Inflacja – proces wzrostu cen.
Inflacja ma miejsce kiedy następuje wzrost ogólny cen i kosztów.
Deflacja powoduje, że ceny i koszty spadają.
Okres inflacji to czas, w którym następuje ogólny wzrost cen uwidoczniony w indeksie cen badanych towarów i usług, jako średniej dla producentów i konsumentów. Zmiana indeksu cen jest miernikiem inflacji.
Rodzaje indeksów cen:
– (CPI) wskaźnik cen towarów konsumpcyjnych, mierzy zmiany cen dóbr i usług nabywanych przez gospodarstwa domowe,
– wskaźnik cen zbytu (PPI) określa rzeczywiste ruchy cen zbytu produktów finalnych,
– deflator produktu narodowego (GNP) stosuje się w odniesieniu do zmian cen wszystkich składników produktu narodowego brutto (wydatki konsumpcyjne i inwestycje). Stanowi średnią ważoną wzrostu cen wszystkich dóbr i usług wchodzących w skład produktu narodowego.
Typy inflacji:
1) wg kryterium ruchu cen
– inflacja otwarta (cenowa) wzrost cen nie jest ograniczany i dąży do poziomu równoważącego strumienia popytu i podaży
– inflacja tłumiona (zasobowa) wzrost cen jest hamowany co zwiększa znacznie popyt a w konsekwencji odkładane oszczędności (zasoby)
2) wg kryterium tempa inflacji
– inflacja pełzająca; ceny rosną wolno, do 10% rocznie
– inflacja krocząca dwucyfrowo, wzrost cen i płac przeistacza się w inflację galopującą (dwu i trzycyfrowa)
– hiperinflacja astromoniczny wzrost cen
3) wg tendencji reprodukcji dochodu narodowego
– staginflacja – to zjawisko łącznego występowania inflacji
– slumpflacja – (reflacja) tj. inflacja razem z recesją gospodarczą. Wyraża spadek wielkości produkcji i dochodu narodowego.
4) wg kryterium czasy
– inflacja sekularna (trwała), nieustanne zjawisko inflacyjne
– inflacja okresowa, po inflacji następuje stabilizacja cen
5) wg kryterium oddziaływania na procesy inflacyjne
– inflacja kontrolowana – poddaje się kontroli państwa
– inflacja żywiołowa – nie poddaje się kontroli państwa
6) wg kryterium miejsca występowania
– inflacja wewnętrzna w ramach gospodarki krajowej
– inflacja importowana, przynoszona z zewnątrz
7) wg kryterium stosunków społeczno-ekonomicznych
– inflacja cywilizowana – zrównoważona gospodarka
– inflacja barbarzyńska – patologiczne mechanizmy ekonomiczne
8) wg kryterium przyczyn
– inflacja popytowa
– inflacja kosztowa
obie przeplatają się nawzajem
11.2 Przyczyny inflacji
Tkwią w strukturze stosunków produkcji.
1. Stosunki pieniężno-kredytowe:
– niedostosowanie emisji pieniądza i kreacji kredytu do realnych procesów gospodarowania
– ograniczony przymus zwrotności inwestycji rozwojowych
– nieprzestrzeganie dyscypliny finansowej przedsiębiorstw.
W/w przyczyny powodują wzmożony obieg pieniężny ale zarazem osłabienie stabilności pieniądza.
2. niedostatki polityki alokacyjnej
– polityka cen niedostosowana do realiów rynkowych
– subiektywne oceny rządu dotyczące polityki dochodu, płac i świadczeń socjalnych
– uleganie nadmiernych roszczeniom płacowym związków zawodowych
– nadmiernie statyczna polityka państwa
w/w przyczyny wywołują niezrównoważony wzrost popytu.
3. niedostateczne działania makroekonomiczne, które redukują koszty wytwarzania politykę płacową. Cechą wspólną w/w przyczyn inflacji jest ich charakter kosztowy, wyrażający rzeczywisty wzrost nakładów.
4. polityka zagraniczna państwa
– niekorzystny układ wymiany z zagranicą
– niska efektywność eksportu, która powoduje pogorszenie efektywności importu
yyyy- dewaluacja tj obniżenie kursu w wymianie handlowej
– wpływ inflacji światowej – przenoszenie cen rosnących z rynku światowego na rynek krajowy
11.3 Skutki inflacji dotyczą:
– podziału dochodu między różne grupy i klasy społeczne
– podziału dochodów indywidualnych na konsumpcję i oszczędności oraz produkcję i inwestycję
– bilansu płatniczego kraju
– równowagi zewnętrznej
– stosunków społecznych
Jeżeli społeczeństwa oczekuje inflacji to jest to inflacja antycypowana, gdy nie oczekuje to jest nieantycypowana. Przy stałych płacach inflacje przynosi wzrost zysków przedsiębiorstwa i pewien wzrost dochodu państwa za pośrednictwem systemu podatkowego. Inflacja nieantycypowana przekształca się w antycypowaną gdzie wzrost płac jest głównym czynnikiem wzrostu cen. Dochody nie zawsze są niskie w stosunku do inflacji bo są zabezpieczone przed spadkiem wartości realnej. Te zabezpieczenia są nie wystarczające ponieważ podwyżki cen i płac i innych dochodów nie zachodzą jednocześnie z podwyżkami cen; różne są oczekiwania inflacyjne społeczeństwa; przyjmowane zabezpieczenia antyinflacyjne ustalane są dla warunków przeciętnych. Inflacja nie zawsze hamuje wzrost gospodarki, ponieważ stopień jej szkodliwości zależy od amplitudy wahań wokół jej średniego poziomu i od stopnia rozbieżności od społecznych oczekiwań i rzeczywistej inflacji
11.4 Przedsięwzięcia antyinflacyjne
Inflację może skutecznie zwalczyć tylko państwo, bo tylko ono reprezentuje interes całego społeczeństwa dysponując odpowiednimi narzędziami i środkami.
Narzędzia antyinflacyjne państwa:
– polityka finansowa której celem jest pokrycie wydatków budżetowych dochodami
– polityka pieniężno-kredytowa od niej zależy prawidłowe pełnienie funkcji pieniądza jako środka cyrkulacji płatniczego oraz gromadzenia oszczędności i lokat.
– decyzja o zamrożeniu cen i płac w gospodarce rynkowej zachodzi w sposób naturalny pod wpływem spadku koniunktury jak i cen.
– wszelkiego rodzaju pożyczki państwowe, obligacje
– wymiana pieniężna to sposób na redukcję nadwyżkowego popytu
– ograniczenie za pośrednictwem podatków i opłat możliwości akumulacji w przedsiębiorstwach
– zmiana struktury gospodarki – zmiana produkcji na bardziej konsumpcyjną
– zmniejszenie barier importowych w sytuacji zadłużenia wobec zagranicy i ograniczanych możliwościach eksportowych
