Tragedia antyczna to najwyżej ceniony przez starożytnych gatunek literacki. Zrodził się on w starożytnej Grecji, wywodził się z obrzędów religijnych (Dionizje Wielkie).
Cechuje go:
– Utwór sceniczny, przedstawiany przez trzech aktorów (role kobiece grali mężczyźni, aktorzy dla podniesienia wzrostu grali w butach na koturnie)
– Zasada trzech jedności: – jedności miejsca- całość zdarzeń rozgrywa się w jednym ograniczonym miejscu (komnata, pałac itd.). To co działo się poza tą przestrzenią było relacjonowane np. przez posłańca. – jedności czasu – wszystko musiało odbyć się w jak najkrótszym czasie (1 doba, nieraz 2 dni); czas akcji miał się pokrywać z czasem spektaklu. – jedności akcji – jednowątkowość, bez rozwijania epizodów czy wątków pobocznych.
– Podstawowym pojęciem tragedii Katharsis – oczyszczenie, przez rozczulenie, wzruszenie, oderwanie od przyziemności, widzowie mięli się duchowo oczyścić (głównie Sofokles); dzieło antyczne miało celowo oddziaływać na reakcje i przeżycia odbiorców.
– Występuje ironia tragiczna lub dramatyczna – bohater nie wie, nie zdaje sobie sprawy, że popełnia zbrodnię.
– Istotą tragedii jest konflikt tragiczny – nierozwiązywalny. Jest to istnienie dwóch równorzędnych racji, pomiędzy którymi nie sposób dokonać wyboru.
– Bohaterowie znajdują się w trudnej sytuacji, (tragizm – to właśnie sytuacja); uwikłani są w konflikty między własnym działaniem, a siłami wyższymi: losem, prawami historii, interesem społecznym, normą moralną, ślepymi prawami natury; o ich sytuacji decyduje los, fatum, przeznaczenie.
– Opinia o bohaterach „ukrywa się” w pieśniach chóru, jest on komentatorem i opowiada zdarzenia, które dzieją się poza sceną.
Tragedia antyczna składała się z:
1. Prologu = wstępu; aktor wygłaszał zapowiedź tragedii, dialog zapowiadający treść utworu (np. dialog Antygony z Ismeną).
2. Parados – wejście chóru na scenę, pierwsza pieśń chóru.
3. Epejsodion – czyli „epizod”, część akcji.
4. Stasimon – czyli komentarz chóru.
5. Epejsodion – kolejne wydarzenia.
6. Stasimon – znów komentarz chóru.
7. Exodos = zakończenie, ostatnia pieśń, wyjście chóru.
