Przedsiębiorstwo–to każdy podmiot gospodarujący który prowadzi dział. produkcyjną, handlową czy też usługową niezależnie od wielkości prod. niezależnie od skali od formy dział. organizacyjno prawnej i niezależnie od formy własności. Przedsiębiorstwo stanowi pewną formę zorganizowania zasobów gosp. wykorzystywanych w celu organizowania dział. gosp.
Przedsięb. z punktu widzenia:
1. ekonomiczno finansowego- zbiór zasobów gosp. o char. rzeczowym, finansowym, osobowym, niematerialnym które są zgromadzone w okr. proporcjach i w sposób ekonomiczno racjonalny wykorzystywane w celu przynoszenia swoim wł. wymiernych korzyści
2. techniczno organizacyjnego- zasoby gosp. które tworzą przedsięb. muszą być we właściwy sposób zorganizowane (musi być okr. struktura organizacyjna mniej lub bardziej sformalizowana czyli przydzielenie okr. zadań poszczególnym komórkom)
3. prawnego- przedsięb posiada podmiotowość prawną która wiąże się z przypisaniem własności, ryzyka i odpowiedzialności za przedsięb. i skudki jego funkcjonowania okr. osobom lub osobie fizycznym lub prawnym które to osoby nie tylko kożystają z zysków ale ponoszą konsekwencje wystąpienia strat
Wymagania jakie stawia rynek przed przedsięb. wynikają z tego że
większość przdsięb. kieruje się zbliżonymi celami ,motywami (max korzyści)
rozstrzygającym weryfikatorem efektywności dział. przedsięb. jest runek dzięki którym przed. funkcjonuje
każdy pod. gosp. jest wobec otoczenia odpowiedzialny za swoją dział. gdzie obowiązują przepisy prawne które stwarzają pewne możliwości ale również zawierają pewne sankcje dla pod. gosp. które nie wykazują się efektywnością
Cechy systemowe przedsięb:
jest sys. otwartym a dokładnie sys. względnie odosobnionym
jest sys. dynamicznym
sys. probalistycznym czyli o zachowaniu prawdopodobnym
sys. króry składa się ze składników niejednolitych
Zasady systemowo obojętne
1. z. gospodarności- która związana jest z problemem konieczności doboru okr. kombinacji zasobu gosp. (każde przedsięb. stara się pozyskać, wykorzystać takie zasoby gosp. aby zapewniło to mu max skuteczność funkcjonowania
2. z. równowagi finansowej przedsięb. z której wynika że przedsięb. powinno tak gospodarować aby być w stanie w każdej chwili z zob. finansowych (płynność finans.)
Zasady sys. zależne
1. z. prywatnej własności pod. gosp. jako dominującej i najbardziej efektywnej formy wł. przed.
2. z. autonomii zew. przedsięb. z której wynika że przedsięb. są pod. autonomicznymi oddzielonymi względem siebie i od państwa gdzie organy administracji pań. nie mają możliwości ingerowania w przedsięb. jeżeli działa zgodnie z prawem
3. z. dochodowości wynikająca z faktu iż max dochodów jest podstawowym celem długofalowym
4. z. dział okr. planem
5. z. samo decydowania przedsięb. (autonomii wew.) to pozostawienie właścicielowi prawo do podejmowania decyzji dotyczących kierowania przedsięb. prawa do podejmowania ryzyka
6. z. współdecydowania przedsięb. decyzje są podejmowane przez organy kolegialne
Cele przedsięb. (cząstkowe)
–c. ekonomiczno finansowe- np. max zysków, sprzedaży rentowności płynność finans. zdolność kredytowa
–c. rynkowe np. zwiększenie udziału w r. kreowanie popytu wizerunku
–c. socjalne zabezpieczenie pracy dla już zatrudnionych tworzenie nowych miejsc poprawa warunków
–c. związane z władzą i prestiżem tworzenie wokół przedsięb. prestiżu ważności
Cele ogólne
–c. obiektywne (niezależne) są to c. które realizuje każde przedsięb. niezależnie od rodz. dział, formy prawnej, własnościowej i niezależnie od motywu właściciela (np. produkcja)
–c. subiektywne (indywidualne)
Kombinat- naj. ścisła forma powiązań -jest to specyficzna forma dużego przedsięb. wielozakładowego, cechą char. jest to że występuje jedna jednostka w char. zakładu wiodącego (kier. zkładu wiodącego stanowi kier. całego kombinatu a pozostałe kier. są podporządkowane) Jed. wchodzące w skład kombinatu tracą odrębność prawną mają ograniczoną odrębność ekonomiczną. Jed. te posiadają odrębność organizacyjną (b. często są od siebie oddzielone terytorialnie) dominującym rodz. powiązań jest pow. produkcyjne. Wew. kombinaty więź kapitałowa nie istnieje Powstanie kombinatu związane jest
procesem koncentracji dział. gosp.
procesem rozwoju istniejących przedsięb. poprzez rozbudowanie ich wewnętrznych struktur i tworzenie wew. jed. organizacyjnych
Koncern- to grupa niezależnych przedsięb. (odrębnych prawnie) powiązanych ze sobą ścisłą więzią kapitałową polegającą na tym że poszczególne przedsięb. są wzajemnie względem siebie udziałowcami przy czym można mówić o dwóch typach koncernu:
Kon. równorzędny- gdy istnieje między powiązanymi jed. równowaga kapitałowa
Kon. podporządkowany- gdzie można wyróżnić jed. lub kilka przedsięb. nadrzędnych i kilka podporządkowanych
Więź organizacyjna sprowadza się do tego że strategiczne decyzje dotyczące funkcjonowania
koncernu są wzajemnie uzgadniane do powstania koncernu dochodzi poprzez:
procesy fuzji
wrogie przejęcia (wykup konkurencji w celu kontroli
przejmowanie, wykupywanie przedsięb. i traktowanie ich jako narzędzi ekspansji na inne rynki (np. daewo, skoda)
Holding- (podobny do kon. podporzą.) to grupa spółek wzajemnie ze sobą powiązanych kapitałowo Jest jeden pod. dominujący (w przeciwieństwie do koncernu) okr. sp. matką i cała reszta sp. które są podporządkowane kapitałowo tej sp. dominującej i są one okr. mianem sp. zależnych (sp. córki) rzadko występują powiązania poziome między córkami, sp. córka wokół siebie zaczynają zakładać holdingi w których są sp. matkami W holdingu powiązania produkcyjne prawie nie występują (różne dział produkcyjne) nie ma więzi organizacyjnej. Do powstania, rozbudowy holdingu prowadzi:
1. wykup jednych przez drugich (np. kontrola konkurencji lub wykup przedsięb. kooperującego (np. KGHM -kop. miedzi w Kongo)
2. dywersyfikacja własnej dział. o nowe obszary dział. (od nowa w nowym podmiocie)
3. związana z wydzieleniem z macierzystych przedsięb. pewnych obszarów, jed. gosp. i tworzenie na ich bazie pod. gosp.
Formy Holdingu
1. H. finansowy- gdy np. sp. matka sama praktycznie nie prowadzi operacyjnej dział. produkcyjnej natomiast skupia się na czerpaniu korzyści z posiadanych akcji , udziałów w sp. podległych
2. H. operacyjny zarządzający- gdy sp. matka prowadzi dział. operacyjną (gospodarczą) W tego rodz. H. dział. sp. córek w znacznym stopniu jest powiązana z dział. sp. matki
3. Strategiczny H. zarządzający- gdy sp. matka prowadzi normalną dział. operacyjną, dział. wielu sp. zależnych jest związana z dział. sp. matki jednak zakres ingerencji sp. matki jest b. ograniczony
Konsorcjum- to sp. prawa handlowego bądź pewna forma powiązań pomiędzy przedsięb. w ramach której funkcjonują różne pod. gosp. (prowadzące różną dział.) które to jednak łączą się w ramach konsorcjum w celu zrealizowania konkretnego przedsięwzięcia które to przedsięwzięcie przekracza możliwości pojedynczego pod. gosp. Konsorcjum jest odrębnym pod. albo może być utworzony poprzez umowę cywilno prawną (te przedsięb. mimo niezależności są powiązane pewnym wspólnym celem (uczestnikami konsorcjum są banki które maja zagwarantować kapitał -jeden bank ma ograniczony portfel nie może angażować się w kredytowanie jednego klienta Celem konsorcjum może być dywersyfikacja ryzyka Dominującą więzią jest w. organizacyjna drugą w. jest w. kapitałowa
Konglomerat- zbiór różnorodnych pod. gosp. pozornie nie powiązanych ze sobą które z różnych powodów są traktowane przez otoczenie gosp. jako pewna całość Prowadzą różną dział na różnych rynkach, konkurują ze sobą, współpracują (wzajemnie wspierają się) (np. micubiszi) W konglomeracie mogą ale nie muszą występować więzi kapitałowe, więź organizacyjna sprowadza się do kontaktów formalnych
Kapitał z punktu widzenia mikroek. jest kategorią o char. finansowym jest kategorią policzalną war. wymierną po drugie zmienia swoją war. w toku angażowania tegoż kapitału
W przypadku przedsięb. kapitał występuje w postaci:
kap. finansowego związanego ze źródłem pochodzenia środków finans. zaangażowanych w dział. przedsięb. (pasywa)
kap. rzeczowy (majątek przedsięb.)
Kap. finansowy
1. kap. własny
k. podstawowe (odzwier. wkład właściciela)
–k. akcyjny- jest kap. podzielnym, składa się z akcji, nieograniczona ilość właścicieli może funkcjonować w różnych formach prawnych
–k. zakładowy (w sp. zoo) dzieli się na udziały kapitałowe może funk. w różnych form. prawnych
–k. założycielski funk. w przedsięb prywatnych jest niepodzielny konsekwencją jest jedna for. własności (aby je sprywatyzować trzeba przekształcić w 1 osobową sp. skarbu państwa czyli zmienić formę prawną albo przedsięb. zlikwidować i sprywatyzować majątek który pozostał
–k. udziałowy (w spółdzielniach )jest podzielny na udziały członkowskie (specjalna forma prawna)
–k. właścicielski sp. osobowe 1 osobowe
k. uzupełniające wspólną cechą jest to że głównym źródłem są zyski inwestowane
–k. zapasowy (sp. Sa, zoo) oprócz zysków reinwestowanych k. ten może pochodzić ze sprzedaży akcji bądź udziałów po cenie emisyjnej wyższej niż war. nominalna
–k. przedsięb. dotyczy przedsięb. państwowego pochodzi z zysków reinwestowanych
–k. zasobowy w spółdzielniach pochodzi z z. reinwestowanych a także ze sprzedaży udziałów powyżej war. nominalnej
–k. rezerwowe (celowe) na zasadach dobrowolności
Kapitał rzeczowy
1. Maj. trwały
rzeczowy maj. trwały
–środki trwałe
–inwestycje niezakoń.
finans. maj. trwały
niematerialny maj. trw.
2. Maj. obrotowy
rzeczowy maj. obr. (zapasy surowce produkcja w toku nie zakończona)
finans. maj. obr.
–należności krótkoter.
–środ. pieniężne (gotówka)
–pap.war. przeznacz. do obrotu
Rodzaje form org- prawnych
-przedsięb. jednoosobowe
-sp. osobowe (sp. cywilna jawna komandytowa)
-sp. kapitałowe (ZO.O. S.A.)
-przedsięb. państwowe
-przedsięb. spółdzielcze
Z punktu sposobu zarządzania
1. formy samorządowe przedsięb.
-przedsięb. państwowe
-spółdzielnie
-fundacje stowarzyszenia
2. formy cywilnoprawne
-przeds. jednoosobowe
-sp. cywilna
-sp. jawna
-sp. komandytowa
3. formy kapitałowe
-sp. z o.o. , -S.A.
-jednoosob. sp. skarbu pań.
-sp. pracownicza
Formy wł. przedsięb.
1. wł. prywatna
-przedsięb. jednoosobowe
-sp. kapitałowe ,osobowe
2. wł. państwowa
-przedsięb. państwowe
-jednoosob. sp. skarbu pań.
3. wł. komunalna
-sp. z o.o. -S.A.
-spółdzielnie
Metody wyceny przedsięb.
1. M. majątkowe
-księgowa
-war. odtworzenia
-war. upłynnienia (likfidacji)
Proces de regulacji- wiąże się z ograniczeniem wpływu państwa jako przedmiotu regulacji
P. liberalizacji- j.t. pozostawienie przez pań. mechan. rynkowemu i regułom gosp. rynkowej funkcji regulacyjnej gosp.
P. deatetyzacji- wycofanie się pań. z prowadzonej dział. gosp. i skupienie się na spełnianiu f. regulacyjnych
P. prywatyzacji- (służy deatetyzacji) zwiększanie roli i znaczenia sektora prywatnego w gosp.
P. denacjonalizacji -prywatyzacja przedsięb. które były nacjonalizowane czyli upaństwowione
P. komunalizacji -przekształcenie formy wł. przedsięb. z formy prywatnej, pań, lub spółdzielczej we wł. komunalną
P. komercjalizacji -(szerokie znaczenie) polega na tym iż stosunki pomiędzy wszelkimi pod. gosp. na rynku są oparte na zasadach pełnej odpłatności za dostarczane dobra lub usługi
(ustawowe wąskie znaczenie) -to proces przekształcania przedsięb. pań. w 1 osobową sp. skarbu pań. funkcjonująca jako sp. zoo lub S.A.
P. restrukturyzacji -zmiana funkcjonowania przedsięb.
Wydajność pracy
Produktywność majątku
Majątkochłonność produkcji
Techniczne uzbrojenie pracy
Pracochłonność produkcji
