Stanisław Władysław Reymont
Reymont Władysław Stanisław, właściwie Stanisław Władysław Reymont (1867-1925), polski prozaik. Laureat Nagrody Nobla 1924. Syn wiejskiego organisty, od 1880 w Warszawie, gdzie był m.in. uczniem krawieckim, 1884 wyzwolonym na czeladnika. Najprawdopodobniej ukończył jedynie 3 klasy Warszawskiej Szkoły Niedzielno -Rzemieślniczej
Do 1887 występował w wędrownych trupach aktorskich. Od 1888 robotnik kolejowy, 1891 zaangażował się do Towarzystwa Dramatycznego w Piotrkowie, występował także w teatrze amatorskim w Skierniewicach. Od 1893 osiadł w Warszawie, zajmując się pracą dziennikarską i twórczością literacką.
1895-1897 wiele podróżował (m.in.: Berlin, Bruksela, Paryż, Londyn). 1890 przeżył katastrofę kolejową pod Warszawą, za co otrzymał wysokie odszkodowanie, które pomogło mu w materialnej stabilizacji.
W okresie I wojny światowej był członkiem patriotycznych komitetów społeczno-obywatelskich. 1919-1920 gościł dwukrotnie w środowiskach polonijnych w USA. Interesował się nowościami techniczno-cywilizacyjnymi, m.in. był współtwórcą jednej z pierwszych w Polsce spółdzielni kinematograficznej.
Od 1882 pisywał wiersze, poświęcone głównie doli ucznia krawieckiego. Debiutował 1892 jako dziennikarz w warszawskim Głosie i jako nowelista – w krakowskiej Myśli opowiadaniem Wigilia Bożego Narodzenia. Do 1894 napisał serię cieszących się uznaniem opowiadań, m.in. Zawierucha, Na bruku, zarówno z życia wsi, jak i miasta, ujmując się za ludźmi gnębionymi przez niesprawiedliwość społeczną.
Nakreślił interesująco życie świata aktorskiego w cyklu utworów, m.in. w powieści Komediantka (1895 w Kurierze Codziennym, 1896 wydanie książkowe), także częściowo w Fermentach (1896 w Bibliotece Warszawskiej, wydanie książkowe 1897).
1895-1899 Reymont pisał swoją wielką dwutomową powieść Ziemia obiecana (wydana 1899, adaptacje filmowe: A. Hertza i Z. Gniazdowskiego, 1927 oraz A. Wajdy, 1975), tworząc wizję okrutnego kapitalistycznego miasta-molocha (pierwowzorem była Łódź).
Wiele opowiadań poświęcił wydarzeniom rewolucyjnym, np. Ave Patria (1907), przestrzegając przed ich skutkami, choć opowiadał się za walką o niepodległość. W trylogii historycznej Rok 1794 (1913-1918) ukazał ostatni okres istnienia Polski przedrozbiorowej.
Za arcydzieło Reymonta uważana jest epicka powieść Chłopi (wydanie książkowe tom 1-4, 1904-1909), za którą otrzymał Nagrodę Nobla. Mniejsze znaczenie mają w jego twórczości utwory pisane pod koniec życia, np. Bunt (1924), uznanie badaczy współczesnych budzi natomiast szkic powieściowy Marzyciel (1908), napisany pod wpływem twórczości F.M. Dostojewskiego.
