie tylko fale świetlne ale jest również nadajnikiem pewnych fal. Oczodoły są jedynymi otworami do mózgoczaszki. Pewne prądy czynnościowe są emitowane jedyni przez gałkę oczną. Stąd wielka wymowa oczu.
:EKSPRESJA TWARZY
Mimika twarzy jest bardzo bogata i subtelna. Wpływa na to fakt, iż jest ona kilkakrotnie unerwiona (dwa nerwy czaszkowe z pnia mózgowego, nerw trójdzielny z mostu).
W mimice twarzy należy odróżnić dwie warstwy – tą będącą wyrazem wyuczenia oraz mimowolną, nieintencjonalną. Istnieją pewne ruchy twarzy, których nie da się ukryć, zlikwidować.
Poprzez mimikę twarzy przejawiają się różnorodne stany emocjonalne. Istnieje mimika charakterystyczna dla pewnych emocji (radości, zakłopotania, gniewu, strachu, szczęścia).
Mimika jest zróżnicowana ze względu na wiek. Jest bardzo bogata w okresie przedszkolnym.
Kobiety uśmiechają się częściej niż mężczyźni. Niektórzy uważają, że z uwagi na proces socjalizacji ekspresja twarzy jest bogatsza u osób o niższym statusie społecznym. U osób szczerych oraz empatycznych ekspresja jest bardziej zróżnicowana, bogatsza. Również osoby będące rodzicami mają bardziej zróżnicowaną ekspresję twarzy niż osoby samotne.
:ATRAKCYJNOŚĆ FIZYCZNA
Jest bezsłownym komunikatem wskazującym na szereg cech o charakterze psychologicznym. Wysoka atrakcyjność jest komunikatem, że jednostka posiada wiele pozytywnych cech. Istotne są także: biżuteria, perfumy, fluencja słowna (płynność), wzrost, włosy (długość, kolor), ubiór (wskazuje na status społeczny, jest wyrazem samoświadomości, wiąże się z samooceną – osoby o niskiej samoakceptacji ubierają się dziwacznie, jest wyrazem postawy – np. konserwatyzm)
:CZYNNIKI ŚRODOWISKOWE – Komunikatem może być również wystrój domu, pracowni, gabinetu.
